‘Torenhoge belastingdruk vormt de ideale voedingsbodem voor fiscale radicalisering’

De Panama Papers tonen aan dat iedereen, niet enkel de superrijken, zich durven wagen aan de meest dwaze vluchtroutes. Willen we deze fiscale radicalisering echt aanpakken, moeten we de voedingsbodem van onredelijk hoge belastingdruk eerst in vraag durven stellen. Dat schrijft Maurits Vande Reyde (voorzitter Jong VLD) in zijn bijdrage aan het Schaduwparlement deze week.

De afgelopen week werd de ene Panama-pineut na de andere op het kapblok gelegd. De blootgelegde fiscale vluchtroutes waren onthullend, al zijn ze voor het grootste stuk al jaren afgesloten. Los van de sensationele berichtgeving staat één ding staat vast: verontwaardiging is op zijn plaats. Dat overheidsbank Dexia ook nog eens actief de ontduiking in de hand werkte is natuurlijk helemaal complete waanzin.

Toch blijft één van de meest opmerkelijke feiten uit de Panama Papers onderbelicht. Ontduiking via een web van offshore bedrijven is namelijk géén voorrecht van de superrijken alleen. Tussen de ruim 700 namen zitten niet enkel de usual suspects van bedrijfsleiders en mensen uit de financiële wereld. Ook kleine zelfstandigen, dokters, tandartsen, advocaten, designers, loodgieters, tot zelfs marktkramers laten zich verleiden. Dat is een categorie waarvan het frauderisico zich leek te beperken tot het losjes indienen van restaurantbonnen. Niet dus. Ontduiken via de meest obscure constructies is een zaak van ons allemaal. De belastingontduiking van de éne betekent immers een belastingverhoging elders.

Daarom dat we naast de luide verontwaardiging best nog meer de vraag stellen waarom mensen zich wagen aan deze extremen. Laat ons daarbij vooral geen illusies maken: de neiging om te ontduiken zal er altijd zijn in een land waar de gemiddelde belastingdruk de laatste jaren nog kan stijgen van een waanzinnige 43% tot een krankzinnige 46% van het BBP. Een totaal absurde arbeidsfiscaliteit van ruim 55% vormt daarbij het kroonstuk, de ideale voedingsbodem voor fiscale radicalisering. Nergens anders ter wereld bestaat dat.

Komt er nog eens bij dat onze fiscaliteit er één is van discriminatie, willekeur en uitsluiting. Door allerlei op maat gemaakte maatregelen hebben KMO’s bijvoorbeeld een belastingdruk van minstens 20 procent. Grotere ondernemingen betalen de helft, multinationals nog veel minder. Geen wonder dus dat er in zo’n klimaat een klein gedeelde zich laat verleiden tot een fiscale heilsstaat.

Dat de opbrengsten van die torenhoge druk niet efficiënt besteed worden, doet ook al niet veel goeds. Het IMF bracht daar enkele weken geleden nog een stevig gedocumenteerd rapport over uit. We hebben het op één na grootste overheidsbeslag van de Europese Unie, maar bengelen onderaan wanneer het op output bij het uitgeven van die opbrengsten aankomt.

Daarover was er geen verontwaardiging, geen langgerekte nieuwsverslaggeving en al helemaal geen debat in de parlementaire halfronden. Toch maakt dit minstens een even groot deel uit van de maatschappelijke ontduikingskwaal.

Willen we zorgen dat ieder zijn deel betaalt, dan moet daar een gevoel van fairness aan vast hangen. Vergelijk het met de pechstrook: u en ik komen elke dag wel in de verleiding om er files mee te ontlopen. Toch blijven we netjes op de baan. Niet omdat de pakkans zo geweldig groot is, wel omdat het onredelijk gedrag is tegenover andere weggebruikers. Hetzelfde geldt in de fiscaliteit. Lagere tarieven zorgen bijna altijd voor hogere inkomsten. Kijk maar naar de recente verlaging in de erfbelastingen. Door het schrappen van Stalinistische tarieven tot 80% (!) is er nu minder verleiding om erfenisrechten te ontwijken. Gewoon omdat mensen geen probleem hebben met belastingen, wel met onredelijkheid.

De laatste jaren zijn de meest exotische vluchtroutes door internationale samenwerking en strenge transparantieregels gesloten. Een mogelijkheid voor ontduiking is daarmee weggenomen, de echte kwaal bijlange nog niet. Daarvoor moeten we echt werk durven maken van een zo laag mogelijke belastingdruk, waarvan de opbrengsten optimaal besteed worden. Fiscale fairness is de enige deradicaliseringsmethode die echt werkt.