‘Tien lessen na Parijs’

‘Na de bloedige aanslagen in Parijs en de gevolgen in eigen land, wordt het tijd om lessen te trekken’, schrijft professor Herman Matthijs (VUB en UGent).

Na de bloedige aanslagen in Parijs en de gevolgen in eigen land wordt het tijd om lessen te trekken. Sommige beslissingen moesten al jaren geleden genomen zijn, andere gaan gevolgen hebben voor onze manier van leven.

1 . België heeft een probleem met terrorisme dat gelinkt is met radicale islam. De regering heeft opnieuw beslist om mee te strijden tegen de terreurgroep IS. Het nieuwe is dat we nu rechtstreeks Frankrijk bijstaan, dat de oorlog heeft verklaard aan IS. Het Belgische fregat Leopold begeleidt namelijk het Franse vliegdekschip Charles De Gaulle naar de Perzische Golf. Vanop dat schip gaat men rechtstreeks Syrië aanvallen en tot op heden was dat geen optie voor ons land. Daardoor maken we een duidelijke keuze in dit conflict. De regering dient de gevolgen van deze handeling goed in te schatten.

2. De regering heeft het terreurniveau op vier gebracht voor het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en de rest van het koninkrijk blijft op drie staan. De nationale veiligheidsraad zal wel goede redenen hebben om dat te doen. Maar aan het NAVO-gebouw geldt niveau vier en één kilometer verder bij de luchthaven Zaventem leeft men met niveau drie. Beter zou geweest zijn om het hoogste terreuralarm af te kondigen voor heel het land. Daar is de logica van de Franse regering duidelijker: ‘l’état d’urgence’ voor heel het territorium. Een splitsing van het terreurniveau zorgt alleen maar voor verwarring en het berekenen van de mogelijke inzetbaarheid van personeel mag daarvoor geen beletsel zijn.

3. Het probleem Molenbeek, het deel van Brussel dat nu mondiaal de grootste bekendheid heeft gekregen. Uiteraard zijn er ook andere gemeenten in dit land waar dergelijke salafistische groepen heersen. Men dient toe te geven dat alle geïnvesteerde middelen in programma’s en het onderwijs niet hebben kunnen vermijden dat die radicale tendensen meer aanhang hebben gekregen. Met Molenbeek komen we ook in discussie van de Brussels 19 baronieën. Zelfs vandaag is er geen mogelijkheid om de zes Brusselse politiezones te fusioneren tot één zone. Of gaan de Vlamingen dit in de Kamer voorstellen in een pure communautaire stemming ?

4. De regering heeft een aantal eerder logische maatregelen genomen, zoals de arrestatie van Syriëstrijders en de ontmanteling van niet erkende cultplaatsen waar het jihadisme wordt verspreid. Men kan zich wel de vraag stellen waarom dat deze al niet veel vroeger zijn genomen? Bovendien zijn er hier een aantal maatregelen die al eens in het verleden zijn aangekondigd, doch nooit werden uitgevoerd.

5. Het politiek dossier van bevoegdheden tussen ministers. Zou het niet beter zijn om, zoals in Nederland, Politie (Binnenlandse Zaken) en Justitie onder één regeringslid te plaatsen ?

6. De problematiek van het terrorisme en zijn financiering. Indien men dat kan aanpakken, staan de overheden al een stuk verder in hun strijd tegen de terreur. Op dat vlak moet België nog wel wat tanden bijsteken.

7. De antiterreur-aanpak kost ook geld voor de begroting. Bij de opstelling van de begroting 2016 werd er 200 miljoen voor veiligheid geschrapt. Die veiligheidsprovisie werd wel in 2015 aangewend. Nu kondigt de regering 400 miljoen bijkomende middelen aan. Alleen is het allesbehalve duidelijk vanwaar dat moet komen. Maar in plaats van te wachten op de begrotingscontrole van maart 2016 zou de regering beter gebruik maken van artikel 70 van de wet van 22 mei 2003. Daardoor kan de regering op basis van dringende en uitzonderlijke omstandigheden bijkomende middelen inschrijven.

8. De EU-begrotingsnormen: Frankrijk wenst de bijkomende budgettaire uitgaven inzake veiligheid en het leger uit de berekening houden van de EU over de schuld en het tekort. Dat zou de Franse republiek goed uitkomen, omdat dit land die normen toch al niet zou halen. Maar ook andere landen zouden hier baat bij hebben. De kosten voor asiel kunnen ook uit deze berekeningen worden gehouden. Met andere woorden, de hierboven beschreven budgettaire kosten zouden wel eens zwaar kunnen wegen op de houdbaarheid van de EU-begrotingsregels.

9. De wenselijkheid van onderzoek door het comité I over de Belgische aanpak. Want het is overduidelijk dat er meer dan iets is misgelopen bij het volgen van de verdachte terroristen. Dan is het aan de verantwoordelijke politici om daaruit lessen te trekken via de begeleidingscommissie in de Kamer van Volksvertegenwoordigers. Nota bene, er zijn fouten gemaakt in België en zeer zeker ook in vijfde Franse republiek.

10. Men dient nog eens te herhalen dat er een giant probleem bestaat met de controle aan de buitengrenzen in de Schengenzone. Daarover is al veel verteld en beloofd, maar concreet is die buitengrens op vele plaatsen zo lek als een zeef. Er zou beter nagedacht moeten worden over een nieuwe mini-Schengen met bijvoorbeeld de Benelux-landen, Duitsland, Frankrijk, Oostenrijk en de Iberische landen. Bovendien dient er een controle te komen bij het vertrek in de Schengenzone.

Dat de regering extra maatregelen neemt, kan alleen maar geapprecieerd worden. Want als er geen bijkomende veiligheidsmaatregelen worden genomen, dan hadden de terroristen helemaal vrij spel. Trouwens, beeld je in dat er geen nieuwe maatregelen kwamen en er gebeurt toch een aanslag. Het politieke kot zou – terecht- te klein zijn.

In ieder geval hebben de zware aanslagen in Parijs ons land doen ontwaken in een nieuwe wereld. Het behoud van vrijheden zal beter moeten verdedigd worden en dat zal een andere houding vereisen van de overheden en de burgers. Al was het maar dat veiligheid een groeiend onderdeel zal worden van onze economie.

In deze tijden van terreur zijn er wel een aantal dossiers verdwenen uit de actualiteit, zoals Griekenland in de eurozone. Zonder veel heisa gaat de Helleense republiek opnieuw geld krijgen om drijvend te blijven.