Maandag koos de Gentse universiteit haar nieuwe rector: de komende vier jaar zal Rik Van de Walle dan toch de instelling leiden. Waarom duurde het zo lang? We zetten de feiten nog eens op een rij.
Sinds eind april al houdt de Universiteit Gent verkiezingen om een opvolger te kiezen voor huidig rector Anne De Paepe. De verkiezingskoorts sloeg echter al enkele maanden daarvoor toe. Het kiessysteem, waarin een tweederdemeerderheid vereist was, lag volgens sommigen aan de basis van de impasse die bijna een half jaar aansleepte. Ondanks het feit dat in de laatste stemronde geen tweederdemeerderheid meer vereist was, haalden Rik Van de Walle en Mieke Van Herreweghe ruim zeventig procent van de stemmen.
Winter
De machtsstrijd barstte begin dit jaar al los. Eind januari stelden Rik Van de Walle, decaan van de Faculteit Ingenieurswetenschappen en Architectuur, en Mieke Van Herreweghe, professor aan de vakgroep Taalkunde van de Faculteit Letteren en Wijsbegeerte, zich voor als kandidaat-rector en -vicerector. Al snel werd gefluisterd dat vrijmetselaarsloges zich mengden in de verkiezingen, en dat zittend rector Anne De Paepe onder druk gezet was om niet voor een tweede termijn te gaan. Opmerkelijk detail: Rik Van de Walle werd tot januari in de wandelgangen genoemd om, als opvolger van huidig vicerector Freddy Mortier, in zee te gaan met De Paepe, maar diende toen uiteindelijk zelf zijn kandidatuur in. Volgens ingewijden had de zittende rector binnen de universiteit echter sowieso geen draagvlak meer om opnieuw verkozen te worden, waardoor Van de Walle besloot om met een eigen kandidatuur op de proppen te komen.
Twee maanden lang werd gespeculeerd over de namen van mogelijke tegenkandidaten voor Van de Walle en Van Herreweghe. De namen van talloze mogelijke duo’s werden gefluisterd, en ook De Paepe gaf volgens de geruchten haar bureau in het rectoraat aan de Sint-Pietersnieuwstraat nog niet meteen op. In maart volgde trad Guido Van Huylenbroeck, voormalig decaan van de Faculteit Bio-ingenieurswetenschappen en tevens directeur Internationalisering aan de UGent naar voren als kandidaat-rector. Zijn kandidaat-vicerector was Sarah De Saeger, professor aan de Faculteit Farmaceutische Wetenschappen. Van Huylenbroeck was bij de vorige verkiezingen vier jaar geleden al kandidaat-rector.
Lente
In april ging de eerste cyclus van de verkiezingen uiteindelijk van start. In die eerste cyclus vonden er vijf stemrondes plaats. (De bedoeling was hier dat een van de twee duo’s twee derde van de stemmen kon behalen.) Maar al vrij snel werd duidelijk dat het enkel de aanhang van optie ‘blanco’ was, die kon groeien. Nam tegelijk ook toe: de kiesmoeheid in het ongenoegen. Bij de vijfde ronde overtuigde de optie ‘blanco’ zelfs tien procent van de kiezers. Satirische pagina’s op sociale media, met namen als ‘Volgende stemronde: blad-steen-schaar’, ‘Anne De Paepe voor tweede termijn’ en ‘UGent kiest blanco’, bleven niet uit. De makers van de pagina’s wisten, zonder het waarschijnlijk zelf te beseffen, het grootste pijnpunt aan te wijzen: het kiessysteem. Argumenten rond beleidsvoorstellen maakten in de campagnes van de beide duo’s plaats voor gekibbel over percentages en fracties van percentages. Daarnaast gebruikten hooggeplaatste figuren binnen de universiteit, waaronder professoren en decanen, officiële kanalen om stemadvies te geven voor een van de duo’s. De impasse leek compleet.
De wrevel groeide echter pas tot ongekende hoogten toen Luc Sels het in mei tot rector van de KU Leuven schopte met slechts een 45-tal stemmen voorsprong op toenmalig rector Rik Torfs. Al voor de eerste stemronde aan de UGent zelfs nog maar begonnen was, vreesden velen dat de tweederdemeerderheid die het kiesreglement voorschreef onhaalbaar zou blijken. Met elke nieuwe stemronde groeide de vrees dat het op deze manier niet zou lukken. Nadat ook bij de vierde stemronde geen winnaar uit de bus kwam, volgde zelfs een petitie die opriep om het kiesreglement te wijzigen. De voorzitter van de kiescommissie, tevens oud-fractieleider van Open VLD in het Vlaams Parlement, Sas van Rouveroij, bleef echter onbewogen: ‘We kunnen het reglement niet zomaar tijdens de verkiezingen veranderen’, klonk het toen.
Na overleg tussen beide kandidaat-duo’s besloot het duo Van Huylenbroeck-De Saeger hun karretje aan de wagen van hun tegenstanders, Rik Van de Walle en Mieke Van Herreweghe, te hangen. Ze zouden samen met Mieke Van Herreweghe en nog twee andere kandidaten een ‘rectoraal team’ met vijf vicerectoren vormen. Het reglement uit de eerste cyclus bleef behouden. ‘Rik Van de Walle wordt zo goed als zeker de nieuwe rector van de Gentse universiteit’, schreef De Tijd toen.
Het aantal mensen dat voor ‘blanco’ koos, nam in de zesde ronde echter toe tot ruim veertig procent. De blokkeringsminderheid die Van Huylenbroeck en De Saeger vertegenwoordigden, koos op 20 juni gewoon blanco. Nadat ook de zevende ronde geen uitsluitsel bracht, gooiden Van de Walle en Van Herreweghe op 22 juni de handdoek in de ring. Ze wilden niet langer deelnemen zolang het reglement ongewijzigd bleef.
Zomer
In juli en augustus werden de verkiezingen gestaakt, maar eind juni vaardigde de Raad van Bestuur van de UGent een nieuw verkiezingsreglement uit: in september, na de herexamens, zouden maximaal drie stemrondes – in plaats van de vijf rondes uit voorgaande cycli – het pleit beslechten. De universiteit besefte maar al te goed dat de tijd begon te dringen: voor het nieuwe academiejaar van start ging in oktober, moest absoluut een nieuwe rector gekozen worden. Afhankelijk van het aantal kandidaten zou een tweederdemeerderheid of een gewone meerderheid gehanteerd worden. De kandidaatstelling zou opnieuw geopend worden in de week van 21 augustus.
Al sinds de tweede cyclus draaide de geruchtenmolen opnieuw op volle toeren. Van de verschillende duo’s waarover opnieuw gespeculeerd werd, diende uiteindelijk slechts een duo een kandidatuur in. Ook Karin Raeymaeckers en Patrick De Baets wensten mee te dingen naar het rector- en vicerectorschap. Volgens intimi is dat een teken dat zelfs de Faculteit Ingenieurswetenschappen en Architectuur, waar Van de Walle decaan is, intern verdeeld is: De Baets is er immers secretaris. De Baets noemde het zelf liever ‘een alternatief’. Raeymackers is dan weer voorzitter van de vakgroep Communicatiewetenschappen, en verbonden aan de Faculteit Politieke en Sociale Wetenschappen. Even leek het alsof ook Van Huylenbroeck en De Saeger, de kandidaten uit de eerste cyclus, opnieuw zouden kandideren, maar zij namen uiteindelijk toch niet meer deel.
Na het verstrijken van de deadline voor kandidaturen op 25 augustus, stonden dus – net als tijdens de eerste cyclus – twee duo’s tegenover elkaar. Zoals bepaald in het nieuwe kiesreglement van de UGent zouden twee stemrondes plaatsvinden. De eerste, met tweederdemeerderheid, werd georganiseerd op maandag 18 september. Indien die ronde geen uitsluitsel bracht, zou op donderdag 21 september een tweede ronde plaatsvinden.
Vorige week dinsdag, op 19 september, zou de kiescommissie dan de resultaten bekend maken, maar het mocht niet baten: ook de zomer bracht geen opvolger voor Anne De Paepe. De commissie liet ’s middags immers weten dat ze de uitkomst van de ronde niet zou vrijgeven. Door een technisch probleem werden de campagnemails van het duo Raeymaeckers-De Baets immers naar slechts een derde van het kiespubliek verzonden, hetgeen volgens de kiescommissie een invloed had op de resultaten.
Herfst
Afgelopen donderdag werd de stemronde van vorige week maandag dan maar hernomen, opnieuw met tweederdemeerderheid. Vrijdagmiddag volgden de resultaten: net als in de vorige cycli haalde het duo Van de Walle-Van Herreweghe ongeveer zestig procent van de stemmen, terwijl Raeymaeckers en De Baets veertig procent van de kiezers kon overtuigen. Blanco stemmen kon tijdens deze ronde niet meer, maar ongeveer vijf procent van de kiezers onthield zich wel. De participatie onder studenten halveerde echter: gemiddeld ging in de zeven voorgaande rondes twintig procent van de studenten stemmen, nu was de participatiegraad slechts tien procent.
De duo’s kregen tot vrijdagnamiddag de tijd om hun kandidatuur te herbevestigen. Rik Van de Walle en Mieke Van Herreweghe deden dat vrijwel meteen na de bekendmaking van de resultaten. Karin Raeymackers en Patrick De Baets lieten na onderling overleg uiteindelijk weten dat ze hun kandidatuur niet zouden verderzetten. Even ontstond er nogmaals commotie: een beperkt aantal personen binnen de UGent had opnieuw een e-mail ontvangen met stemadvies voor Van de Walle en Van Herreweghe. Dit keer niet van een decaan of een professor, maar van het secretariaat van de Raad van Bestuur van de universiteit. In De Standaard liet de universiteit zaterdag weten dat het om een misplaatste actie van een medewerker ging, en dat ze contact zou opnemen met de persoon in kwestie.
Maandag koos de UGent uiteindelijk dus voor een tiende keer, deze keer met gewone meerderheid. Na negen officiële stemronden haalden Van de Walle en Van Herreweghe alsnog de tweederdemeerderheid, hoewel dat niet vereist was bij deze ronde: ruim zeventig procent van de kiezers zei ‘ja’ op de vraag of ze het duo in het rectoraat willen.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
