‘Toekomst van Wallonië ligt niet in onafhankelijkheid of een Belgisch confederalisme’

Essayist Jules Gheude ziet pas een veelbelovende toekomst voor Wallonië wanneer het zich aanhecht bij Frankrijk.

In 2011 drukte premier Elio Di Rupo zijn tevredenheid uit. Hij had de langste Belgische crisis opgelost, en, zo meende hij, ook het land gered. Om tot dit resultaat te komen had hij een belofte moeten breken, die hij gedaan had samen met de andere Franstalige partijvoorzitters: BHV werd gesplitst, maar wel zonder territoriale uitbreiding van Brussel.

De zesde staatshervorming heeft het Belgisch beslissingsproces nog ingewikkelder gemaakt dan het al was. Voor Jean Quatremer, correspondent in Brussel van de Franse krant Libération, is de vaststelling duidelijk: ‘Vijftig jaren van communautaire strijd tussen Vlamingen en Walen (…) hebben het koningrijk in een doodlopend steegje doen belanden: onmacht, incompetentie, onverantwoordelijkheid.’ Onlangs heeft ook Stef Blok, de chef van de Nederlandse diplomatie, nog gezegd ‘dat België onleefbaar was’.

Toekomst van Wallonië ligt niet in onafhankelijkheid of een Belgisch confederalisme.

Sommige kopstukken bij de Open VLD, de MR en de CDH pleiten nu voor een herfederaliseren van sommige bevoegdheden. Maar de Vlaamsgezinde partijen – van Vlaams Belang over N-VA tot CD&V – hebben die deur al dichtgedaan: men zal de klok niet terugdraaien.

Alles wijst erop dat links de macht opnieuw aan de macht zal komen in Wallonië na de verkiezingen van 26 mei 2019. Daarop wacht Bart De Wever, de voorzitter van de N-VA, om zijn confederaal project op tafel te leggen.

Als de Franstaligen dat afwijzen, dan zal de vorming van een nieuwe Belgische regering onmogelijk zijn. Wat is een land zonder regering? Wel, een land dat niet meer bestaat.

François Perin heeft dit scenario al in 1981 aangekondigd : ‘Al jaren vermoed ik wat kan gebeuren. Na eindeloze onderhandelingen, zal het ongelukkige staatshoofd achter een onvindbare regering lopen. Het land kan imploderen. Wat zou dan de Vlamingen kunnen beletten om hun onafhankelijkheid eenzijdig uit te roepen en hun natie te doen gelden? Ze hebben al de instrumenten van hun toekomstige legitimiteit geschept. De Walen zullen dan gedwongen worden tot een discipline waarvan zij geen enkele idee hebben.’

In een confederale structuur, zou ook Wallonië alleen zijn plan moeten trekken. Zoals Olivier Chastel recent nog in herinnering bracht: ‘We weten dat het financiële manna uit de federale kas de volgende tien jaar zal afnemen, en dat Wallonië zich bijgevolg mag opmaken voor een compleet autonoom bestaan.’

Onhoudbare situatie

Als Wallonië zich de 7 miljard euro ontzegd ziet, die Vlaanderen jaar na jaar afdraagt, dan zal het zich voor een budgettair onhoudbare situatie geplaatst zien. Het zou de broeksriem pijnlijk hard moeten aanhalen. ‘Dat zou leiden tot een bijna revolutionair klimaat’, vreest Jules Gazon, emeritus economist van de Luikse universiteit.

Het confederalisme zou België maar voor een korte duur redden, want de lege Belgische schelp zou heel vlug als overbodig voorkomen. Elio Di Rupo moet daarom ook opletten dat zijn politieke ambities niet zullen leiden tot een Waals sociaal bloedbad.

Wijlen Lucien Outers, die in de geschiedenis van het FDF een grote rol speelde en Olivier Maingain sterk beinvloedde, heeft in de jaren tachtig een ‘Open brief aan de koning’ geschreven. Daarin legt hij uit: ‘Als er tussen de Belgische componenten geen confederatie tot stand komt waarin de essentiële machsthefbomen bij de delen liggen, (…) zal Vlaanderen zich tenslotte afscheiden zonder raadpleging van wie ook, en in hun onzekerheid zullen de Walen zich op een dag tot Frankrijk wenden om voor hun regio te onderhandelen over een speciaal statuut, dat hen geleidelijk en steeds verragaander zal deelnemen aan het leven van een land waar zij zich zo nabij verbonden mee voelen. (…) Brussel zal voor zijn toekomst misschien een oplossing zoeken in zijn Europese roeping.’

Olivier Maingain moet dat goed herlezen, want wie zich wanhopig vastkrampt aan een federalisme, moeten weten dat dat al sinds 1999 voorbijgestreefd is door de confederale resoluties van het Vlaams parlement.

Financiële weerslag

De welvaart van de Waalse bevolking ligt niet in een Belgisch confederalisme noch in een onafhankelijk statuut. President Charles de Gaulle was er vast van overtuigd: ‘Binnen het kader van Frankrijk zouden de Walen de fierheid hervinden tot een grote natie te behoren, de fierheid op hun taal en cultuur, ze zouden er smaak in hebben deel te nemen aan het grote wereldgebeuren en te vechten voor grote humanitaire doelstellingen.’

Er zijn nog twee niet onaanzienlijke voordelen: een in Frankrijk geintegreerd Wallonië zou de facto binnen de Europese Unie blijven. En daarnaast zou het Frankrijk toekomen om met Vlaanderen en Brussel over de praktische modaliteiten van de Belgische splitsing te onderhandelen, namelijk de verdeling van de schuld.

Zeker, dat zal een financiële weerslag voor Frankrijk hebben, maar niets dat Bercy zorgen zou baren: het overnemen van de Vlaamse transfers zal minder duur uitvallen dan de opheffing van de verblijftaks. In dat verband schreef Jacques Attali, voormalig adviseur van president François Mitterrand, op zijn blog van 9 september 2008 : ‘De prijs die Frankrijk zou moeten betalen zou zeker kleiner zijn dan de winst die het eruit haalt.’

Pas op de dag dat de Waalse politici hun oogkleppen afdoen, zal er een veelbelovende toekomst voor Wallonië mogelijk zijn.

Jules Gheude is politiek essayist. Zijn laatste boek ‘Waals testament – Ongemakkelijke waarheden over de toekomst van België’ is uitgegeven bij Doorbraak Boeken.