Het is veertig jaar geleden dat Anja Meulenbelt het cultboek ‘De schaamte voorbij’ uitbracht. Knack-journalisten herlezen het persoonlijke relaas van de grande dame van de tweede feministische golf en brengen iedere dag verslag uit. Vandaag is het de beurt aan Katrin Swartenbroux.
Veertig jaar geleden publiceerde de jonge Nederlandse feministe Anja Meulenbelt De schaamte voorbij, een persoonlijk relaas over liefde, seks en de turbulente beginjaren van de Amsterdamse vrouwenbeweging. Het werd een cultboek, dat ondertussen generaties meisjes (en jongens) heeft geïnspireerd, opgejut of net afgeschrikt.
Volgende week verschijnt het nieuwe boek van de grande dame van de tweede feministische golf, die ondertussen 71 is. In Het verschil maakt Anja Meulenbelt de balans op van veertig jaar vrouwenstrijd. Zijn vrouwen vandaag écht gelukkig? Waarom lukt het nog altijd zo moeilijk om de taken in huis eerlijk te verdelen. Hebben vrouwen echt een lustpil nodig? En is het de taak van feministen om alle moslima’s bevrijden?
Op 26 mei gaat Meulenbelt daarover in deSingel in Antwerpen in debat met de jonge Belgische feministe Yasmine Schillebeeckx, die met haar column Mijn naam is niet Hey Sexy mee aan de wieg stond van #WijOverdrijvenNiet. In de aanloop naar het debat leest u hier elke dag een Knack-journalist over De schaamte voorbij.
Ik kom uit een familie waar het niet meer dan normaal is dat vrouwen werken. Hard werken. Mijn moeder en grootmoeder zijn uit het soort hout gesneden dat niet buigt, misschien ooit wel versplintert, maar vooral gemaakt is om stand te houden. De dag na de nacht waarin mijn moeder mijn moeder werd had ze al wat werkmappen op haar ziekenhuisschoot genomen. Niemand moest mij laten kennismaken met de tweede feministische golf: de economisch onafhankelijke vrouwen in mijn leven die hun plek in de bedrijfstop met een soort vanzelfsprekendheid bewaakten, waren voor mij de belichaming van de verwezenlijkingen van deze beweging. Al was ik me toen nog niet echt bewust van de term.
De voornaamste reden waarom ik tijdens mijn hogeschooljaren ‘De schaamte voorbij’ uit een leeslijst met Bildungsromans koos was dan ook enkel omdat Meulenbelt omschreven werd als “de Jack Kerouac van de vrouwelijke counterculture”. Het beloofde bovendien een verhaal met veel seks, als ik een studiegenote mocht geloven. Dat er behoorlijk wat afgeneukt wordt in en tussen de regels door mocht dan wel wezen, het is niet wat me van dit boek is bijgebleven. Eerlijk? Het viel me pas op toen ik de softcover naar aanleiding van haar veertigste verjaardag nog eens openvouwde. Niets meer gewoon na vijftig tinten, zo blijkt, ofwel stond seksuele bevrijding destijds sowieso al op mijn studentikoze to-do-lijst.
Als prille twintiger was ik vooral geraakt door het vermoeiende leven van Anja – door haar tegenslag, zeker- maar ook door de strijd die ze dagelijks moest leveren om zichzelf en waar ze voor staat een volwaardige plek te geven in dit leven. Ik maakte kennis met de bloei van vrouwenbewegingen die me daarvoor enkel waren voorgeschoteld middels het dreinerige timbre van mijn mannelijke leerkrachten geschiedenis. Ik ontdekte dat vrouwen hebben moeten afzien zodat mijn moeder en grootmoeder mochten afzien – met hun neus in de jaarcijfers in plaats van in het te ontstoppen doucheputje.
Ik ontdekte dat vrouwen hebben moeten afzien zodat mijn moeder en grootmoeder mochten afzien.
De term feminist ben ik pas later gaan gebruiken, maar vroeg genoeg om Taylor Swift en de haren voor te zijn. Het begrip, het benoemen van mijn ambitie, waarden en normen stuitte toen, nu en zelfs in de tijd van Anja Meulenbelt op onbegrip. Maar waarom zetten jullie je zo af tegen mannen? vraagt een man. Doe ik dat? vraag ik. Als ik opkom voor vrouwen betekent dat dan dat ik me afzet tegen mannen? Ik trek me alleen niet zo veel meer van ze aan. Ga mijn eigen gang. Word kwaad als ze me voor de voeten lopen, me tegenhouden, mijn aandacht opeisen. Is dat afzetten?
Meulenbelt benadrukte in de jaren zeventig haar beweging ver vooruit dat vrouwen individuen zijn die hun keuzes persoonlijk mogen verantwoorden. Dat vrouwen niet alleen nood hebben aan uithuilgroepen en barricades, maar aan sterke rolmodellen. Mijn moeder, mijn grootmoeder, ze vormen uiteraard de fundering van mijn opvoeding. De keuzes die zij misschien uit noodzaak maakten zijn voor mij bijna een principekwestie geworden.
“Ik denk dat ik zo snel mogelijk weer aan het werk zal willen na de bevalling”, laat ik me ontvallen. Mijn schoonmoeder, niet geheel vrijblijvend verbonden aan de voormalige KVLV en zélf na een aantal dagen moederschapsverlof weer op de been fronst de wenkbrauwen. “Maak maar gebruik van uw rechten meisje. Ge hebt ze voor een reden.”
Tickets voor het debat in deSingel in Antwerpen zijn verkrijgbaar via knack.be/debat
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier