Met de zestigste verjaardag van het Verdrag van Rome blikt Europa terug op het parcours dat sinds 25 maart 1957 werd afgelegd. Het aantal politici dat de geschiedenis van de Europese eenmaking kleurde, is stilaan niet meer te tellen, maar enkele Belgen sprongen/springen er bovenuit. Een overzicht.
Belga maakte een overzicht van de Belgen die de Europese eenmaking hebben gekleurd.
Als oud-kabinetschef van de Belgische ministers van Buitenlandse Zaken Paul-Henri Spaak en Pierre Harmel werkte Davignon zich in 1970 voor het eerst internationaal in de kijker met zijn rapport over meer politieke samenwerking tussen de zes toenmalige lidstaten van de Europese Gemeenschappen. Hij pleitte ervoor dat de EG met 1 stem zou spreken in grote internationale dossiers. Na een passage bij het Internationaal Energieagentschap was Davignon van 1977 tot 1981 Europees commissaris voor Interne Markt, Douane-unie en Industrieel beleid en van 1981 tot 1985 ook vicevoorzitter van de Commissie, bevoegd voor Industrieel beleid en Energie.
Tijdens zijn eerste mandaat als premier zorgde Dehaene ervoor dat het Belgische overheidstekort werden aangepakt en dat de ‘Maastrichtnorm’ werd gehaald, zodat ons land vanaf 1999 de euro kon invoeren. Dankzij de sterke reputatie die hij zo opbouwde en zijn Europese overtuiging groeide Dehaene in 1994 uit tot de favoriet om Jacques Delors op te volgen als voorzitter van de Europese Commissie, tot de Britse premier John Major zijn veto stelde. In 2002 en 2003 werkte Dehaene als vicevoorzitter van de Europese Conventie mee aan een ontwerpgrondwet voor de Europese Unie. Die grondwet zou er uiteindelijk niet komen, maar vervangen worden door het Verdrag van Lissabon. Van 2004 tot zijn dood in 2014 zetelde Dehaene in het Europees Parlement.
FERNAND DEHOUSSE
De Waalse federalist Fernand Dehousse zetelde in de jaren vijftig en zestig negentien jaar (bijna onafgebroken) in het parlement van de Europese Gemeenschappen, wat nu het Europees Parlement heet. Hij publiceerde in 1960 een rapport over de organisatie van verkiezingen voor het parlement – die pas in 1979 voor het eerst zouden plaatsvinden – en boog zich ook over de voorrang van het Europees recht op het nationale recht. Hij schreef in 1965 zijn rapport waarin hij voortborduurde op het arrest Costa/ENEL van het Europees Hof dat de voorrang van het gemeenschapsrecht vastlegde.
ERNEST GLINNE
Glinne, een Franstalige socialist, had al elf jaar ervaring in het parlement van de Europese Gemeenschappen toen hij in 1979 deelnam aan de eerste rechtstreekse verkiezingen voor het Europees Parlement. Hij geraakte verkozen en werd meteen de voorzitter van de socialistische fractie – toen de grootste in het EP. Hij bleef tot 1994 in het parlement zetelen. Op het einde van zijn carrière stapte hij over naar Ecolo.
Nog voor hij Belgisch premier werd, stond Wilfried Martens aan de wieg van de Europese Volkspartij (EVP). Tussen 1990 en 2013 zou hij zelf voorzitter zijn van de EVP, van 1994 tot 1999 was Martens ook de EVP-fractieleider in het Europees Parlement. Het was onder Martens’ leiding dat de EVP uitgroeide tot de grootste politieke familie van Europa. Toch kon ook Martens niet verhinderen dat de Britse conservatieven zich in 2009 afscheurden.
JEAN REY
Het eerste Belgische lid van de Commissie van de Europese Economische Gemeenschap in 1958 werd in 1967-1970 zelf voorzitter van de Europese Commissie, die toen bevoegd was voor zowel de EEG, de Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal en Euratom. Jean Rey is vooralsnog de enige Belg die Commissievoorzitter is geweest. Na de eerste rechtstreekse verkiezingen voor het Europees Parlement in 1979 nam Rey op zijn 77ste nog een mandaat als Europees volksvertegenwoordiger op.
PAUL-HENRI SPAAK
Als er één Belg is die opgenomen mag worden in het rijtje ‘vaders van Europa’, is het wel Paul-Henri Spaak. De drievoudige premier en de allereerste voorzitter van de Algemene Vergadering van de VN trok na het mislukken van de Europese Defensiegemeenschap in 1954 de Europese integratie weer op gang. In het Siciliaanse Messina kreeg hij in 1955 de leiding over een expertengroep die moest uitzoeken hoe de zes EGKS-landen en Groot-Brittannië een economische gemeenschap en een gemeenschappelijke markt konden realiseren.
Op basis van het eindrapport van de experts ging, in Hertoginnedal en opnieuw onder leiding van Spaak, een intergouvernementele conferentie aan de slag om België, Nederland, Luxemburg, Frankrijk, Duitsland en Italië te verenigen in een douane-unie met op verschillende domeinen een gezamenlijke economische politiek. Het waren deze onderhandelingen die leidden tot de verdragen van Rome waarmee op 25 maart 1957 de Europese Economische Gemeenschap en de Europese Gemeenschap voor Atoomenergie (Euratom) werden opgericht. Het was dan ook Spaak die, als minister van Buitenlandse Zaken, een van de Belgische ondertekenaars van de verdragen was. Heel zijn carrière lang pleitte Spaak voor Europese integratie.
MARIANNE THYSSEN
De eerste vrouwelijke Belgische eurocommissaris, bevoegd voor Werk en Sociale Zaken. Van december 1991 tot ze in oktober 2014 commissaris werd, zetelde Marianne Thyssen onafgebroken in het Europees Parlement. Ze liet zich opmerken bij de totstandkoming van de dienstenrichtlijn en legde tijdens haar laatste jaren in het parlement mee de hand aan een sterker Europees toezicht op de bankensector.
KAREL VAN MIERT
Als voorzitter van de SP zetelde Karel Van Miert van 1979 tot 1985 in het Europees Parlement. In 1989 werd hij Europees commissaris voor Transport, Consumentenbeleid, Kredieten en Investeringen – dossiers waarin “le petit Belge” zijn dossierkennis kon bewijzen. Toen hij vier jaar later commissaris voor Mededingingsbeleid werd, groeide Van Miert uit tot een internationaal gerespecteerd commissaris die op een bepaald moment zelfs de “machtigste man van Europa” werd genoemd. Hij deinsde er namelijk niet voor terug in te gaan tegen machtige bedrijven en zware politieke lobbygroepen. In 1999 moest Van Miert met heel de Europese Commissie ontslag nemen.
Begin 2009 werd Van Rompuy Belgisch premier na het onverwachte ontslag van Yves Leterme. Nog geen jaar later werd de CD&V’er door de andere Europese staatshoofden en regeringsleiders aangeduid als de allereerste permanente voorzitter van de Europese Raad. Van Rompuy zou vijf jaar aanblijven, tot eind november 2014. Als Europees president kreeg Van Rompuy de financiële crisis en de schuldencrisissen op zijn bord, maar in die moeilijke omstandigheden slaagde hij er niettemin in zich een reputatie van compromissenbouwer aan te meten.
Guy Verhofstadt heeft een lang Europees parcours achter de rug. Tijdens zijn premierschap maakte hij deel uit van de Europese Raad, die hij in de tweede helft van 2001 ook voorzat. In 2004 was Verhofstadt in de running om voorzitter van de Europese Commissie te worden – hij had de steun van de Duitse bondskanselier Gerhard Schröder en de Franse president Jacques Chirac – maar de Europese Volkspartij en de Britse premier Tony Blair staken daar een stokje voor. In 2014 was hij bij de Europese verkiezingen kandidaat-Commissievoorzitter namens de Europese liberalen, maar Verhofstadt moest de duimen leggen voor Jean-Claude Juncker. Anno 2017 staat de naam van de liberale fractieleider in het Europees Parlement synoniem met Europees federalisme.
