Verkiezingsdebat van Knack en Radio 1 in Leuven: ‘Verdubbel het budget voor armoedebestrijding’

Op Het grote lokale verkiezingsdebat van Knack en Radio1 in de Piet De Somer-aula van de KU Leuven traden zes Leuvense lijsttrekkers in debat met elkaar.

Met de liberalen in het Leuvense stadsbestuur wordt het budget voor armoedebestrijding verdubbeld, zei Open VLD-lijsttrekker Rik Daems. Dat zei hij op het grote lokale verkiezingsdebat van Knack en Radio1 in de Piet De Somer-aula van de KU Leuven. Daar traden zes lijstrekkers in debat: Rik Daems (Open VLD), Mohamed Ridouani (SP.A), David Dessers (Groen), Lorin Parys (N-VA) en Hagen Goyvaerts (Vlaams Belang).

In de eerste ronde van het debat werden de zes kandidaten gepolst naar hun voorkeuren voor de nieuw te vormen coalitie. Het veld ligt in Leuven meer dan ooit open, nu Louis Tobback geen kandidaat-burgemeester meer is – voor het eerst in 24 jaar. ‘Ik heb een andere stijl dan Louis, maar ben even ambitieus,’ zegt Ridouani. ‘De echte inzet is niet de stijl, maar wel: kiezen steden voor progressieve besturen die een open verbonden stad voorstaan of kantelen we naar de slechte tendens van extremisme?’

Carl Devlies (CD&V), al 30 jaar schepen in Leuven, waarvan 24 jaar als rechterhand van Tobback, zegt dat CD&V de ambitie heeft om in Leuven de leiding te nemen. ‘Wij staan voor goed bestuur. Als schepen van Financiën kan ik zeggend dat we lage belastingen hebben. Ook de schulden zijn gedaald.’ Wat gaat hij doen als het niet lukt: eerste schepen worden van ‘de jonkies’? Dat vindt hij voorbarig. ‘Ik ben ook kandidaat-gemeenteraadslid.’

‘De laatste twaalf jaar werd de Leuvense burger niet serieus genomen.’

Voor Lorin Parys van N-VA is het gezond om na zo’n lange periode ‘eens te veranderen’ van bestuur. ‘De laatste twaalf jaar werd de Leuvense burger niet serieus genomen.’ Zijn partij schuift als prioriteit naar voren dat Leuvenaars in de stad kunnen blijven wonen.

David Dessers van Groen werd gepolst naar zijn voorkeurscoalitie. ‘Wij willen graag de motor zijn van een progressieve coalitie, een die progressiever is dan de huidige. En dus maakt het uit met wie we het zullen doen. De inzet van de verkiezingen is niet wie de volgende burgemeester wordt, maar: waarheen met Leuven?’ Zijn partij zal niet meegaan in ideeën als nieuwe ondergrondse parkeergarages in de stad. Daarmee oogstte hij het eerste applaus van de avond. Met zijn uiteindelijk toch geuite voorkeur voor een coalitie rond een rood-groene as, volgde het tweede.

Rik Daems (Open VLD) kopte zelf meteen de vergelijking met Kris Peeters in Antwerpen binnen: ‘Waarom kan ik met acht of negen procent geen burgemeester worden?’ Volgens Daems hinkt Leuven achterop in vergelijking met steden als Mechelen – bijvoorbeeld qua duurzaamheid. ‘We hebben een klimaatneutraal plan, maar in de praktijk heb ik met mijn Smart evenveel elektrische voertuigen als de stad Leuven.’

Ook een oudstrijder: Hagen Goyvaerts van Vlaams Belang, hij is er al 18 jaar bij. Wat heeft hij in die tijd gedaan? ‘Of wij verschil hebben gemaakt, weet ik niet. Punt is dat elk bestuur een oppositie nodig heeft. Een oppositiepartij moet ertegen kunnen dat ideeën in licht gewijzigde hoedanigheid gerealiseerd te zien.’ Het VB heeft slechts één zetel in de gemeenteraad. ‘Dat is hard werken, maar ik fier om daar te zetelen als VB’er. En dat verandert niet, met hoeveel je er ook zit.’

Ronde 2 – Mobiliteit en leefbaarheid: ‘Er is een inconvenient truth voor de oppositie: het circulatieplan is goed.’

Ook in Leuven is mobiliteit een belangrijke kwestie. Volgens Parys heeft het circulatieplan voor meer gereden autokilometers gezorgd. Dat moet dus ‘slimmer’ en dat kan volgens hem met nummerplaatherkenning, door het aantal bussen in de stad halveren en met acht voorstadparkings waarop mensen een shuttle kunnen nemen naar het centrum. ‘En waarom kunnen we geen 10.000 bomen planten in Leuven?’

Devlies benadrukt dat het circulatieplan moest zorgen voor een grotere bereikbaarheid van de binnenstad en een verhoogde leefbaarheid daar. ‘Die twee essentiële doelstellingen zijn bereikt.’ Wat hij verder wil doen om Leuven klimaatneutraal te maken: op termijn wil hij een systeem waarin alle leveringen in de binnenstad worden gebundeld. ‘Leveranciers zouden hun goederen op een platform buiten de stad kunnen leveren, en de stad voorziet dan in de verdere levering.’ Daems is voor. ‘Dat is een idee van VOKA. Zijn analyse van het circulatieplan is ‘heel simpel’. ‘De boel circuleert minder. Op de knooppunten van de ring krijg je verkeersinfarcten, waardoor auto’s door de wijken gaan rijden en we nu 123 boze buurtcomités hebben. Het is spijtig dat door deze weinig doordachte implementatie het circulatieplan een negatieve bijklank heeft.’

‘Het circulatieplan is onaf’

Autoverkeer is verantwoordelijk voor 25 procent van de CO2-uitstoot, zegt Dessers. Zijn kritiek op het circulatieplan is onder meer dat de buitenwijken niet zijn meegenomen. ‘Het circulatieplan is vooral onaf. Het voorstel van N-VA om iedereen weer kriskras door elkaar te laten rijden en bezoekers een uur gratis parkeren te geven, is eveneens de oplossing niet.’ Hij wil op grote schaal gebouwen renoveren en isoleren om klimaatneutraal te worden. ‘Jaarlijks moeten we volgens wetenschappers 750 gebouwen aanpakken. Driemaal zoveel als we vandaag doen.’ Hij wil ook veel meer projecten voor hernieuwbare energie op eigen grondgebied, bijvoorbeeld via coöperatieven. ‘In Duitsland is meer dan een derde van de elektriciteit hernieuwbaar en de helft daarvan is in handen van de burger.’

Er is een inconvenient truth voor de oppositie: het circulatieplan is goed. Er zijn 32 procent meer fietsers en niet minder bezoekers voor de stad.

‘Alles met de wagen moest met pek en veren overladen worden,’ aldus Goyvaerts. Hij is stelliger dan zijn groene collega in de oppositie. ‘Het circulatieplan is een slecht plan. Neem mensen die beroepshalve in het centrum moeten zijn: verpleegsters, loodgieters, … Die hebben een vergunning nodig. Dat is van de pot gerukt.’ De doelstelling om tegen 2030 klimaatneutraal te zijn, wil hij niet afdoen als onzin. ‘Maar ik kijk er sceptisch naar.’

Ridouani vindt dat ‘we’ wat fierder mogen zijn op de stad. ‘Ik heb Denen, Zweden, … over de vloer gehad. Die vonden het hier gezellig en veilig. Er is een inconvenient truth voor de oppositie: het circulatieplan is goed. Er zijn 32 procent meer fietsers en niet minder bezoekers voor de stad. Meneer Parys , uw “slimme knips”, dat is geen circulatieplan. Dat is een auto-plan. Noem het dan ook zo.’ Naar Dessers sneerde hij nog dat de luchtkwaliteit in Leuven, volgens Curieuzeneuzen, het onderzoek van De Standaard, niet alleen beter is dan in Antwerpen, maar ook dan in Gent.

Ronde 3 – Hoogbouw en Sociale woningen: ‘Appartementen van 300.000 euro zijn niet betaalbaar’

Waar kan er in de stad nog hoogbouw geplant worden? Volgens Parys zit de oplossing in een stedenbouwkundige mix. ‘Woningen, gebouwen waar gewerkt wordt, stopplaatsen voor treinen: dat kan helpen om de ruimte verstandig te verdichten. Maar met onze 100.000 inwoners moeten we zeker ook open ruimte houden, om het leven aangenaam te houden.’ Volgens Daems moet in Leuven gekeken worden naar waar de ruimte niet of slecht is benut. ‘Dat gebouwen van de KU Leuven geconverteerd zijn naar studentenkoten, vond ik fout. Je had buiten de stad compacte studentenvoorzieningen kunnen voorzien, maar dat kan nu niet meer.’ Dat de hulpgevangenis in de stad staat, is volgens hem fout gebruik van de ruimte. ‘Die moet uitwijken.’ En Daems wil ook meer cohousing-projecten.

De grootste uitdaging voor Leuven is voor Ridouani de sterke bevolkingsaangroei – verantwoordelijk voor de steeds hogere huizenprijzen. ‘Je zal moeten kiezen: in de hoogte bouwen of open ruimte aansnijden. We moeten onvermijdelijk de hoogte in. Voor de Vlaamse droom, een huisje met een tuintje, hebben wij helaas weinig ruimte meer. We zullen met onze buren moeten spreken over woonuitbreidingsmogelijkheden, die er nu te weinig zijn.’

Dessers van Groen verwijst naar de hete zomer die achter ons ligt. ‘Waterbuffers en verkoeling moeten we creëren, en zeker geen open ruimte meer volbouwen.’ Hoe hoog moet je bouwen? Gelijkvloers en vier verdiepingen zijn volgens Goyvaerts aanvaardbaar. ‘En we moeten nadenken over de neiging om almaar groter te worden. Moeten we binnen dertig jaar met 150.000 zijn in Leuven?’

‘Van de hulpgevangenis kan je 1.500 woningen maken’

Wat met de erg dure woningen in Leuven? Er zijn lofts die van eigenaar wisselen voor 1.134.000 euro, zoals aan de Vaartkom. ‘Dat is bijzonder duur, ja,’ beaamt Ridouani. ‘Maar verderop heb je ook bijzonder veel sociale huisvesting. Meer dan 20 procent van het aanbod is betaalbaar. Ik vind het geen schande dat er duurdere woningen zijn ook.’ Een appartement in Leuven, benadrukt Ridouani, kost niet meer dan elders.

Volgens Daems is dat defaitistisch. ‘Je kan snel een aanbod creëren, er zijn 1.000 onbewoonbare ruimtes niet ingevuld. Door de bouwverordening aan te passen, kan je dat doen. De hulpgevangenis, zoals ik al zei: dat zijn 1.500 woningen, als je dat goed aanpakt.’

We zijn niet streng genoeg voor die projectontwikkelaars. Appartementen van 300.000 euro zijn niet betaalbaar.’

Parys stipt aan dat Louis Tobback drie jaar geleden zei dat betaalbare woningen prioritair zijn. ‘Dit jaar zei hij dat hij niet weet wat hij daar kan aan doen. Je kan aan projectontwikkelaars opleggen dat ze 20 procent van wat ze bouwen voorbehouden voor Leuvenaars met een modaal inkomen. Of scheld de roerende voorheffing kwijt in de eerste drie jaren na de aankoop.’ Leuven heeft evenveel sociale verhuurkantoorwoningen als Izegem, aldus nog Parys. ‘Denkt u dat onze woningnood even groot is als in Izegem? Het geld is er om te investeren, en wij willen daar gebruik van maken.’

2.500 gezinnen staan op de wachtlijst voor een sociale woning, voegt Dessers toe. ‘We zijn teruggevallen naar een aandeel sociale woningen van zo’n 6 procent, onder het Vlaamse gemiddelde. We moeten minstens naar dat gemiddelde kunnen springen. Wat koopwoningen betreft, heeft Leuven projectontwikkelaars te veel vrij baan gegeven. We zijn niet streng genoeg voor die ontwikkelaars. Appartementen van 300.000 euro zijn niet betaalbaar. Wij moeten meer gronden verwerven en die niet meer uit handen geven. De huizen erop, die kunnen van eigenaar wisselen. De gemeenschap houdt een voorkooprecht op de grond. Zo vermijd je dat sociale koopwoningen maar één keer betaalbaar en sociaal zijn. Wanneer ze nu immers verkocht worden, dan worden ze gewoon dure woningen zoals de rest.’

Goyvaerts werpt tussen dat hij in zijn hele loopbaan als gemeenteraadslid de wachtlijsten enkel heeft zien groeien. ‘Men doet veel te weinig voor nieuwe bewoners. Zo moeten mensen die dat niet kunnen betalen gaan huren op de private markt – dat is te duur.’ Devlies merkt op of alle sociale huisvesting in Leuven moet gebeuren. ‘Moeten de buurgemeenten niet ook iets doen? Hun inspanningen zijn heel beperkt, tot nihiel.’

Ronde 3 – Armoede: ‘Verdubbel budget voor armoedebestrijding’

De armoede stijgt in Leuven volgens Kind en Gezin: van 13 naar 20 procent de afgelopen 6 jaar. Één op vijf van de kinderen groeit op in armoede. Dat is extra lastig in Leuven, zegt Dessers, want er zijn weinig voorzieningen. ‘Dat de groei aan de vluchtelingen ligt, klopt niet. De stijgende woonkosten zitten daar voor meer in. Voor één op vier Leuvenaars is dat in groeiende mate een probleem. Ik hoor van iemand die 10 jaar gewacht heeft op een sociale woning, en nu – nu hij werk heeft en een huis gevonden – een brief krijgt dat hij een sociale woning krijgt. Maar nu is zijn inkomen te hoog. Dat moet dus beter afgestemd worden.’ Volgens Dessers worden het 100-tal thuis- en daklozen in Leuven te vaak over het hoofd gezien. ‘Nu moeten zij eerst hun financiële problemen oplossen voor ze onderdak kunnen krijgen. Je moet dat omdraaien met de zogenaamde housing first-aanpak: eerst een dak boven het hoofd, dan volgt de rest.’

Er zijn een pak mensen die het moeilijk hebben, maar waarvan we het niet zien. Senioren met een eigen huis, die om de factuur van de onroerende voorheffing te kunnen betalen, een maand pensioen moeten ophoesten.

Volgens Goyvaerts kan een stad niet op haar eentje armoede aanpakken. ‘De federale regering heeft met de tax shift de elektriciteitsfactuur verhoogd, door de btw van zes naar 21 procent te verhogen. Een tweede element is de import van de armoede. In 2012 heeft Leuven 2,5 miljoen euro aan leeflonen uitbetaald, vorig jaar was dat bijna 3 keer zoveel.’ Hij noemt kotbazen die ronselen in andere steden, ‘omdat ze hun verouderde patrimonium niet meer verhuurd krijgen aan studenten’.

Parys oogst schamper gelach van de zaal wanneer hij zegt niet te willen ‘zwartepieten naar de Vlaamse of federale regering’ in zo’n belangrijk thema. ‘Op Zuhal Demir (federaal staatsecretaris voor armoedebestrijding) moeten we inderdaad niet wachten,’ prikt Goyvaerts. Voor het eerst in 10 jaar is de werkloosheid onder 6,5 procent gedaald, stipt Parys aan, een bloempje naar Vlaams minister van Werk Philippe Muyters (N-VA). Een compliment dat hem weer gelach oplevert. ‘Werk is het belangrijkste om uit armoede te geraken. Wie dat niet gelooft, heeft een probleem. Wij doen daar te weinig voor in Leuven. Maak duaal leren mogelijk, geef ondernemers een bonus die stages mogelijk maken of voorzie in buddy’s voor mensen die werk zoeken. En ik ben het eens met collega Dessers dat we housing first moeten invoeren om daklozen te helpen. Het stadsbestuur noemt dat te nieuw, maar het werpt vruchten af in het buitenland.’

Ridouani repliceert dat de 100 daklozen waarvan sprake zich kunnen inschrijven in het OCMW. ‘En ik ben niet tegen housing first. Ik ben ervan overtuigd dat armoede uit de wereld kan geholpen worden. Ik ben opgegroeid in precaire omstandigheden. We woonden met drie gezinnen samen in een klein huisje. Onder meer dankzij buurtvereniging De Straatmus, taallessen voor mijn moeder en het degelijke loon van mijn vader die hard werkte in de bouw, konden wij aansluiten. Een stad moet haar verantwoordelijkheid nemen: betaalbare kinderopvang, het buddy-project waarmee we 1.500 jongeren coachen om een diploma te verwerven, het optrekken van het leefloon … Dat doen wij allemaal.’ Devlies blijft erbij dat het armoedeprobleem grotendeels wordt bepaald door migratie en de vluchtelingenkwestie – hoewel dat door verschillende experts is ontkracht.

‘Armoede zou ons niet mogen verdelen,’ zegt Daems. Hij kwam meteen met het meest concrete voorstel van de avond: hij wil het armoedebudget, nu 2,6 miljoen euro, verdubbelen. ‘Er zijn een pak mensen die het moeilijk hebben, maar waarvan we het niet zien. Senioren met een eigen huis, die om de factuur van de onroerende voorheffing te kunnen betalen, een maand pensioen moeten ophoesten.’

PVDA: ‘De stad heeft alle sleutels die ze had verkocht aan de privé’

Lijsttrekker Line De Witte van PVDA mocht de eerste vraag stellen. Haar partij zat niet in het panel omdat ze ook niet in de gemeenteraad zetelt. De vraag werd mini-uiteenzetting over waarom Leuvenaars op haar partij moeten stemmen. Uit een rondvraag van haar partij zijn wonen, armoede en klimaat de belangrijkste thema’s voor de Leuvenaars. ‘Op al deze thema’s heeft de stad de sleutels die ze had, verkocht aan de privé. Wij willen daarom de stad veroveren op die projectontwikkelaars die de stad volbouwen met luxewoningen.’ Dat Ridouani naar grond vraagt, vindt ze vreemd. ‘De stad had hele duidelijke afspraken moeten maken met de projectontwikkelaars. Nu zijn er “betaalbare” woningen van 350.000 euro. Dat kan beter.’

Volgens De Witte is de stad te duur: ‘Het is hier duur om te parkeren, om vuilniszakken te kopen, om te zwemmen.’ Dat de kinderarmoede is verviervoudigd, ‘is deels de verantwoordelijkheid van de federale regering’, maar als stad kan je ook iets doen, vindt De Witte. ‘We kunnen de uitkeringen van eenoudergezinnen zelf optrekken tot boven de armoedegrens.’