De kinderen van de Turkse babyboomers bereiken de huwelijksleeftijd. En bij een goed trouwfeest hoort een autokaravaan. Waar komt die feesttraditie vandaan? Knack was te gast op het trouwfeest van Betül en Attila in Anderlecht.
29 juni 2018
In Dendermonde legt de politierechter zware straffen op aan 18 beklaagden van Turkse origine omdat ze in februari betrokken waren bij een trouwstoet die de E17 en de R4 blokkeerde.
Toeterstoeten worden ze genoemd, de claxonnerende autokaravanen van Turkse feestvierders die dorpskernen, stadswijken of invalswegen laten dichtslibben, vaak tot ergernis van andere weggebruikers en omwonenden. Tegen de tijd dat de politie ter plaatse komt, is de karavaan doorgaans alweer vertrokken.
Videofilmpjes van de luidruchtige trouwkaravanen werden veelvuldig gedeeld op de sociale media en lokten veel negatieve reacties uit. Van gewone burgers, maar ook van politici. Vlaams minister van Mobiliteit Ben Weyts (N-VA) had het over ‘weerzinwekkend en levensgevaarlijk hyperegoïsme’, zijn partijgenote en staatssecretaris voor Gelijke Kansen Zuhal Demir legde de Turkse toeterstoeten uit als ‘een demonstratie van dominantie door één bepaalde groep die zich onaantastbaar voelt’.
De Brusselse politie hield tussen april en augustus 52 trouwstoeten tegen en schreef op één dag 33 pv’s uit. Ook in andere steden werden veel bekeuringen uitgedeeld. Lokale overheden onderzochten de mogelijkheden om feestzalen te sluiten of expliciteerden het verbod op toeterkaravanen in hun huwelijksbrochures.
Politierechter Peter D’Hondt stelde dat geluidsoverlast en trouwkaravanen ‘geen deel uitmaken van onze samenleving’. Dat werd in de media prompt weerlegd door Laure Messiaen van het Landelijk Expertisecentrum Alledaags Erfgoed (LECA). Op het Vlaamse platteland, dixit de experte, worden huwelijken (met toestemming van de gemeente) vaak voorafgegaan door schoten. Komend uit een kanon of jachtgeweer, en hoorbaar over een afstand van kilometers. D’Hondt sprak naar eigen zeggen zware straffen uit om de Turkse gemeenschap te helpen. ‘Die stoeten’, zo stelde hij, ‘hinderen niet alleen het verkeer, ze werken ook racisme in de hand.’
De Unie van Turkse Verenigingen (UTV) was alvast beducht voor de backlash en veroordeelde de overlast. ‘Trouwstoeten zijn een Turkse traditie, en ze bestaan al zeker 50 jaar ook in België’, aldus UTV-directeur Selamet Belkiran. ‘Maar voor alle duidelijkheid: de snelweg bezetten of het verkeersreglement overtreden, dat hoort er niet bij.’
‘Seizoen van de geliefden’
‘De sociologie van de Turkse huwelijken in België is de voorbije jaren grondig gewijzigd’, zegt Tina De Gendt, migratiehistorica en auteur van Turkije aan de Leie. ‘Ze zijn veel talrijker en omvangrijker dan vroeger en de trouwstoeten leggen ook veel grotere afstanden af.’
Een grote groep jongeren van Turkse origine bereikt momenteel de huwelijksleeftijd, verduidelijkt De Gendt. ‘Zij zijn de kinderen van de babyboomers die geboren werden rond 1974, het jaar dat een rekruteringsstop voor gastarbeiders werd afgekondigd. Omdat ze vreesden dat de mogelijkheden tot gezinshereniging zouden worden beperkt, lieten veel gastarbeiders nog gauw hun familie overkomen, wat niet veel later leidde tot een heuse geboortegolf. Neem Gent: de Turkse populatie is er in 1974, echt in dat ene jaar, verdubbeld van 3000 tot 6000 mensen. Die generatie kreeg in de jaren negentig kinderen, die nu zelf gaan trouwen.’
Die kinderen doen dat op een heel andere manier dan hun ouders: ‘In de jaren negentig koos 80 à 85 procent van de Turken nog voor een bruid of bruidegom uit Turkije, en het feest werd daar gevierd. Lange tijd noemden ze de zomer in Emirdag, het Anatolische dorp waar het gros van de Turkse migranten in Gent vandaan komt, “het seizoen van de geliefden”. Daar hadden soms 53 huwelijken – en trouwkaravanen – per week plaats.’
De jonge generatie trouwt nog steeds met een partner van Turkse origine, zegt De Gendt, ‘maar dan wel een die hier is opgegroeid. Met andere woorden: de trouwerijen, en dus ook de potentiële overlast, hebben zich van Emirdag naar België verplaatst.’
Hennafeest
Toeterstoeten zijn overigens geen Turkse maar een Anatolische traditie. Ze worden georganiseerd halverwege de meerdaagse trouwerij, die begint met het officiële huwelijk op het stadhuis. Dat is weinig meer dan een formaliteit. Diezelfde avond heeft meestal het hennafeest plaats. Voor het jonge Brusselse paar Betül (22) en Attila (24) is het Anderlechtse Birmingham Palace de plaats van afspraak.
Op een zaterdagavond om een uur of zeven zitten 400 mannen, vrouwen en kinderen onder reusachtige kroonluchters aan feestelijk gedekte tafels. Ze worden persoonlijk begroet door de gastheer, Betüls vader, Muharrem. Terwijl een leger kelners af en aan rent met borden mezze, geeft het orkest Turkse schlagers ten beste.
Wat meteen opvalt, is de grote diversiteit van het gezelschap. Zwaar opgemaakte dames in Hollywoodiaanse glitterjurken schurken aan tegen glunderende oma’s met poncho’s en nette huisvrouwen van middelbare leeftijd. Er zijn meer geblondeerde meisjes en stiletto’s dan hoofddoeken, en in de vrouwentoiletten is de rook te snijden.
Op het podium wacht een fluwelen troon op Betül en Attila, die een uur later binnenwandelen in een spektakel met rookmachines, confettispuiters en snel weggegraaide ééndollarbiljetten. Het paar zet de dans in, waarna jong en oud hun voorbeeld volgen.
Bij tienen verstomt de muziek. Attila komt op een trommel roffelend de zaal in, vergezeld van een schare vrienden met Turkse vlaggen over hun schouders. Enige Anatolische danspasjes later komt Betül binnen. Ze draagt nu een zo mogelijk nog feestelijker jurk en zwaait met een tamboerijn, terwijl haar traditioneel geklede vriendinnen haar begeleiden. De jonge vrouwen vormen met hun brandende kaarsjes een cirkel en dan doet de moeder van Betül haar dochter een rode sluier om, als symbool van haar maagdelijkheid.
Het moment suprême is aangebroken. Tientallen gasten staan op om de ceremonie te filmen met hun smartphone. Als de zangeres een klaaglied aanheft, krijgt Betül het te kwaad. Het duurt niet lang of de halve zaal kampt met uitgelopen mascara. Bruid en bruidegom krijgen een bolletje henna in hun rechterhand gedrukt. Het is een overgangsritus, waarbij henna staat voor geluk en bescherming in het volwassen leven dat nu aanbreekt.
Even later hervat de muziek en stroomt de dansvloer weer vol. Kelners rijden wagentjes met warme hoofdgerechten de zaal binnen. Hier en daar verschijnen flessen wodka en cava aan tafels met alleen mannelijke gasten. Jonge moeders nemen afscheid en duwen kinderwagens met slapende zuigelingen naar de uitgang. Het feest gaat nog een tijdje door, maar tegen een uur ’s nachts is iedereen vertrokken.
Drie keer kloppen
Schaarbeek, enkele dagen later. Om een uur of drie ’s middags stopt een karavaan auto’s voor het ouderlijk huis van Betül. Er wordt drie keer op de deur geklopt. Aanvankelijk komt er geen reactie. Zo wil de traditie het: meteen openmaken zou betekenen dat Betüls ouders hun kind maar al te graag aan Attila’s familie kwijt willen.
In de huiskamer knoopt vader Muharrem een rode riem rond het middel van zijn dochter. De hele familie huilt, het zijn tranen van vreugde en verdriet. Muharrem heeft de opvoeding van zijn dochter tot een goed einde gebracht, vandaag vertrekt ze als volwassen vrouw voorgoed uit zijn huis.
Als Betül op de stoep verschijnt, beginnen de wachtende auto’s te toeteren. De mannen juichen, hun kompaan kan zijn vrouw meenemen. Kinderen rennen joelend naar de auto’s, ze versperren de doorgang tot ze snoep of centen krijgen. Ook dat behoort tot de traditie.
Uiteindelijk zet de stoet zich in beweging, de feestvierders rijden via de Ninoofsesteenweg naar Roosdaal Palace One, 26 kilometer verderop. Het gaat vlot – een politierechter komt hier straks niet aan te pas. Alleen jammer, vindt Betül, dat de cameraman niet is komen opdagen. ‘Daardoor hebben we geen aandenken.’
Vanavond zijn 1200 mensen door Attila’s vader uitgenodigd voor het traditionele huwelijksfeest. ‘Dit is geen verbintenis tussen twee individuen maar tussen twee gemeenschappen, daarom is er zo veel volk. Letterlijk iedereen is welkom’, zegt Betül tevreden. ‘En maandag vertrekken we op huwelijksreis naar Mexico. Een heel jaar heb ik de feestelijkheden voorbereid. Het is inderdaad niet goedkoop. De beide families zullen samen vast wel 60.000 tot 70.000 euro hebben uitgegeven. Maar trouwen doe je niet elke dag.’
Op z’n Vlaams
‘Rond de Turkse bruiloften in België is een hele economie gegroeid’, vertelt Tina De Gendt. ‘In de meeste steden zijn de grote feestzalen, de cateraars en de winkels gespecialiseerd in huwelijkskleren fors in aantal gestegen. Door de relatief toegenomen welvaart van veel Turkse families worden de huwelijksfeesten almaar grootschaliger. En omdat ze niet alleen meer in de traditionele negentiende-eeuwse gordels van de steden wonen, verplaatsen hun huwelijkskaravanen zich ook naar de zogenaamd betere wijken, waar mensen niet gewend zijn aan het fenomeen.’
En wat met de minder kapitaalkrachtigen, hoe moeten die de trouwerij van hun kroost de nodige luister bezorgen? ‘Er komt inderdaad wel enige kritiek op de hoge bedragen die aan huwelijken worden uitgegeven,’ zegt Tina De Gendt, ‘al moet je daar wel aan toevoegen dat alle gasten een financiële bijdrage leveren, overeenkomstig hun maatschappelijke status en relatie tot de families. Doorgaans wordt niet langer omgeroepen hoeveel duiten elk gezin in het zakje doet – zoals dat lange tijd de traditie was – maar het blijft een publiek fenomeen. Precies om die torenhoge kosten te vermijden, valt op dat steeds meer jonge paren nu opteren voor een huwelijk op z’n Vlaams: één enkel feest, met veel minder genodigden. De goedkopere versie dus, zonder al te veel gezichtsverlies.’
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
