‘Tijd voor een ander varkensbeleid’

We moeten onze boeren bevrijden uit de wurggreep van veevoederfabrikanten, banken en grootdistributie. De uitweg ligt niet in oneindige schaalvergroting en een gesubsidieerde berg varkensvlees. Wel in een grondgebonden veehouderij die lokale, duurzame en kwaliteitsvolle producten centraal zet.

De crisis in de veehouderij slaat ongemeen hard toe. Varkensboeren krijgen hun producten niet kwijt en de kilo’s vlees stapelen zich op in de koelkasten. Het exportgerichte landbouwbeleid van de Vlaamse regering zorgt voor een kille koude sanering in de kleinere, grondgebonden en familiale bedrijven.

Na zes jaar aanhoudende economische crisis in de varkenshouderij doorbreekt het Algemeen Boerensyndicaat een groot taboe: er moet volgens de landbouworganisatie een halt komen aan de ongebreidelde uitbreiding van de varkensstapel om zo de neerwaartse spiraal op de prijs te stoppen en varkenshouders opnieuw ademruimte te geven.

De analyse van ABS is correct. Om mee te kunnen spelen op de wereldmarkt en het vlees zo goedkoop mogelijk aan te bieden, werden bedrijven het voorbije decennium steeds groter. In de afgelopen tien jaar moest meer dan 40% van de varkenshouders de boeken neerleggen. Schaalvergroting leidde ertoe dat het aantal varkens per bedrijf toenam van 1.300 varkens tot 1.900 varkens, waarvoor de boeren dure en risicovolle miljoenenleningen afsloten. Resultaat: elk varken met 20 euro verlies verkocht. Gevolg: varkensboeren worden slecht betaalde werknemers en raken finaal het bedrijf waar ze jarenlang in geïnvesteerd hebben kwijt aan een veevoedergigant.

De enorme concentratie aan varkens is ook een van de voornaamste oorzaken achter de belabberde milieukwaliteit in Vlaanderen: nog steeds is geen enkele rivier opnieuw proper genoeg om in te zwemmen, de varkenshouderij is verantwoordelijk voor 55% van de ammoniakuitstoot, een krachtig broeikasgas.

Het landbouwbeleid van Vlaams minister Joke Schauvliege (CD&V) gericht op export leidt tot een uitzichtloze spiraal van overproductie en prijsdalingen. Terwijl de binnenlandse vleesconsumptie jaar na jaar daalt, blijft de productie toenemen. Nu al wordt 70% van ons varkensvlees geëxporteerd, tot in Zuid-Korea en Japan. Dat ABS de kat de bel aanbindt, kunnen we alleen toejuichen.

4 voorstellen voor een koerswending

Enkel door het over een andere boeg te gooien kan de Vlaamse regering onze boeren structureel ademruimte bieden. Hiervoor is een afbouw van de varkensstapel nodig. In ieder geval moet er een bevriezing komen op de uitbreidingsmogelijkheden mits mestverwerking, Dat kan door terug te keren naar de basisprincipes van het mestdecreet van 2006: door afroming van rechten bij overdracht kunnen individuele bedrijven blijven groeien, terwijl de totale veestapel afneemt.

Tegelijkertijd moet de investeringssteun voor landbouwbedrijven als hefboom gebruikt worden om de koerswending naar een grondgebonden en duurzame veeteelt te ondersteunen.

Ook door landbouwers een betere onderhandelingspositie te bieden kunnen we ervoor zorgen dat ze een betere prijs krijgen voor hun product. Daarvoor moet de Vlaamse regering in de eerste plaats inspelen op de groeiende vraag naar verse producten die ‘om de hoek’ en met respect voor natuur en milieu gekweekt worden. Boeren krijgen op die manier een betere prijs voor hun producten, terwijl consumenten weten wat ze eten.

Om een faire prijs te bedingen moet het ketenoverleg ook echt functioneren. Groot-Brittannië toont dat met een Ombudsman-voeding de oneerlijke handelspraktijken, vooral door de grootdistributie, aangepakt kunnen worden.

Als de Vlaamse regering dit soort maatregelen niet neemt, zullen de volgende jaren een nieuwe lichting van onze boeren de boeken neerleggen of als working poor door het leven gaan.