Toerisme Vlaanderen: ‘Van recht op vakantie voor iedereen naar reclame voor de rijke buitenlander’

‘Toerisme Vlaanderen kiest voor de internationale toerist die veel geld kan besteden. En wil het merk ‘Vlaanderen’ promoten in het buitenland. Dat is de kern van het huidige beleid van de Vlaamse regering. Wat een ontsporing’, vindt Bart Caron. ‘Het toeristisch beleid is ver afgedreven van het doel om randvoorwaarden te creëren voor een kwaliteitsvol toeristisch aanbod in Vlaanderen. Het principe dat iedereen recht heeft op vakantie ging in de vuilbak.’

Toerisme Vlaanderen (TVL), een dienst van de Vlaamse overheid met een jaarbudget van zowat 84 miljoen euro belastinggeld, kiest niet meer voor de Vlaamse kunststeden, noch voor de kust en de groene regio’s. De actoren aldaar voelen zich genegeerd. Het overkoepelende merk ‘Vlaanderen’ verdringt hen. Quasi alle middelen worden daarop geconcentreerd.

Imagocampagne rond Vlaanderen slorpt honderdduizenden euro’s op

Neem bijvoorbeeld de campagne “Rue de Flandre” in Parijs. Door die campagne kreeg in de maand juni één straat in Parijs de Vlaamse kleuren, met onder meer veel Vlaams bier en een frietkot. De bedoeling was Vlaanderen bekender maken bij de Franse toerist. De week Rue de Flandre in Parijs kostte 320.000 euro. Er werden zowat 10.000 mensen bereikt. Maar minister voor toerisme Ben Weyts (N-VA) heeft er echter geen idee van of die mensen potentiële bezoekers zijn aan Vlaanderen.

Net zoals de aanwezigheid op Tomorrowland in São Paulo en Atlanta. De promotie in Atlanta kostte 52.000 euro. Er passeerden slechts 2,3% van de festivalgangers op de stand. De kost van Sao Paulo bedroeg 23.000 euro voor 2,5% van de festivalbezoekers.

De buitenlandkantoren van TVL worden volop ingezet om aan “branding” absolute prioriteit te geven. Of dat positieve effecten heeft, is niet bekend, het wordt niet onderzocht door TVL. Sic. Er is de voorbije jaren al heel veel geld aan besteed, enkele honderden miljoenen euro’s. De voorbije vijf jaar is het totaal aantal buitenlandse aankomsten in Vlaanderen gemiddeld met 4,5% toegenomen. Een grote investering met een beperkt resultaat….

Hoe dan ook, er is een stevige verschuiving In het beleid van Toerisme Vlaanderen aan de gang, ook van de financiële middelen. Ook het woordgebruik verandert. Toerisme Vlaanderen hanteert nu een typisch marketingjargon.

Jeugdverblijven en sociaal toerisme buiten beeld

Het sociaal toerisme, het toerisme voor allen zoals het vroeger heette, verdwijnt onder de pletwals van Vlaanderens reclamebureau nummer één. Het strategisch plan van Toerisme Vlaanderen toont het goed aan.

De strategische doelstellingen van TVL hebben het over het merk Vlaanderen, de economische effecten, de klanttevredenheid en de slagkracht van de toeristische sector. Over de vraag of iedere Vlaming zelf op vakantie kan gaan, lezen we geen woord. Het begrip sociaal toerisme komt in 90 bladzijden amper één keer voor. Doelstellingen worden niet geformuleerd. Het enige dan we konden lezen is dat Toerisme voor Allen niet de connotatie mag hebben van een ‘aparte vorm van toerisme’. Daarom zal het geïntegreerd in het brede leisure toerisme. Sorry, daarmee wordt het afgeserveerd. Evenmin een woord over de jeugdverblijven, een derde van de logies.

De beleidsbrief van minister Ben Weyts is minder radicaal. Die heeft iets meer dan één bladzijde aandacht aan vakantieparticipatie voor iedere Vlaming. De inhoud is niet overdonderend, à contraire. Het Steunpunt Vakantieparticipatie wordt daarvoor ingezet, met bitter weinig middelen. Het beleid rond drempelgroepen is zeer beperkt: enkele regels over de jeugdherberg in Brussel , de infrastructuur voor jeugdverblijven en het sociaal toerisme. Het budget toont dat ook aan.

De infrastructuurprojecten van Toerisme voor Allen kregen in 2009 nog 4,8 miljoen euro. Nu moeten ze het met minder dan de helft doen: slechts 2 miljoen in 2015 en 2016. En dat terwijl 1 op 5 van alle verblijven in Vlaanderen gebeurt in sociaal toerisme, krijgt dit maar 1/40ste van het budget voor Toerisme.

De verhouding van het budget voor sociaal toerisme en dat voor algemene promotie voor Vlaams toeristisch aanbod wordt steeds groter, ten voordele van het tweede. Het budget voor Toerisme bedroeg in 2015 zo’n 84 miljoen euro. Dat is trouwens, in deze barre tijden, een fikse stijging ten opzichte van 2009 toen het budget 62 miljoen bedroeg, plus 35%. Was dat dé prioriteit in crisistijd? De cultuursector daarentegen heeft wel meer dan 10 procent moeten inleveren.

Een rapport waarmee niet wordt gepronkt

Er is een rapport van TVL ‘Strategische transities voor het sociaal toerisme’. Vreemd genoeg is dat rapport al bijna een jaar klaar, maar is het nog niet officieel gepubliceerd. De draft is verspreid in de sector, maar TVL heeft blijkbaar niet de intenties om ermee uit te pakken. Logisch ook, het past niet in de nieuwe strategie, en toont overduidelijk aan hoe het beleid op dit terrein sterk achteruit is gegaan.

Het is nuttig deze sector even te schetsen. Er zijn in Vlaanderen 587 hostels, jeugdverblijven en (sociale) volwassenenlogies erkend. Die bieden 48.000 bedden aan. Er werken meer dan 1.000 mensen. Daarnaast zijn er 16 sociaal-toeristische verenigingen, van de Jeugdherbergen over Volkstoerisme tot Pasar. Binnen TVL is er een Steunpunt Vakantieparticipatie zich voornamelijk richt op de doelgroep van personen die in armoede leven. Daaraan zijn 1.528 organisaties en 560 toeristische partners aangesloten.. Het Steunpunt bereikte 123.101 vakantiegangers voor vakantie in 2014. Daar zet de minister niet echt op in, hooguit in de rand. Mag ik de toeristische actoren die meedoen hiervoor feliciteren? Ze bieden fikse kortingen aan personen in armoede. En doen dat zonder financiële tussenkomst van TVL.

Het sociaal toerisme is een brede sector. Het Hiva publiceerde in 2012 een rapport ‘Vakantie met meerwaarde, Beeld en toekomst van het sociaal toerisme in Vlaanderen’ (Caroline Gijselinckx & Lieven De Smet). Als conclusie formuleerden ze een rits aanbevelingen voor het Vlaamse beleid. Enkele punten: zorg voor financie?le ondersteuning van de participatie van vakantiegangers in armoede en met zorgbehoeften, blijf sociaal toeristische verenigingen ondersteunen, niet alleen voor mensen in armoede maar ook mensen met een functiebeperking, zieken en ouderen, blijf energiebesparende maatregelen ondersteunen; subsidieer ook investeringen in kleinschalige gezelligheid, multifunctionaliteit en aanpassingen voor maatschappelijke behoeften, blijf animatie financieel ondersteunen omdat het de sociale cohesie in de hand werkt en zorgt voor gemeenschapsvorming en een zinvolle vrijetijdsbesteding, enz.

Immers sociaal toerisme heeft de ambitie om in de vakantieketen de drempels die een individu/groep niet op eigen kracht kan overwinnen weg te werken.

Bizarre marketing

Er wordt dus steeds meer accent gelegd op marketing. Sommige dromen er zelfs van om van Toerisme Vlaanderen hét marketinginstrument te maken van de hele Vlaamse overheid. Branding voor Vlaanderen. En veel minder op het faciliteren van de brede toeristische sector.

Daar heeft TVL best wel veel geld voor over. Zo krijgt Flanders Classics, de organisator van de Vlaamse wielerklassiekers, 150.000 euro om TVL toe te laten de Ronde van Vlaanderen te mogen gebruiken voor promotie in het buitenland. Het is toch duidelijk dat Vlaanderens mooiste zelf geen vragende partij is? En wat is de return voor TVL? Hoeveel euro’s belastingsgeld is er besteed aan Tomorrowland in Brazilië? 23.000 euro. Is dat een kerntaak van de Vlaamse overheid? Is het normaal dat er voor de intendant voor het programma Vlaamse Meesters – dat is inhoudelijk wel een goede keuze, want kunst is toch dé Vlaamse troef bij uitstek – een verloning van 18.000 euro per maand wordt voorzien?

Is het geen illusie dat de marketing van Toerisme Vlaanderen onze regio toeristisch tot aan de Europese top zal stuwen?