Van Jezus tot Rwanda: ‘Onrecht en armoede wennen nooit, ondanks alle romantisering’

Colette Schaumont van de Salesianen van Don Bosco trok onlangs naar Rwanda: ‘Armoede en kansarmoede wennen nooit. Mensen zijn niet blij met alles, integendeel, ze zoeken uitwegen en proberen hun levensvreugde te behouden.’

Mijn werkplek is prachtig gelegen. Je kan er zo het Meerdaalwoud van Heverlee in. Ik maak er dankbaar gebruik van om af en toe te gaan joggen. Meestal passeer ik dan de oefenvelden van de voetbalploeg Oud-Heverlee Leuven. De getrimde groene grasmatten geven me altijd zin om er eventjes over te spurten. Maar als je ze durft te betreden, riskeer je een uitbrander van de onderhoudsploeg die er bijna dag en nacht werkzaam is.

Sinds ik vorige zomer in Rwanda verbleef, steken die grasgroene (elitaire) matten me nog meer de ogen uit. Ook daar spelen ze voetbal terwijl de wereld rond hen helemaal anders is. Om te beginnen is de term ‘voetbalveld’ al overtrokken. Hier en daar groeit er wat gras, maar verder wordt er gespeeld op een veredelde zandbak.

Toch wordt er hartstochtelijk gevoetbald. De lokale jeugd komt er na de schooltijd samen – al gaat lang niet elk kind effectief naar school. Het spelaanbod wordt er georganiseerd door de Salesianen van Don Bosco, een congregatie die zich wereldwijd engageert in jeugdwerk voor de armsten. In Rwanda-Uganda-Burundi investeren we in onderwijs, professionele vorming, laagdrempelige opvang en vluchtelingenwerk.

Ik had er veel bekijks. Een muzungu, een blanke, op hun territorium! Stilaan kwamen ze op verkenning en poogden ze met wat Engels, handen en voeten te weten te komen hoe ik daar beland was. Natuurlijk moest ik ook foto’s van hen maken. Ook de armsten, blootvoets en met wat lompachtige kleren om het lijf, blikten fier in de camera.

‘Kledij door ons gedumpt in de verzamelcontainers’, flitste het door mijn hoofd. Een soort schaamte kroop omhoog vanuit mijn buik. Het botste met uitspraken die ik hier soms hoor. ‘Die mensen zijn arm maar ze zijn dat gewoon. Ze zijn gewoon met minder blij…’. Maar armoede en kansarmoede wennen nooit. Mensen zijn niet blij met alles, integendeel, ze zoeken uitwegen en proberen hun levensvreugde te behouden. Dat is iets helemaal anders.

Een paar maanden later haalde ik de kerststal boven. Eigenlijk zag ik hetzelfde verhaal. Geen sterrenhotel waar een kind ter wereld kwam. Een gezellige, warme stal dan? Een naïef romantisch plaatje dat niet klopt. Gewoon dikke miserie, een kind krijgen tussen de beesten in extreme armoede, opgejaagd en op de vlucht. Ik kan me niet voorstellen dat Maria en Jozef daar blij mee waren.

De groene grasmatten van Oud-Heverlee Leuven schoppen mij een geweten. Wat vraagt het van ons iets van onze overvloed te delen? De heilige groene matten hier mag ik niet betreden, maar op een Afrikaans bultig veldje wachtte me een warm onthaal en weerbarstige levensvreugde.

Ook daar moet gras kunnen groeien, omdat armoede en onrecht niet wennen. Nooit wennen.

Colette Schaumont van de Salesianen van Don Bosco is werkzaam in onderwijs, jeugdzorg en jeugdwerk en lid van de christelijk geïnspireerde denktank Logia.