‘Vaatwassers moeten voldoen aan Europese kwaliteitslabels. Waarom dat principe ook niet toepassen op algoritmes?’

‘De nieuwe transparantieverplichtingen in de Digital Services Act (DSA) zullen leiden tot een veiligere online omgeving voor gebruikers, en vooral voor onze kinderen’, schrijft europarlementslid Tom Vandenkendelaere (CD&V).

Europa is het eerste continent wereldwijd dat zeer strenge spelregels gaat invoeren voor Big Tech. De afgelopen twintig jaren hebben de grootste tech bedrijven geopereerd in een ‘black box’ en hebben ze enorm geprofiteerd van een online jungle zonder regels. Daarom stelde Europa twee jaar geleden één van de meest ambitieuze wetgevende pakketten ooit voor om perk en paal te stellen aan de onbeteugelde macht van Big Tech.

Na lange onderhandelingen werd een paar weken geleden een akkoord bereikt over het eerste luik van deze wetgeving, namelijk de Digital Markets Act (DMA) die de marktmacht van grote onlineplatforms reguleert. Onder druk van het Europees Parlement zal de DMA het monopolie van ’s werelds grootste technologiebedrijven kunnen doorbreken en bijzonder zware boetes opleggen als bedrijven de regels niet volgen, in het ergste geval door ze op te breken. De grootste techbedrijven zullen kleinere spelers niet meer uit de markt kunnen duwen en concurrentie in de kiem smoren.

Afgelopen weekend viel een akkoord uit de bus over het tweede luik van dit pakket wetgeving, namelijk de Digital Services Act (DSA) die meer transparantie eist over hoe platforms te werk gaan. Wereldwijd zijn er naar schatting maar een paar honderdtal mensen die exact weten hoe het algoritme van Facebook werkt, terwijl dat algoritme bepaalt hoe drie miljard mensen een deel van de wereld zien. De sociale impact is zodanig groot dat we de macht niet bij zulke bedrijven kunnen laten. Vooral na de pijnlijke onthullingen over hoe de Facebook-algoritmes bijvoorbeeld extremisme aanwakkeren.

Maar ook als vader van drie jonge kinderen maak ik me zorgen. Als ik in het weekend eens een half uurtje met mijn vrouw wil babbelen, dan werken ‘Peppa Pig’-filmpjes goed op zo een moment op de telefoon van mijn vrouw. Maar als ik na dat half uurtje eens kom kijken, dan zit mijn zoontje soms al een paar filmpjes verder. Dan stel ik me de vraag hoe de algoritmes werken die hem meenemen in zijn tocht door allerlei filmpjes en of die voldoende bescherming bieden.

De DSA zal platforms verplichten om inzicht te geven in hoe die algoritmes werken. Het is niet meer dan logisch dat als bedrijven uit de offline wereld regels moeten volgen, dit ook geldt voor bedrijven online. Koelkasten en vaatwassers moeten voldoen aan Europese kwaliteitslabels. Waarom zouden we dat principe ook niet toepassen op algoritmes? De nieuwe transparantieverplichtingen in de DSA zullen leiden tot een veiligere online omgeving voor gebruikers, en vooral voor onze kinderen.

Concreet betekent dit dat we bedrijven verplichten om hun algoritmes bij te sturen waar nodig en bijvoorbeeld te voorkomen dat mensen ongewild naar fake news of hatespeech geleid worden of tienermeisjes richting anorexia geduwd worden. Dat zal er ook toe leiden dat mensen meer controle krijgen over hun tijdslijn, zodat ze zelf meer kunnen bepalen wat ze zien en niet zien. Bovendien zal gepersonaliseerde reclame gericht op minderjarigen verboden worden. Tot slot wordt er een noodmechanisme in het leven geroepen om in het geval van buitengewone crisissen zoals een pandemie of een oorlog snel op te treden tegen desinformatie. “

Deze wetgeving is een historische doorbraak voor Europa en brengt een einde aan de almacht van algoritmes. Door een helder rechtskader te scheppen voor bedrijven met duidelijke do’s and don’ts en een veilige online omgeving waar de fundamentele rechten van gebruikers beschermd worden.

Tom Vandenkendelaere is Europees parlementslid voor CD&V.