Veroordeelde Iraanse spion was ook in België actief

De machtsstrijd tussen Iran en Saudi-Arabië wordt ook in Europa uitgevochten. Knack onderzoekt de Belgische link van een internationale spionagesaga.

Eind december 2019 veroordeelde een Zweedse rechtbank de Iraaks-Zweedse Raghdan al-H tot 2,5 jaar cel vanwege spionage voor Iran. Onder de dekmantel van fotojournalist had hij tussen 2015 en 2019 in verschillende Europese landen informatie ingezameld over de Ahwazi, een Arabische minderheid in Iran. Al-H had onder meer een aantal personen van de onafhankelijkheidsbeweging Arab Struggle Movement for the Liberation of Ahwaz (ASMLA) opgevolgd. Die beweging komt op voor een autonome Ahwaz-regio, maar wordt door Iran beschouwd als een terreurgroepering.

Een van de doelwitten van al-H was de Iraniër Eisa S uit het Nederlandse Delft. Toen bleek dat hij bespioneerd was, liep Eisa S maandenlang in Nederland rond met een alarmknop, uit vrees voor zijn veiligheid. Eisa S was vanuit Nederland actief voor de ASMLA. En in 2017 werd eerder in Den Haag de oprichter van de ASMLA geliquideerd. Volgens de Nederlandse geheime dienst AIVD waren er sterke aanwijzing dat Iran betrokken was bij die moord.

Begin februari 2020 nam de kwestie een onverwachte wending. De Nederlandse politie arresteerde Eisa S in Delft, op verdenking van het voorbereiden van een aanslag in Iran en deelname aan een terroristische organisatie. De politie had bezwarende Telegram-berichten gevonden. Diezelfde dag hield ook de Deense justitie nog eens drie andere AMSLA-leden aan, op verdenking van… activiteiten voor een Saudische geheime dienst.

De rechtszaak tegen Eisa S ging op dinsdag 12 mei van start voor de rechtbank in Rotterdam. De advocaat van de Iraniër stelde dat de chatberichten niet door Eisa S waren verstuurd, maar dat zijn cliënt gehackt was door Iran. Het Nederlandse parket onderzoekt dat spoor, maar vond er nog geen aanwijzingen voor.

Manifestanten in Brussel

Heeft de machtsstrijd tussen Iran en Saudi-Arabië ook gevolgen voor België? Volgens de Nederlandse krant Algemeen Dagblad was al-H onder de dekmantel van fotojournalist ook in België actief. Via de redactie van het Nederlandse onderzoeksprogramma Argos (VPRO/Human) kreeg Knack inzage in delen van het Zweedse gerechtelijk dossier. Daarin staat inderdaad dat Raghdan al-H informatie heeft ingezameld over deelnemers aan een demonstratie in Brussel op 17 april 2015. Die dag vond voor het Europees Parlement een Ahwazi-demonstratie met vlaggen en spandoeken plaats, om de tiende verjaardag te herdenken van een Ahwazi-opstand en de negentigste verjaardag van de Iraanse ‘bezetting’ van de Ahwaz-regio. Op een externe harde schijf, in beslag genomen in het kader van al-H’s arrestatie in Zweden in februari 2019, staan 42 foto’s van die demonstratie in Brussel. Op de foto’s zijn personen herkenbaar in beeld.

Er is nog een recentere link met België. Volgens de Deense openbare omroep DK waren twee van de drie in Denemarken gearresteerde Iraniërs op 30 januari nog in Brussel, op een conferentie in het Europees Parlement. Het ging om een conferentie over minderheidsrechten in Iran, op uitnodiging van Fulvio Martusciello, een Italiaans Europarlementslid van de Europese Volkspartij. Goedgeïnformeerde bronnen bevestigen dat de gearresteerde Iraniërs waren uitgenodigd op de conferentie, en dat een van hen keynotespeaker was.

Gevraagd naar een reactie, zegt Europarlementslid Martusciello dat de ASMLA een vreedzame beweging is. ‘Ze zoekt onafhankelijkheid, waardigheid en gerechtigheid voor de Arabische minderheid in Iran, die vervolgd wordt door het regime en gekoloniseerd is sinds 1925. De relatie van de ASMLA-beweging met Saudi-Arabië of enig ander Arabisch land is een relatie van solidariteit en medeleven met de Ahwazi-zaak, wat dezelfde relatie is met EU-landen die hun zaak steunen. Leden van de ASMLA-beweging vonden hun toevlucht in Nederland en Denemarken. Ze ontsnapten aan het regime van Iran en ze zijn deze landen dankbaar voor het verwelkomen en voor de bescherming van hun leven.’

‘Aangepaste opvolging’

Kamerlid Stefaan Van Hecke (Groen) vroeg aan minister van Justitie Koen Geens (CD&V) of de personen in dit dossier ook door de Belgische inlichtingendiensten zijn opgevolgd. Minister Geens antwoordde dat zowel Raghdan al-H als de leden van ASMLA die onlangs werden aangehouden in Nederland en Denemarken ‘het voorwerp uitmaken van een aangepaste opvolging gelet op de inlichtingen waarover de Staatsveiligheid beschikt’. Geens bevestigde ook dat Iraanse inlichtingenactiviteiten door de Staatsveiligheid opgevolgd worden: ‘De Staatsveiligheid onderstreept dat verschillende landen, waaronder Iran, activiteiten met betrekking tot inmenging en spionage uitvoeren op ons grondgebied, al dan niet op openlijke wijze.’

En ja, de ASMLA is ook actief in België. Geens: ‘De ASMLA ontwikkelt verschillende activiteiten op ons grondgebied, veelal op openlijke en openbare wijze, in de vorm van demonstraties in de publieke ruimte. Waar nodig deelt de Staatsveiligheid deze informatie mee aan de bevoegde autoriteiten.’ Wordt ASMLA in België in verband gebracht met Saudi-Arabië? Geens: ‘Als nationalistische Arabische Iraanse oppositiebeweging bouwt ASMLA een netwerk van steun op over de wereld. Achter deze steun zitten verschillende, al dan niet opportunistische drijfveren. Die houden meestal verband met de actualiteit en met de geopolitieke en geostrategische bezorgdheden van de verlener van deze steun. De Staatsveiligheid kan geen bijzonderheden verstrekken omtrent eventuele betrekkingen tussen ASMLA en Saudi-Arabië die op ons grondgebied zouden plaatsvinden.’

‘Het is een goede zaak dat de Belgische inlichtingendiensten de handel en wandel van sommige buitenlandse inlichtingendiensten in ons land in de gaten houden’, vindt Kamerlid Stefaan Van Hecke. ‘Wij hebben die wettelijke mogelijkheid enkele jaren geleden expliciet voorzien. En die blijkt nu effectief haar nut te bewijzen.’

Het federaal parket laat weten dat het geen onderzoek heeft geopend over dit dossier.