‘Veel jongeren willen niet terug naar een land zonder bestuur, zonder visie en zonder slagkracht’

De Vrijdaggroep pakt vandaag uit met een onderzoek bij millennials over hun visie op de samenleving na corona. Daarnaast zullen leden van de denktank de hele zomer lang vernieuwende maatschappelijke oplossingen uitlichten in de reeks opiniestukken voor Knack. Hier leggen Sofie De Coker, Stefanie Dens en Magali Van Coppenolle uit waarom we nu actie moeten ondernemen voor de toekomst.

Terrassen lopen vol. Vakantiegangers trekken eropuit. Het leven valt terug in de plooi. Maar maak u geen illusies: de wereld is niet meer hetzelfde.

Dat blijkt duidelijk uit het onderzoek dat wij – De Vrijdaggroep, een pluralistische beleidsdenktank voor jongvolwassenen (25-35 jaar) ondersteund door de Koning Boudewijnstichting – bij onze leeftijdsgenoten voerden.

Twee op de drie denkt dat deze crisis onze maatschappij voor altijd veranderd heeft. 70% vermoedt dat pandemieën vaker zullen voorkomen en een grotere impact op ons leven zullen hebben.

De ‘crisisgeneratie’

Vergeef ons onze argwaan. Dit is niet onze eerste crisis. De meesten onder ons kwamen op de arbeidsmarkt tijdens de uitloop van de financiële crisis. Daarna werden we geconfronteerd met de Eurocrisis, de vluchtelingencrisis, en de reeks terreuraanslagen. Kortom, een permanente staat van crisis verbindt de jaren waarin we onze carrières, gezinnen en persoonlijkheden vormen.

Ondertussen dragen we de lasten van de vergrijzing, de klimaatproblematiek en de overheidsschuld op onze rug. We zijn officieel de eerste generatie die gemiddeld minder welvaart heeft dan onze ouders. Wat volgens 1 op 3 leeftijdsgenoten uit ons onderzoek niet eens zo erg is.

Wat we wel erg vinden: stilstaan. Teruggrijpen naar zekerheid en standvastigheid na zo’n turbulente periode, lijkt verleidelijk. Maar we willen niet terug naar voorheen. Naar een land zonder bestuur, zonder visie en zonder slagkracht. Naar een polarisatie die niet meer te overwinnen leek.

Maar de geschiedenis van de laatste jaren leert ons dat periodes van economische achteruitgang zelden tot structurele veranderingen leiden. We staren ons blind op ‘Wat moeten we nú redden?’ en houden we de status quo in stand. Want ‘dit is een ongekende crisis’. En we schuiven de echte verandering op de lange baan, voor ‘wanneer het beter gaat’.

Als kinderen van de millenniumcrises weten we, het is te ver gekomen. Het is aftellen tot de volgende noodtoestand. Dat betekent niet dat millennials niet naar de toekomst durven te kijken. Meer nog: wij willen van crisisgeneratie naar transitiegeneratie.

Bruggen voor België

De drastische maatregelen die ons land de afgelopen maanden nam om onze maatschappij veilig te stellen, waren van ongekende ordegrootte. Wat als we even drastische acties zouden nemen voor de uitdagingen van onze generatie?

Daarvoor moeten we grootser denken. Gedurfder. Weg van de platgetreden paden. Een open blik met aandacht voor wat telt. En dat is daadkracht en doeltreffendheid ten dienste van iedereen, blijkt uit het onderzoek bij onze leeftijdsgenoten. Dwars door taalgrens heen, over ‘linkse’ en ‘rechtse’ ideologieën.

Zoals een hervorming van België die focust op eenvoud en efficiëntie, niet zozeer op communautaire voorkeuren (ondersteund door ruim 3 op 4). Zodat ons land in staat is de uitdagingen van deze eeuw aan te gaan. Meer inspraak in het beleid voor onafhankelijke experts en burgers (2 op 3). Aandacht voor onder andere armoedebestrijding (71%), openbare groene ruimtes (76%), ouderenzorg (68%), …

Een samenleving waarin we mogen durven, doen en zelfs falen. Met een evenwichtig sociaal opvangnet, zowel voor zelfstandigen als voor bedienden (58%), en waarbij langdurig werklozen vaker worden ingezet voor maatschappelijke taken (73%). Een maatschappij waarvoor we bereid zijn beperkingen in onze eigen vrijheid te aanvaarden om gemeenschappelijke doelen voor mens en milieu te kunnen bereiken (55%).

Het is maar een greep uit de resultaten. We willen geen politiek programma op tafel leggen. Geen snelle beleidsaanbevelingen. Wat we wel bieden: bruggen van eensgezindheid waarop we onze samenleving wél willen baseren. Tegengas aan de traditionele breuklijnen waarop België is gebouwd.

Maatschappelijke ‘agility’

De beleidsmakers weten het ook even niet meer, dat begrijpen we. Het gekende leven in vraag stellen is moeilijk en zwaar. Als mens zijn we voorgeprogrammeerd om voor de weg van de minste weerstand te kiezen. Voor de kortetermijnbevrediging in plaats van het langetermijnsucces.

Toch is de zure appel de betere optie. In het bedrijfsleven is het al jaren al ‘disruptie’ en ‘agility’ wat de klok slaat. Grote traditionele tankers wijzigen noodgedwongen van koers om mee te kunnen. Het is pompen of verzuipen in het ‘digitale’ tijdperk.

Het wordt tijd dat we die wendbaarheid ook toepassen op onze samenleving. Onze maatschappij is immers niet in steen gebeiteld. Er zijn geen natuurwetten om ze in te richten, noch zijn we biologisch gezien voorbestemd om ze op een bepaalde manier te leiden.

Nee, onze samenleving kwam tot stand door een hele reeks keuzes. Soms door voortschrijdend inzicht. Maar we mogen niet te trots zijn om beslissingen bij te sturen. We moeten durven ‘levenslang leren’, ook als maatschappij.

Daarvoor moeten we verandering zien en begrijpen. Maar ook erkennen dat we in een overgangsfase leven, en ons nog niet het hele toekomstpad kunnen voorstellen.

Onze generatie is bereid om lasten te dragen, opofferingen te doen, te handelen naar verandering. Maar wel voor een maatschappij waar wij achterstaan. En de stappen daarnaartoe moeten vandaag gezet worden. The future is now.