Theater/lezing: Zomerbibliotheek, comp.Marius

Een houten tribune in openlucht, een troepje acteurs, zon, wijn en een goed boek. Meer moet dat niet zijn.

VAKANTIELECTUUR

Een acteur zei me onlangs van theater moet je leren houden, drie uur goed teksttheater kan ons misschien wel boeien, voor wie zelden of nooit naar theater gaat, blijft dat een taaie brok. Hetzelfde met boeken: die liefde moet groeien. Ook wie grote wereldliteratuur als Proust en Dostojevski smaakt, is ooit begonnen bij Jommeke.

Lezen: je moet er je tijd voor nemen. Geen wonder dat het woord vakantielectuur daarom ooit werd uitgevonden. We denken dat de Zomer van Antwerpen er de ideale omgeving heeft voor weten te scheppen. De houten tribune van openluchttheatergezelschap comp.Marius, opgesteld achter de zomerbar, kijkt uit op bomen, struiken, een niemandsland. De tribune is omzoomd met een bibliotheek vol boeken. (Enkele boeken zijn zelfs vastgelijmd als een zitting voor krukjes. Bij zulks design gaat ons hart – samen met dat van dr. Kien, zie verder – toch een beetje bloeden.)

Je kan tijdens de Zomer van Antwerpen elke dag vrij de openluchtbibliotheek in, maar op zondag, maandag en dinsdag zijn er ook voorstellingen of beter voorlezingen op uitnodiging van comp.Marius. Zondagnamiddag is er B(r)oekventjes voor de kinderen, en ’s avonds Boek en Spelen voor de ouderen waarvoor artiesten van divers pluimage worden uitgenodigd. Op maandag is er aandacht voor het vrije woord met het open podium ‘Brul’apen’ en op dinsdag brengen theatermensen binnen het kader van ‘Boek en spelen’ er lezingen en hoorspelen.

Wij schoven aan op de tribune op dinsdag, kregen een fris glaasje rosé surplus en luisterden/keken naar FC Bergman en ‘Hoofd zonder wereld’, een toneelbewerking door de Nederlandse toneelgroep ’t Barre land van het eerste deel van Elias Canetti’s boek ‘Het Martyrium’. Net als Canetti zijn boek onderverdeelde in drie delen (‘Een hoofd zonder wereld’, ‘Hoofdloze wereld’ en ‘De wereld in het hoofd’), bewerkte ook ’t Barre Land zijn roman tot een luik van drie stukken, die respectievelijk in 1996, 2001 en 2003 in première gingen..

FC Bergman scoort

FC Bergman is een jong en wellicht het hipste Vlaamse theatercollectief van dit moment, de vijf mannen (Stef Aerts, Bart Hollanders, Matteo Simoni, Thomas Verstraeten en Joé Agemans) en één vrouw (Marie Vinck) leerden elkaar kennen aan het Antwerpse Conservatorium, en wisten daar al het kot op stelten te zetten door onder meer een fake-auditie voor jonge actrices – maar dat wisten de sollicitantes niet – te organiseren als voorstelling.

Maar ook buiten de schoolmuren is hun opmars steil. Op TAZ vorig jaar verbaasden ze met hun punkversie van Pinters ‘De Thuiskomst’, daarna volgde de straffe woordeloze locatievoorstelling met de onmogelijke titel ‘Wandelen op de Champs-Elysées met een schildpad om de wereld beter te kunnen bekijken, maar het is moeilijk thee drinken op een ijsschots als iedereen dronken is’. Een productie die overigens geselecteerd is voor het Nederlandse Theaterfestival.

De intrinsieke waarde van een boek

Voor hun zomerse lezing zitten de Bergmannen aan een lange tafel, bedolven onder de boeken. Ze dragen rare hoedjes, en sporadisch zal ook een valse rode snor en een riedeltje op speelgoedpiano komen aanwaaien. Achter hen ligt een hond te slapen. “Zullen we onze personages voorstellen? Nee? Ok, niet dan. On y va!”

‘Het Martyrium’ (1935) is nu niet meteen je doorsnee vakantielectuur, maar binnen de context van de ‘Zomerbibliotheek’ werkt het perfect aangezien dit boek van Canetti, zijn enige roman overigens, ook over boeken gaat, de liefde ervoor en de fatale obsessie.

De sociaal geïsoleerde kamergeleerde, dr Kien, die heelder dagen in zijn bibliotheek toeft, neemt een huishoudster in dienst en laat zich verleiden tot een huwelijk met haar. Maar waar de liefde van deze man door het hoofd – de intrinsieke waarde van zijn boeken – gaat, gaat de liefde van zijn vrouw langs de bankrekening van haar man, de financiële waarde van diens boeken en de aankoop van een nieuw slaapkamerameublement. (Nodeloos te zeggen dat Canetti’s roman nu niet meteen het meeste vrouwvriendelijke boek is.)

Tot zover het eerste deel, tot pagina 120.*

FC Bergman leest voor zonder al te veel te dramatiseren. Sporadisch wordt er bij een ruzie wel eens met boeken op het hoofd geklopt of bij een discussie tussen geleerden worden de boeken gebruikt als monden die open en dichtslaan; maar deze voorleessessie blijft vooral wat het is en pretendeert niet meer te zijn.

Maar in het beste geval en goed gedaan, geeft zo’n voorleesmoment in de ‘Zomerbibliotheek’ je daarna goesting om zelf verder te lezen. En dat is toch geen geringe verdienste. Al zal dat wat betreft ‘Hoofd zonder wereld’ niet zo simpel zijn aangezien de toneelbewerking van ’t Barre Land wegens auteursrechtelijke redenen niet in de bibliotheek te vinden is.

Liv Laveyne

Tot 22 augustus op Zomer van Antwerpen, Ledeganckkaai. www.zva.be

*Voor wie meer wil weten: daarna zal de man zijn huis worden uitgezet door de vrouw, begint hij aan wereldse omzwervingen met een dwerg, en zal hij uiteindelijk aan krankzinnigheid ten prooi zijn bibliotheek en zichzelf in brand steken. Fictie en feit halen elkaar hier in: Canetti’s roman werd door de Nazi’s verboden -het zoveelste regime dat boeken, die niet strookten met het eigen gedachtengoed, zou verbranden-, en zou pas na de Tweede Wereldoorlog bekend worden.