Van hogere drempels voor nieuwkomers tot een Vlaamse minister van Justitie: dit staat in het regeerakkoord van Jambon I

‘We kunnen u vandaag een sterk en ambitieus regeerakkoord voorstellen’, zei Jan Jambon op de persconferentie in het Brusselse Errerahuis. ‘We kijken naar boven. Figuurlijk, maar ook letterlijk’. Waarmee hij bedoelt dat Vlaanderen zich moet spiegelen aan Scandinavië en Nederland.

Inburgering en sociale rechten

Een van de opvallendste maatregelen in het regeerakkoord zijn de strengere regels voor nieuwkomers. Zij zullen moeten een participatieverklaring ondertekenen en betalen voor een inburgeringstraject. Daarnaast zullen asielzoekers niet langer kinderbijslag krijgen tijdens hun erkenningsprocedure. Voor nieuwkomers komt er een wachttijd van tien jaar om toe te treden tot het systeem van sociale woningen en de Vlaamse zorgkas.

‘Eenmaal ze succesvol zijn ingeburgerd, zullen ze alle voordelen genieten,’ aldus Jambon. Met andere woorden: ‘Het toegangsticket wordt duurder, maar eenmaal lid van de samenleving zal dat volwaardig zijn’.

De wachtperiode van zes maanden voor nieuwkomers om in aanmerking te komen voor kinderbijslag, zoals in de startnota van informateur Bart De Wever stond, heeft het niet gehaald. Wel zal de regering-Jambon minder kinderbijslag uitkeren aan mensen die een asielprocedure hebben doorlopen. Nu krijgen zij nog retroactief kindergeld voor de periode van hun erkenningsprocedure.

Ook een mogelijke boete voor nieuwkomers die niet slagen voor hun inburgeringsexamen, heeft de eindmeet niet gehaald. Inburgeraars moeten wel zelf betalen voor hun herexamen. Ze moeten bovendien in totaal 360 euro ophoesten om deel te nemen aan het traject en het uiteindelijke examen.

De nieuwe regering Jambon I wil verder sociale rechten gaan toekennen op basis van inkomen in plaats van op statuut. ‘Zo verkleinen we de werkloosheidsval.’ Zo is de korting op een busabonnement niet langer verbonden met bijvoorbeeld een werkloosheidsstatuut, maar met een bepaalde inkomensondergrens.

De regering-Jambon verplicht de gemeenschapsdienst voor werkzoekenden die na twee jaar nog geen job hebben gevonden. ‘Zo moeten ze de goesting om te werken en arbeidsethos meekrijgen.’

Onderwijs

Het M-decreet, dat bepaalt dat kinderen met een beperking zo veel mogelijk naar een gewone school moeten kunnen gaan, gaat op de schop. Er komt een begeleidingsdecreet voor zorgnoden in de plaats.

‘We gaan kind per kind kijken wat het beste is voor het kind. Het reguliere onderwijs of een ander traject?’, aldus Jambon, die het heeft over een ‘pragmatische en realistische’ aanpak van kinderen die extra zorg behoeven.

Sinds de lancering ervan in 2015 was er geregeld kritiek te horen op het M-decreet. Zo werd er in juni nog een bijsturing goedgekeurd die ervoor moet zorgen dat kinderen met een gedragsstoornis vlotter van het gewoon naar het buitengewoon onderwijs kunnen gaan en dat er een snellere ondersteuning komt voor leerlingen met gedragsproblemen. De omvorming naar een begeleidingsdecreet komt rechtstreeks uit het verkiezingsprogramma van CD&V, die de afgelopen vijf jaar met Hilde Crevits de Vlaamse minister van Onderwijs leverde.

Er komt een knip tussen bachelor en master in het hoger onderwijs om paal en perk te stellen aan de steeds langere studies van de Vlaamse jongeren. Met zo’n knip kunnen studenten niet starten met de master als ze de bachelor nog niet hebben afgerond.

Zorg

Een van de thema’s in de onderhandelingen waarover snel een consensus bestond, is het wegwerken van de wachtlijsten in de zorg. ‘Wie hulp nodig heeft, zullen we nooit in de steek laten’, aldus Jambon. ‘De bijkomende budgetten gaan liefst naar mensen en minder naar structuren. Het is onze ambitie om de wachtlijsten in de zorg terug te dringen.’

Daarnaast komen er investeringen in onder meer thuiszorg en jeugdhulp. Er wordt ook werk gemaakt van een verstrenging op dagprijzen in woonzorgcentra.

Wonen

Zoals bekend gooit de nieuwe Vlaamse regering de woonbonus overboord. ‘Die heeft een pervers effect gehad op de huisprijzen’, aldus Jambon. Tegelijk worden de registratierechten verlaagd van zeven procent naar zes procent.

Voor kandidaten voor sociale woningen worden de regels aangescherpt. ‘Wie eerst komt, heeft voorrang. Er komt een absolute voorrangsregel voor lokale binding. Kandidaten moeten in de voorgaande tien jaar ten minste vijf jaar onafgebroken in de betreffende gemeente gewoond hebben.’ Om misbruiken tegen te gaan komt er een middelentoets.

Milieu en klimaat

‘We gaan uit van ambitieuze en realistische doelstellingen’, zo leest de samenvatting van het regeerakkoord. ‘Voor de omslag naar een klimaatneutrale en duurzame samenleving is wereldwijde actie nodig. Dat kan Vlaanderen niet alleen. Door de nadruk te leggen op technologische innovatie kunnen onze bedrijven en kennisinstellingen veel doen, zonder onze economische groei, de concurrentiepositie van onze ondernemingen en onze maatschappelijke welvaart te fnuiken.’

‘We streven naar een vermindering van minstens 80 procent van de uitstoot van broeikasgassen in Vlaanderen tegen 2050. We trekken daarbij voluit de kaart van de energie-efficiëntie en verdubbelen wind- en zonne-energie tegen 2030. Verstandiger omgaan met energie tempert ook onze energiefactuur.’

De zogenaamde betonstop moet evolueren naar een ‘bouwshift’. Hoe dan ook blijven de aanvankelijke plannen overeind. Mensen die hun eigendom herbestemd zien als gevolg van het Beleidsplan Ruimte Vlaanderen – zoals de betonstop officieel heet – worden volledig gecompenseerd.

Tegelijk komt er tegen 2030 10.000 extra hectare bos en 20.000 extra hectare natuur bij.

Budget

Ten gevolge van de verlaging van de registratierechten zal er ook in 2020 een begrotingstekort zijn. Jambon I mikt op een begrotingsevenwicht in 2021. ‘Vanaf 2021 knopen we aan bij goede traditie van begroting in evenwicht’, zegt Jambon. ‘We willen een investeringsregering zijn om Vlaanderen voor te bereiden op een snel veranderde wereld.’

De investeringen in de Oosterweel-verbinding worden opnieuw uit de begroting gehouden, zei Jambon.

Vlaamse canon en minister van Justitie

Er komt een Vlaamse minister voor Justitie en Handhaving. Jambon: ‘Die moet een handhavingsbeleid uitwerken en daar een topprioriteit van maken.’ Vlaanderen zal dus verschillende bevoegdheden in verband met justitie groeperen onder een nieuwe portefeuille.

Ook de Vlaamse canon, zoals die werd aangehaald in de startnota van Bart De Wever, komt er. Die zal worden opgesteld door onafhankelijke experts.

Geen opkomstplicht meer

Zoals bekend wordt de opkomstplicht bij de gemeenteraadsverkiezingen afgeschaft. ‘Burgers krijgen meer inspraak bij lokale verkiezingen. We schaffen de opkomstplicht en de lijststem af. De voorkeurstemmen worden dus doorslaggevend’, aldus Jambon.

Daarnaast mag de grootste partij binnen een coalitie de burgemeester leveren. Een constellatie zoals in Gent, waar Mathias De Clercq (Open VLD) burgemeester is terwijl het kartel tussen SP.A en Groen de grootste is, zal dus niet langer mogelijk zijn.

‘Daarnaast krijgt de grootste partij gedurende 14 dagen na de verkiezingen het initiatiefrecht om een coalitie te vormen. Slaagt die er niet in, dan komt er een andere partij aan zet’, zegt de nieuwe minister-president.

Hoofddoekenverbod in onderwijs

‘In het onderwijs waarborgen we de neutraliteit. In het Provinciaal en het Gemeenschapsonderwijs zorgen we voor de levensbeschouwelijke neutraliteit voor leerkrachten en leerlingen’, zo leest de samenvatting van het regeerakkoord.

Met andere woorden: de nieuwe Vlaamse regering wil een hoofddoekenverbod invoeren.

Exit uit Unia

De nieuwe Vlaamse regering zal de samenwerking met Unia, het interfederale gelijkekansencentrum, stopzetten. Dat bevestigde N-VA-voorzitter Bart De Wever maandagmiddag tijdens de voorstelling van het akkoord. ‘We willen de samenwerking opzeggen om zelf een gelijkekansencentrum op te richten’, zei die.

Hij verwees daarbij ook naar de federale instelling voor de rechten van de mensen die in de maak is. Dat wordt een nationaal mensenrechtencentrum dat moet toezien op de naleving van àlle mensenrechten, en waartoe ook de regio’s op termijn zouden kunnen toetreden.

Dat Vlaanderen zich terugtrekt, zal financiële gevolgen hebben voor Unia. De Vlaamse overheid staat in voor zowat 10 procent van de financiering van het centrum. Unia clashte de afgelopen jaren verschillende keren met N-VA-minister van Gelijke Kansen Liesbeth Homans.

Meer budget voor fietsinfrastructuur

De Vlaamse regering trekt het budget voor fietspaden fors op. ‘Er komt een steil groeipad naar 300 miljoen euro per jaar voor fietsinfrastructuur’, is te horen. Vorig jaar lag dat budget voor fietspaden nog op 138 miljoen euro.

Er was over de partijgrenzen heen consensus om dat budget fors op te krikken. Verschillende partijen en ook ontslagnemend minister van Mobiliteit Ben Weyts (N-VA) hadden in de aanloop naar de verkiezingen een budget van 300 miljoen euro vooropgesteld.