‘Theo Francken was even staatssecretaris van Slechte Timing’

Zondag, kort nadat in de Iraakse hoofdstad Bagdad een terroristische aanslag meer dan tweehonderd levens had geëist, pakte staatssecretaris voor Asiel en Migratie Theo Francken (N-VA) in Het Journaal uit met cijfers over de vrijwillige terugkeer van asielzoekers. ‘Een pijnlijk moment’, vindt Joost Devriesere.

Door de nasleep van de brexit, de start van de Tour de France, de stilaan vermoeiende aandacht voor het EK voetbal in Frankrijk en het modderfestijn in Werchter verdween de boodschap vrij geruisloos tussen het vele lichte vertier dat tijdens deze kwakkelzomer voor nieuws moet doorgaan, maar we hoorden het wel degelijk goed: dit jaar keerden al 2050 asielzoekers vrijwillig terug naar hun land van herkomst. Het gaat over mensen die afgewezen zijn of hier met ongeldige papieren verbleven, maar ook om asielzoekers van wie de asielprocedure nog liep.

1053 van die mensen keerden terug naar Irak, al dan niet op chartervluchten die door de federale overheid werden ingelegd. Daarmee is België procentueel gezien Europees koploper. Ter plaatse doen organisaties als Caritas en de Internationale Organisatie voor Migratie (IOM), onder mandaat van de federale regering, hun best om de hervestiging en re-integratie van die terugkerende asielzoekers te begeleiden. Ze worden er ondersteund om in Irak, hun land van herkomst dat ze jaren of maanden geleden verlieten of ontvluchtten, een nieuwe toekomst op te bouwen.

Al moeten er wel vraagtekens worden gezet bij die toekomst. Irak is weliswaar geen land in oorlog in de strikte zin van het woord, maar zelfs wie de actualiteit maar met één oog volgt, heeft de neiging om daar anders over te denken.

Dit weekend nog vielen in Karada, een sjiitische wijk in de Iraakse hoofdstad Bagdad, meer dan tweehonderd slachtoffers bij een aanslag in de buurt van een groot winkelcentrum. Het was geen primeur: al maandenlang viseert de stuiptrekkende soennitische terreurorganisatie IS de sjiitische gemeenschap in Bagdad -tevens de strekking die in Irak na de dood van Saddam Hoessein aan de macht is- met steeds driestere aanslagen. Dat was u misschien ontgaan. Na de aanslagen van 22 maart in Brussel en Zaventem waren we in eigen land immers zélf volop puin aan het ruimen. Een dode meer of minder in een stad ver weg van hier is dan het laatste van onze zorgen. Dat is jammer maar evenzeer begrijpelijk.

Pijnlijk moment

Het was hoe dan ook een pijnlijk moment, zondag in het middagjournaal op VRT: Theo Francken, onze staatssecretaris voor Asiel en Migratie, iemand van wie verondersteld mag worden dat hij weet wat er in de wereld gebeurt, werd heel even staatssecretaris van Slechte Timing toen hij zich triomfantelijk op de borst klopte vanwege de vele asielzoekers die vrijwillig naar hun land van herkomst terugkeren. Hij zou ook meer middelen beschikbaar maken om vrijwillige terugkeer te ondersteunen: extra terugkeerloketten uit de grond stampen en terugkeercoaches opleiden en inzetten.

Met het principe is weinig mis: mensen van wie de procedure is uitgeput of die gedesillusioneerd zijn omdat de hoge verwachtingen die ze van Europa koesterden niet werden ingelost, moeten, wat de reden van hun teleurstelling ook mag zijn, alle mogelijke steun krijgen om zich vrijwillig weer bij hun familie en vrienden te voegen. Uit verscheidene bronnen is trouwens te horen dat die terugkeer op een zo goed en humaan mogelijke manier verloopt. Evident is dat niet voor Fedasil, dat het laatste anderhalf jaar onder immense druk moest presteren.

Alleen kwamen de uitspraken van Theo Francken op het slechtst denkbare moment, nauwelijks enkele uren nadat er voor de zoveelste keer rookpluimen uit Bagdad waren opgestegen en meer dan tweehonderd mensen levend waren verbrand of waren gestikt door de rook die de bomexplosie had veroorzaakt. Met in het achterhoofd dat er in Bagdad sinds begin dit jaar meer dan duizend mensen zijn gestorven bij aanslagen, houdt een staatssecretaris zich beter wat op de vlakte.

In de eerste plaats uit respect, maar ook om de waardigheid van zijn functie te vrijwaren. Net zoals een trotse moeder of vader op Facebook zwaait een politicus voor de camera’s graag met een goed rapport. En dat mag. Maar timing en empathie zijn ook belangrijk. Als je als ouder bij de buren gaat pronken met de grote onderscheiding van je dochter terwijl hun kind net is overleden, dan getuigt dat niet van tact, en al zeker niet van goede smaak.