10 conclusies bij de gelekte WhatsApp-berichten van kabinet-De Croo

Dit zijn tien conclusies uit het onderzoek van Knack-redacteur Ewald Pironet waaruit blijkt dat het kabinet van premier Alexander De Croo (Open VLD) wel degelijk de begroting heeft goedgekeurd zoals ze aanvankelijk werd voorgelegd door staatssecretaris voor Begroting Eva De Bleeker (Open VLD).

Op geen enkel ogenblik vraagt iemand van het kabinet van de premier of de vicepremiers om de impact van de btw-verlaging, die aanleiding geeft tot een hoger tekort, te verwijderen uit de tekst en tabellen van de ‘Algemene toelichting bij de begroting van ontvangsten en uitgaven voor begrotingsjaar 2023’. De opmerking die bij de tekst van het kabinet van de premier wordt geformuleerd, namelijk dat een voortzetting van de tijdelijke btw-verlaging in het geval van hoge prijzen ook een mogelijkheid is, wordt op aangeven van het kabinet van staatssecretaris voor Begroting Eva De Bleeker door de administratie aangepast.
De kabinetten van vele vicepremiers formuleerden geen vragen of opmerking bij de tekst die vanuit het kabinet-De Bleeker werd gemaild. Ze gaven dus hun impliciete akkoord over de tekst zoals die op 10 november werd ingediend. Het kabinet van vicepremier Georges Gilkinet (Ecolo) dankt de administratie voor alle antwoorden die zeer snel werden aangeleverd.
Er is duidelijk WhatsApp-verkeer geweest tussen het kabinet Begroting en het kabinet van de premier op woensdag 9 november, al beweert de premier zelfs nog op 5 december voor de Kamercommissie Binnenlandse Zaken dat het ‘niet heeft plaatsgevonden’.
Meer nog, op woensdag 9 november geeft de begrotingsverantwoordelijke van de premier om 17.23 uur een expliciet akkoord op de gewijzigde tekst via twee WhatsApp-berichten: ‘is dus ok voor ons’ en ‘merci voor aanpassingen!’
De stelling van Open VLD-voorzitter Egbert Lachaert, geuit op dinsdag 15 november tegenover staatssecretaris De Bleeker en haar kabinetschef, dat de aanpassing van de begroting niet door kabinetsleden maar door de minister zelf moest worden afgehandeld, is weinig overtuigend: de betrokken kabinetsleden van De Croo hadden de premier er zelf bij kunnen betrekken. Bovendien is een minister en dus ook de premier politiek verantwoordelijk voor wat er op zijn kabinet gebeurt. Als een kabinetslid van de premier instemt met de begroting, stemt het kabinet in met de begroting.
De toelichting bij de begroting 2023 die op 10 november wordt rondgedeeld, zorgt pas op 14 november voor discussie, nadat de oppositie heeft opgemerkt dat het begrotingstekort was toegenomen. Ook tussen 10 en 14 november heeft niemand van de regering gevraagd om de tabellen of teksten te wijzigen.
De toelichting bij de begroting 2023 die op 10 november werd ingediend en die voor heel de heisa zorgde, is niet alleen ondertekend door toenmalig staatssecretaris De Bleeker, maar ook door de vicepremiers Vincent Van Peteghem (CD&V) en Vincent Van Quickenborne (Open VLD) – die laatste is dus een partijgenoot van De Bleeker en premier De Croo. Alle ondertekenaars keuren die tekst en de tabellen goed.
Ondanks de handtekeningen van Van Peteghem en Van Quickenborne is het alleen staatssecretaris voor Begroting De Bleeker die moet opstappen. Ook een groot deel van de medewerkers van De Bleeker, zoals haar kabinetschef Lieve Schuermans en begrotingsadviseur Kris Van Cauter, hebben het kabinet ondertussen verlaten. Dat roept vragen op over de rol van Open VLD-voorzitter Egbert Lachaert, die De Bleeker naar de uitgang begeleidde.
De hele zaak doet ook vragen rijzen over de juistheid van de cijfers in de begroting die vandaag voorligt, nadat die achteraf op last van de premier werden bijgesteld. Want wat de begroting 2023 betreft, zijn de geraadpleegde begrotingsexperts het eens: de verlaging van de btw op gas en elektriciteit zal in 2023 niet budgetneutraal zijn en dus wegen op de begroting. Ook bijvoorbeeld CD&V-fractieleider Servais Verherstraeten zegt in de commissie Financiën: ‘De btw-verlaging op energie zal volgend jaar niet budgetneutraal zijn’ en hij twijfelt er zelfs aan of dat ooit het geval zal zijn. De begroting die door De Bleeker op 10 november werd ingediend, staat dichter bij de waarheid dan de aangepaste versie die na de discussies op 15 november onder druk van premier De Croo tot stand komt en op 17 november wordt ingediend en rondgedeeld. In het voorjaar, bij de begrotingscontrole, zal de regering niet anders kunnen dan toegeven dat de btw-verlaging niet budgetneutraal is, aldus begrotingsexperts. Dat alles roept ook vragen op over de werking van de Kamer, die het aanpassen van begrotingscijfers zomaar lijkt te laten gebeuren.
Het bestaan van de WhatsApp-berichten, de expliciete goedkeuring van het kabinet van de premier, het gedwongen vertrek van staatssecretaris voor Begroting Eva De Bleeker, met in haar zog een hele reeks medewerkers, én de tussenkomst van premier Alexander De Croo om de begroting alsnog positiever bij te stellen, doen afbreuk aan zijn geloofwaardigheid.