Verhouding tussen politiek en bedrijfsleven: ‘Er is weinig opgelost met de zustermoord op Hilde Claes’

Er heerst een algemene normvervaging over de verhouding tussen politiek en bedrijfsleven, de verhouding tussen bestuur en inspraak en de manier van omgaan met elkaar. Dat werd nog maar eens duidelijk in de Hasseltse triller, die eindigde met de zustermoord op Hilde Claes. Zijn de achterliggende problemen nu opgelost, vraagt Kim De Witte, voorzitter van de PVDA in Hasselt.

Je zou het bijna vergeten, maar de aanleiding voor de politieke crisis in Hasselt was belangenvermenging. Het communicatiebureau van de partner van de kabinetschef van Hilde Claes haalde een project binnen, tegen het advies in van de eigen administratie. De administratie koos voor een ander en goedkoper contract. “De aanbestedingsprocedure is nochtans correct verlopen. Zij werd ook twee keer goedgekeurd door het schepencollege”, zo beweerde Claes. Ik wil dat best geloven. Het feit dat er vandaag geen haan meer naar kraait, doet dat ook vermoeden.

De discussie over belangenvermenging werd omgetoverd tot een discussie over de werkstijl van Hilde Claes. Maar was dat het enige probleem? En is dan alles opgelost met de exit van Hilde Claes? Ik vrees van niet. Er heerst een algemene normvervaging over de verhouding tussen politiek en bedrijfsleven, de verhouding tussen bestuur en inspraak en de manier van omgaan met elkaar. De vervanging van Hilde Claes verandert daar weinig aan.

Wiens brood men eet, diens woord men spreekt

Er is een structurele band tussen de politiek en het bedrijfsleven, niet alleen in Hasselt en niet alleen bij de SP.A. De voorbeelden zijn legio. In Antwerpen gaf het stadsbestuur groen licht voor een hoogbouw op de vroegere Renaultsite. Het stadsbestuur – van N-VA, CD&V en Open VLD – overrulede alle regels en adviezen van de eigen administratie, gaande van de stedelijke hoogbouwnota tot de dienst vergunningen bij Stedenbouw. De vennootschap die het contract binnen haalde was Land Invest Group. Directeur bij Land Invest Group, net vóór de toekenning van het contract: de kabinetschef van burgemeester Bart De Wever.

Voor de commercialisering van de nieuwe hoogbouw werkte Land Invest Group samen met Optima, de inmiddels failliete graaibank van Jeroen Piqueur. Eén van de bestuurders bij Optima-bank was Geert Versnick, Open VLD-député voor de provincie Oost-Vlaanderen. Het belangenconflict in hoofde van Versnick werd al uitgebreid beschreven. Hetzelfde geldt voor de draaideur tussen Optima en de politiek, via SP.A-coryfee Luc Van den Bossche.

Draaideuren tussen politiek en bedrijfsleven

Van dit soort draaideuren zijn heel veel voorbeelden. Ook in Hasselt. Bijvoorbeeld Tom Vandeput, die andere CD&V kandidaat voor de sjerp van Hilde Claes. Tom is de zoon van Marc Vandeput, eerste gedeputeerde van het provinciebestuur in Limburg tot begin dit jaar. Tom was kabinetsmedewerker voor het provinciebestuur. Hij wisselde die job in voor een post als manager bij de Confederatie Bouw Limburg, meer bepaald verantwoordelijke voor de belangenbehartiging. Drie jaar later werd hij CD&V Schepen van Openbare Werken en Gebouwen voor de stad Hasselt. Hij zit nog steeds in het schepencollege, nu voor Ruimtelijke Ordening en Grondbeleid. De draaideur kan nauwelijks directer zijn.

Ook nationaal en internationaal zien we dat soort praktijken. Karel De Gucht blijft na zijn carrière als eurocommissaris voor Handel actief in de bestuursraden van Proximus, ArcelorMittal en CVC Capital Partners. Jacqueline Galant, de MR-minister van mobiliteit, veroorzaakte een schandaal met een peperduur contract bij advocatenkantoor Clifford Chance. Het contract kwam tot stand via persoonlijke banden tussen de kabinetschef van Galant en één van de advocaten. De regels rond publieke aanbesteding werden niet gevolgd, zo bekritiseerde de administratie.

José Manuel Barroso spant de kroon. Hij ruilde het hoogste politieke mandaat binnen de Europese Unie in voor een postje bij Goldman Sachs, de grote Amerikaanse zakenbank, die haar belangen in Europa wil uitbreiden. Met het adressenboekje dat Barroso meebrengt, is hij letterlijk zijn gewicht in goud waard.

Parallelle elitenetwerken, ons-kent-onscultuur, achterkamerpolitiek en structurele belangenvermenging. Een heikel probleem in alle machtspartijen. En helaas ook bij SP.A. De aanleiding van de crisis in Hasselt ging daarover. Het feit dat het maatschappelijk debat nadien werd omgetoverd tot een personenkwestie over de werkstijl van Hilde Claes, geeft weinig vertrouwen in de voorkoming van een volgend schandaal.

Als de vos de passie preekt, boer let op je kippen

“Autoritair, eigenzinnig, slechte communicatie”. Dat werd gezegd door verschillende schepenen over Hilde Claes. De schepenen protesteerden sterk tegen het gebrek aan inspraak. Maar waar blijft hun protest tegen het gebrek aan inspraak bij een voorakkoord over verdere samenwerking na de verkiezingen over twee jaar?

En waar blijft hun protest tegen het gebrek aan inspraak rond het nieuwe parkeerbeleid in Hasselt (zes euro betalen vanaf twee uurtjes parkeren), de nieuwe huisvuilfactuur (86 euro per jaar), de 500 nieuwe luxeappartementen terwijl duizenden Hasselaars op zoek zijn naar een betaalbare woning, de commercialisering van alle publieke ruimtes waardoor de binnenstad een spookstad wordt zodra de winkels sluiten?

Niet alleen de inspraak, ook de manier van omgaan met elkaar is geen toonvoorbeeld voor de gewone Hasselaar. Beschuldigingen van corruptie en schriftvervalsing (Hazodi-affaire), beschuldigingen van vriendjespolitiek en machtsafwending (Pukkelpopgronden), beschuldigingen van belangenvermenging (communicatiebureau). Allerlei manoeuvres om de macht, met interne twisten die worden uitgevochten op straat. De zustermoord op Hilde Claes is bijna een logische apotheose.

Hoog tijd om werk te maken van een nieuwe politieke cultuur, waar de mens centraal staat en niet de macht, de postjes of lucratieve mandaten in één of andere bestuursraad.

Hoog tijd ook om de structurele belangenvermenging aan te pakken, door draaideuren tussen publiek en privé nog veel strikter te blokkeren. Ofwel sta je ten dienste van de gemeenschap ofwel van de privé, maar niet van de twee. Hoog tijd om het debat hierover te voeren, en niet alleen over de SP.A, want alle machtspartijen kampen met dezelfde problemen.