Het Amerikaanse magazine Sports Illustrated kreeg deze week veel kritiek, toen bleek dat er artikels op zijn website waren geschreven door ‘fake’ journalisten, gecreëerd door artificiële intelligentie (AI). ‘Geen verrassing’, zegt journalist en factchecker Rien Emmery.
Futurism, een nieuwswebsite over technologie en wetenschap, onthulde afgelopen dinsdag dat op de website van het magazine Sports Illustrated recensies over producten waren verschenen die werden geschreven door ‘valse’ journalisten. Die journalisten stonden nochtans met naam, foto, carrièregegevens en interesses op de website. De profielen bleken gecreëerd door artificiële intelligentie (AI). Toen Futurism contact opname met uitgever The Arena Group, verdwenen meteen erna alle ‘fake’ journalisten en hun artikels van de website.
Op sociale media hekelden vele collega-journalisten de praktijk, ook ex-werknemers van Sports Illustrated. Vooral omdat The Arena Group de afgelopen jaren grote bezuinigingen op het personeel heeft doorgevoerd. De rode draad doorheen de kritiek: ‘Triest dat een monument in de Amerikaanse sportmedia zo is afgegleden en zich hieraan bezondigt. Een trieste evolutie.’
De vakbond die de huidige journalisten vertegenwoordigt is ‘geschokt’ en eiste meteen dat The Arena Group opheldering zou geven over welke AI-artikels er al waren verschenen. En dat zulke artikels, ‘geschreven door een computer en fake journalisten’, niet meer mochten verschijnen. ‘Deze praktijken schenden de journalistieke standaarden. Dit komt niet overeen met wat goede journalistiek zou moeten zijn.’
The Arena Group verklaarde in een persbericht dat de productrecensies waren geschreven en geredigeerd door ‘mensen’, maar dat AdVon Commerce, het externe e-commercebedrijf dat die recensies had aangeleverd, ‘pseudoniemen’ had gebruikt om ‘de privacy van journalisten te beschermen’. De uitgeverij liet wel weten dat het de samenwerking met AdVon Commerce had beëindigd.
De schade was groot na de commotie: het aandeel van The Arena Group Holdings daalde op de New York Stock Exchange op een gegeven moment met 35 procent. Sindsdien herstelde het aandeel, maar het staat nog altijd 15 procent onder het niveau van begin deze week.
Niet nieuw
Knack-journalist Rien Emmery is niet verrast dat Sports Illustrated, al dan niet alleen via een extern bedrijf, gebruik heeft gemaakt van artificiële intelligentie. ‘Het wordt al langer toegepast, zeker door de niet-klassieke nieuwswebsites, in binnen- en buitenland. Terwijl ze vroeger foto’s haalden uit een beelddatabank, waarop ze een abonnement moesten nemen, laten ze die nu gratis genereren door AI, zonder dat aan te geven. Het gevaar is dat je niet meer weet welke foto echt is of niet. Sommige nieuws- of propagandawebsites, veelal gelinkt aan een bepaalde extreme politieke strekking, gaan nog verder en brengen ook hoofdzakelijk met AI gegenereerde artikels, geschreven door fake journalisten.’
‘Ik ben er ook van overtuigd dat er nu al journalisten geluidsfragmenten van hun interviews met de hulp van een chatbot op basis van artificiële intelligentie laten uitschrijven of laten samenvatten tot een artikel, al dan niet geschikt voor een bepaalde doelgroep, in een bepaalde stijl. Het kan tegenwoordig allemaal. Zeker zelfstandige journalisten die betaald worden per artikel kunnen zo veel tijd besparen.’
Emmery vindt niet dat het nieuwsmedia moet worden verboden om bepaalde journalistieke taken te laten uitvoeren door artificiële intelligentie. ‘Dat moet de markt beslissen, maar elk medium zou in een beleidsverklaring wel openlijk moeten aangeven hoe het tegenover AI staat, voor welk deel van het journalistieke proces AI wordt gebruikt en waaraan de eigen journalisten zich moeten houden. Het kan voor een medium zelfs een kwaliteitsnorm worden. De consument heeft het recht om dat te weten, en moet dan maar beslissen of hij of zij akkoord gaat met dat beleid.’
Grijze brij ontstijgen
‘AI is hoe dan ook een golf die we niet meer kunnen tegenhouden, zoals elke nieuwe, revolutionaire technologie’, zegt Emmery. ‘Het wordt nu al toegepast, en het zal de komende jaren nog veel meer gebeuren. Specialisten voorspellen dat over vijf jaar een groot deel van de ‘laagkwalitatieve’ webinhoud geschreven zal worden door AI, van het verwerken van persberichten over een samenvatting van een nieuwsartikel van een ander medium tot korte samenvattende kaderstukjes. Simpelweg omdat AI zulke stukken vlugger kan produceren dan journalisten.’
‘Ik hoop en denk wel dat content die wordt gecreëerd door échte journalisten, met eigen invalshoeken en een eigen schrijfstijl, ook dan nog altijd het verschil zal kunnen maken en de gigantische grijze brij zal kunnen ontstijgen’, zegt Emmery.
Pol Deltour: ‘Artificiële intelligentie mag geen jobs van journalisten vervangen’
De Vlaamse Vereniging voor Journalisten (VVJ) volgt de ontwikkelingen in de artificiële intelligentie op de voet. ‘In het verleden hebben we ons wat laten verrassen door digitale revoluties, zoals de invloed van sociale media op fake news’, zegt directeur Pol Deltour van de VVJ Academy. ‘Nu spelen we heel kort op de bal. Artificiële intelligentie bestaat en het zal nog veel groter worden. We staan voor een gigantische opgave. Het is onze taak om mensen wakker te schudden, journalisten te informeren, en via de Raad van Journalistiek te bepalen wat ethisch en journalistiek verantwoord is. Een half jaar geleden hebben we al een richtlijn uitgezet over transparantie bij het gebruik van artificiële intelligentie: nieuwsmedia moeten dat te allen tijde aangeven.’
‘Dat staat onder de verantwoordelijkheid van de hoofdredactie. Die moet bepalen welke tools de journalisten kunnen gebruiken, en hen ook de tijd en ruimte geven om zich die nieuwe technieken eigen te maken en zich zo bij te scholen. Journalisten zullen zich hoe dan ook voor een stuk moeten heruitvinden. Half december organiseren we daarom een workshop waar drie journalisten met een grote expertise hun kennis en ervaringen met collega’s zullen delen.’
‘Verder zijn we in kaart aan het brengen welke AI-tools betrouwbaar én ethisch zijn, zodat we een repertoire kunnen samenstellen waaruit journalisten kunnen putten. Dat zullen we continu moeten updaten, want elke dag komen er nieuwe tools bij.’
Deltour benadrukt ook dat artificiële intelligentie niet te koste mag gaan van werkgelegenheid. ‘Artificiële intelligentie kan wel journalistiek werk vervangen en zelfs efficiënter maken, maar het mag geen journalisten vervangen. Als bepaalde van hun taken door AI worden overgenomen, moeten zij de ruimte krijgen om ander werk te doen. Bovendien zou een journalist altijd moeten kunnen controleren of het werk van AI, bijvoorbeeld vertalingen, foutloos is gebeurd. Menselijke controle blijft noodzakelijk.’
Deltour trekt ook een lijn bij het puur redactionele werk: artikels, analyses, interviews en opinies schrijven. ‘Dat mag nooit worden gedaan door artificiële intelligentie. Ook de verwerking van persberichten niet, of het verzinnen van titels. Verhalen maken met eigen klemtonen, invalshoeken en schrijfstijl moet de job van de journalist blijven. Die redactionele vrijheid moeten we blijven bewaken. Gelukkig merk ik dat er veel journalisten wat dat betreft op dezelfde lijn zitten.’
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier