Telecomexpert Duco Sickinghe: ‘België moet niet zo bescheiden zijn’

Duco Sickinghe is de man die Telenet groot maakte. Hij leerde het vak van Applestichter Steve Jobs – die hem bijna ontsloeg – en geeft die kennis nu door in Vlaanderen en Nederland. ‘Mensen die in een kleine studio wonen denken anders dan de bewoners van een kast van een villa.’

Hij komt lachend binnen en schudt joviaal de hand: ‘Zeg maar Duco.’ De sympathieke Nederlander kan evenwel ook bikkelhard zijn. ‘Ja, ik durf ook weleens als een bulldozer binnen te komen’, geeft Duco Sickinghe toe. ‘Als je iemand ontmoet, kun je niet altijd onder de motorkap kijken. En dan daag ik uit, vraag bijvoorbeeld of hij wel zeker is dat hij op de goede weg is. De reactie die dan volgt, leert me veel. Dat heb ik geleerd van Steve Jobs, de oprichter van Apple. Ik ben blij dat ik lang met hem heb mogen samenwerken.’

De naam Duco Sickinghe zal bij ons altijd verbonden blijven met Telenet. Toen hij daar in 2001 aan het hoofd kwam, hing het voortbestaan van het bedrijf aan een zijden draadje: ‘Telenet had nog voor drie weken geld’, zo zegt hij daarover. Met veel branie kuiste Sickinghe de boel op. Hij trok het bedrijf – door de Vlaamse regering opgezet om televisie, internet en telefonie via de kabel aan te bieden – uit het moeras. Toen de Amerikaanse aandeelhouder Liberty het bedrijf tien jaar later inpalmde, verliet Sickinghe Telenet en richtte het fonds Fortino Capital op. Dat investeert met het geld van kapitaalkrachtige landgenoten in veelbelovende bedrijven die actief zijn in software en e-commerce.

Sickinghe kent de techwereld door en door en wordt vaak gevraagd om zijn visie te geven op de toekomst. Volgende week is hij een hoofdspreker op and&, een gloednieuw festival dat vier dagen en nachten lang meer dan 100 denkers, uitvinders, ondernemers en kunstenaars in Leuven samenbrengt. Hij zal er onder meer het belang van de universiteit en van het ’technologische powerhouse’ Imec benadrukken. ‘Kennis kan een stad, regio of land maken of kraken’, aldus Sickinghe.

Voor hij Telenet onder handen nam, was Sickinghe onder meer aan de slag bij NeXT Computer, een bedrijf dat werd opgericht door de legendarische Steve Jobs, bezieler van Apple. ‘Ik was er marketingdirecteur Europa en vergaderde vaak met Steve’, vertelt Sickinghe. ‘Hij ontsloeg niet zelden de marketing directeur van zijn Amerikaanse bedrijven en deed dat werk dan even zelf. Zo werd hij eigenlijk mijn baas en dat was net zo leuk en spannend als u zich dat kunt voorstellen. Steve was een briljante man, een geweldige ondernemer, maar geen manager of ceo. Het bedrijf leiden liet hij over aan anderen.’

Wat maakte Steve Jobs zo bijzonder?

Duco Sickinghe:Steve had een uitstekend algemeen zicht op de gang van zaken. Hij was geen uitblinker in technologie, maar had bijna altijd een betere kijk dan die van de specialist die er alles over wist. Dat is een mooie paradox. Je moet ook nooit aan vakmensen iets vragen over hun aandelen op de beurs. Die zitten er altijd naast.

Hebt u iets van Jobs geleerd?

Sickinghe: Hoe je naar mensen moet kijken. Hij was daarin snoeihard.

Hebben jullie weleens staan roepen tegen elkaar?

Sickinghe: Meer dan eens. Ik herinner me een bijeenkomst in het restaurant ‘Windows of the World’ op de bovenste verdieping van het toenmalige World Trade Center in New York. Steve is iemand die vanuit de heup schiet en bij wijze van begroeting zei hij tegen me: ‘Duco, het gaat niet goed in Europa. Misschien moet ik je maar eens ontslaan.’ En dan had je twee opties. Ofwel zei je: ‘Steve, je hebt gelijk. Ik zal harder mijn best doen’, en dan mocht je meestal opkrassen. Of je zei: ‘Steve, je bent een eikel, en als je mij wilt ontslaan, dan doe je dat maar, maar dan zit je pas echt goed in de shit.’ Nou, dan luisterde hij wel.

Wij kijken in Europa vaak op naar Amerikanen als Steve Jobs of Elon Musk van Tesla. Terecht?

Sickinghe: België moet niet zo bescheiden zijn. Dit land heeft veel grote familiebedrijven en een indrukwekkend lange lijst van schitterende, maar erg discrete ondernemers. In de Vlaamse biotech heb je enkele echte uitblinkers, maar dat zijn geen publieke figuren zoals Jobs of Musk.

Musk zegt gewoon: ik bouw een duurzame elektrische auto, hij richt Tesla op en nu rijden zijn auto’s in onze straten. Zulke visionaire figuren hebben wij niet.

Sickinghe: Musk is een uitzonderlijk figuur, maar hij moet het nu wel gaan waarmaken. Hij biedt gratis onderhoud aan voor zijn elektrische auto’s en daar gaat een groot deel van de cashflow naartoe. Dat doet Tesla veel pijn. De visie van Tesla is goed, maar het wordt nu wel tijd dat het winst maakt. Hij moet de productie op punt krijgen en de kwaliteit van de auto’s verhogen, anders riskeert dat gratis onderhoud het bedrijf kapot te maken. Musk heeft ook veel geld geïnvesteerd in een gigantische batterijenfabriek in Nevada. Die is gebouwd met de technologie van vandaag, maar als morgen Imec uit Leuven met een betere oplossing komt – wat best zou kunnen – gaan alle miljarden van mijnheer Musk in rook op.

Wat is goed leiderschap?

Sickinghe: Dat je de beste dief bent van goede ideeën. De overgrote meerderheid van goede ideeën komt niet van jezelf, maar je moet ze wel kunnen herkennen en versterken. Dat kan met een goed team en door te focussen op waar iemand goed in is. We oordelen vaak over mensen: Jan, is wel goed, maar dit of dat moet beter. Ik challenge medewerkers niet op wat ze slecht doen, maar op wat ze goed doen en vraag hen daarin nog beter te worden.

Veel ondernemers vinden dat de overheid het ondernemerschap in de weg loopt. Vindt u dat ook?

Sickinghe: Nee, want de overheid speelt ook vaak een positieve rol. De Vlaamse overheid is bijvoorbeeld een belangrijke factor in het succesverhaal van de Vlaamse biotechnologie en stond ook mee aan de wieg van Telenet.

Telenet viel uiteindelijk wel als een rijpe vrucht in buitenlandse handen, zoals zoveel beloftevolle Belgische bedrijven.

Sickinghe: Ja, maar dat is geen exclusief Belgisch verhaal. Eigenlijk is de sterke waardecreatie van kabelprojecten volledig aan Europese investeerders voorbijgegaan. De Amerikanen zagen veel sneller dan de Europeanen dat de kabel het ging winnen van de koperdraad. Ik herinner mij nog dat ik in de VS geld wilde ophalen voor Telenet, nog voor we op de beurs stonden. Een Amerikaan legde meteen 50 miljoen dollar op tafel. Hij geloofde enorm in ons kabelnetwerk, terwijl daar in België niemand van wakker lag. Dan moet je ook niet verbaasd zijn dat een bedrijf als Telenet vroeg of laat in buitenlandse handen terechtkomt.

Maar komen beloftevolle jonge Belgische bedrijven niet te snel in buitenlandse handen terecht?

Sickinghe: Ik ben daarin genuanceerd. Neem opnieuw de Vlaamse biotechsector. Daar worden heel mooie bedrijven gecreëerd die na een tijdje worden verkocht. Ik vind daar niets mis mee. Op die manier komt er enorm veel kapitaal Vlaanderen binnen dat opnieuw kan worden geïnvesteerd. Dat houdt de innovatiecarrousel draaiende. Misschien moeten wij er ons bij neerleggen dat we niet de schaalgrootte hebben om er wereldbedrijven van te maken.

Minister Johan Van Overtveldt (N-VA) wil een superfonds oprichten met 400 miljoen euro om te investeren in veelbelovende bedrijven. Goed idee?

Sickinghe: Een heel goed idee. Vandaag zijn heel veel bedrijven op zoek naar geld om de digitale sprong te maken en te internationaliseren. Ze vinden dat geld nog moeilijk bij de bank, die na de bankencrisis steeds meer kapitaalbuffers moet aanleggen en minder risico kan nemen. En dus kloppen ze aan bij investeringsfondsen.

Is 400 miljoen niet wat weinig?

Sickinghe: Het is een hoop geld, maar ook weer niet zo veel. Het investeren van zo’n bedrag wordt meestal over vier jaar uitgesmeerd, dus dat komt neer op 100 miljoen euro per jaar. Die overheidsbijdrage is een mooie aanvulling op het geld dat privé-investeerders aanbrengen. Ik ontmoet heel veel ondernemers die een zak geld hebben bij een bank, maar dat levert met de lage rente nog maar erg weinig op. Ze zijn op zoek naar betere investeringen.

Een wereldbedrijf als Spotify, dat digitaal toegang verschaft tot miljoenen muzieknummers, is ontstaan in Zweden. Moeten we ons geen zorgen maken dat Vlaanderen niet zulke bedrijven heeft?

Sickinghe: Ik heb vergelijkbare ideeën hier in België op tafel zien liggen, maar het potentieel werd er niet van ingezien. Weet je, zelfs bij de beursgang van Google riep het halve land dat het aandeel veel te duur was. Moet je nu eens kijken.

Hoe komt dat toch?

Sickinghe: Omdat wij moeite hebben om te zien hoe groot Google kon worden. Hetzelfde geldt voor Spotify. Maar dat is ook niet erg. Wij leven nu eenmaal in een kleine markt. Mensen die in een kleine studio wonen denken anders dan de bewoners van een kast van een villa. Bovendien is er de kracht van het getal. België heeft goede universiteiten en levert knappe koppen af, maar als je het hier hebt over enkele honderden per jaar, dan spreken we in China over een miljoen of meer. En als Elon Musk roept dat hij de ruimte wil koloniseren, moet je wel de schaalgrootte hebben om raketten te bouwen. Die schaalgrootte heeft Europa niet, de VS hebben die wel. Bovendien zitten we in Europa ook nog eens met vele talen en standaarden, terwijl je in de VS één taal en één standaard hebt. De markt in de VS is groter en de kosten om er zaken te doen liggen veel lager dan in Europa.

Zijn bedrijven als Google en Facebook niet te machtig geworden? Ze nemen elke veelbelovende start-up over nog voor die kan doorbreken.

Sickinghe: Die jongens kopen echt niet zoveel als iedereen denkt. Weet je wat het grootste probleem is? Als je hier online klanten zoekt, moet je passeren via Facebook of Google. Een groot deel van de waarde die je creëert, komt dus bij hen terecht. Voor de distributie van je producten, moet je dan weer langs Bol.com, Amazon.com en anderen, die ook met een deel van je winst gaan lopen. Als e-commerce bedrijf word je dus gesandwiched tussen die twee groepen.

Ondertussen lijkt ook de opmars van Netflix niet te stoppen. De voorbije drie maanden kreeg het video-on-demandbedrijf er nog eens 7,5 miljoen abonnees bij. Hebben zenders als VRT en VTM nog wel een toekomst?

Sickinghe: Waarom zijn wij ooit met z’n allen iedere zaterdag- en zondagavond naar televisie beginnen te kijken? Omdat het technologisch niet anders kon: televisie was lange tijd één zender die op een welbepaald moment naar vele kijkers één programma uitstuurde. Dat model was decennialang zeer succesvol en daar hebben zenders als VRT en VTM hun voordeel mee gedaan. Maar vandaag kijk je naar een programma wanneer je wilt, onder andere dankzij Netflix. Daar zullen de klassieke zenders een antwoord op moeten formuleren. Ze moeten zich omvormen tot multimediale ondernemingen en concurreren met bijvoorbeeld Google en Facebook. Dat wordt niet eenvoudig.

Netflix maakte net bekend dat het in Europa één miljard euro wil uittrekken voor programma’s van Europese bodem. Lokale content blijft belangrijk?

Sickinghe: Ik denk dat de zenders en distributeurs in een krimpende markt zitten en het moeilijk krijgen, terwijl de productiehuizen wel nog goed geld kunnen verdienen. Daarom heb ik de mensen van Woestijnvis aangeraden om hun productiehuis niet te verkopen. Lokale content is en blijft belangrijk, al moet ik zeggen dat mijn kinderen op Netflix toch vooral naar internationale series kijken. En om heel eerlijk te zijn, mijn vrouw en ik ook steeds meer. Zo hebben we nu al een aantal aflevering gezien van Grand Hotel, een Spaanse serie.

Facebook is in opspraak gekomen omdat het de privacy van de gebruikers te grabbel heeft gegooid. Had u dat verwacht?

Sickinghe: Het was te verwachten dat er vroeg of laat een discussie over de privacy zou losbarsten. De business van Facebook draait om informatie over mensen die wordt verkocht aan adverteerders om heel gerichte reclame te kunnen maken. Maar de Facebookgebruikers hebben al die informatie wel zelf ter beschikking gesteld. Ze gaven al hun gegevens prijs en hadden alleen oog voor de voordelen, zoals het aanhalen van vriendschapsbanden met oude bekenden. Nu werd er vijftien jaar geleden ook heel anders gedacht over privacy dan vandaag. Ik ken bijvoorbeeld steeds meer mensen die de camera op hun computer afplakken.

Doet u dat ook?

Sickinghe: Nog niet, maar ik heb begrepen dat voormalig FBI-directeur James Comey dat wel heeft gedaan en daarom overweeg ik het nu ook.

Facebook-stichter en topman Mark Zuckerberg moest zich voor het Amerikaanse Congres verantwoorden voor het schenden van de privacy. Wat vond u daarvan?

Sickinghe: Hij heeft dat goed gedaan. Zuckerberg werd vijf uur op het rooster gelegd, voor de ogen van de hele wereld. Natuurlijk was hij goed voorbereid en het ging over zijn eigen bedrijf, dus was het een beetje een thuiswedstrijd. Maar je moet het toch maar doen als jonge ceo. Dat hij zijn verontschuldigingen aanbood, was niet meer dan logisch: iedereen wou dat toch horen? Stel u voor dat hij geen excuses had aangeboden. Dan was heel de wereld daarover gestruikeld.

Hoe moet het verder met Facebook?

Sickinghe: Zuckerberg is een slimme meneer. Hij beseft ook wel dat als Facebook in de fout blijft gaan het bedrijf op den duur kapot gaat. Heel wat mensen hebben nu al hun Facebookaccount afgesloten – al vraag ik me af of ze zich binnen zes maanden niet opnieuw zullen aanmelden. Maar Facebook zal zichzelf corrigeren, daar ben ik van overtuigd. Dat is de macht van de markt.

Het blijft toch verontrustend dat Cambridge Analytica de gegevens van miljoenen Facebookgebruikers kon misbruiken om de Amerikaanse verkiezingen en het brexitreferendum te beïnvloeden.

Sickinghe: Natuurlijk zijn we er allemaal op tegen als mensen van de technologie gebruik maken om verkiezingen te manipuleren. Ik ook. En dat ging blijkbaar heel simpel: ze kennen je profiel, weten wat je leuk vindt om te horen en dus krijg je berichten die je leuk vindt en dan wordt gezegd dat bijvoorbeeld Trump dat heeft verklaard. Zo word je als internetgebruiker langs alle kanten bedrogen.

Komt de democratie zo in gevaar?

Sickinghe: Is dat al niet langer zo? Ik wil niet onaardig zijn, maar in de journalistiek, ook in België, worden toch heel veel verhalen opgeklopt waarbij je je kunt afvragen of dat nog wel in het belang is van de democratie.

Bijvoorbeeld?

Sickinghe: Zoals die verhalen over de vervanging van de F-16’s. Daar is heel veel over geschreven, maar weet nu iemand nog wat waar is en wat niet? Ik heb de indruk dat de pers daar alleen maar in oneliners over bericht, om zo veel mogelijk kranten te kunnen verkopen. Maar het misbruik maken van big data is natuurlijk zeer zorgwekkend.

U gelooft erin dat consumenten bedrijven kunnen corrigeren. Zijn regulatoren die bedrijven ter verantwoording kunnen roepen dan overbodig?

Sickinghe: Niet overbodig, en het is goed dat Europa Facebook en Google op het matje kan roepen, maar de procedures lopen nogal traag. En de boetes die dan worden uitgesproken liggen nogal laag. Wat betekent een boete van 100 miljoen euro voor zo’n bedrijf? Dan is de macht van de klanten veel groter.

Europa kan er wel voor zorgen dat een bedrijf als Apple een beetje belastingen gaat betalen.

Sickinghe: Zeker, en bedrijven moeten ook hun fair deel aan belastingen betalen. We moeten naar een internationaal systeem van eerlijke belastingen. Maar mag ik hierbij toch iets opmerken? We roepen altijd snel dat we waarden en normen hebben die onvergankelijk zijn. Wel, nog geen tien jaar geleden werd nog perfect aanvaard dat bedrijven weinig belastingen betaalden. Meer nog: de overheden werkten daar aan mee. In Nederland werd het mogelijk gemaakt om Stichtingen op te richten die nauwelijks belastingen betalen. In België werden er rulings afgesloten, overeenkomsten met bedrijven over het belastingtarief. Maar sinds een paar jaren vinden we dat dit niet meer kan. Onze normen en waarden over het betalen van belastingen zijn veranderd.

U bent ook voorzitter van het Nederlandse telecombedrijf KPN. Om de zoveel tijd wordt gezegd dat een fusie tussen KPN en Proximus een goede zaak zou zijn.

Sickinghe: Een fusie tussen KPN en Proximus is totaal niet aan de orde. De telecomsector zal de volgende jaren hard moeten knokken, maar ik zie Proximus en KPN daar goed doorheen komen. Ik zie ook heel weinig synergieën bij een fusie tussen KPN en Proximus, want ze kopen beide hun technologie aan bij Cisco of Huawei, en na een fusie zouden ze dat daar nog moeten doen.

Maar een fusie tussen de Belgische Post en Post NL vindt u wel zinvol, zei u onlangs.

Sickinghe: Zeker, want dan zou het op grotere schaal kunnen opereren. Ik krijg vandaag tranen in de ogen als ik de witte bestelwagentjes van PostNL door de straten zie rijden, terwijl bijvoorbeeld UPS wereldwijd actief is. In het verleden is er al eens onderhandeld over zo’n fusie. Ik was er niet bij, maar dat zo’n fusie niet doorgaat, heeft vaak met personen en emoties te maken. Ik zeg altijd: het beste is dat ze eerst akkoord gaan in welk land het hoofdkantoor van de fusievennootschap komt. Als men het daarover eens is, maakt men al meer kans om te slagen.

Wat is het belangrijkste cultuurverschil in het bedrijfsleven tussen België en Nederland?

Sickinghe: Dat Nederlanders ervan uitgaan dat wat gezegd wordt in een vergadering ook zo bedoeld is, terwijl een Belg denkt dat wat er buiten die vergadering gezegd wordt waarschijnlijk is wat er echt wordt bedoeld.