Vroeger hadden baasjes alleen maar een halsband, een riem en een kauwbot nodig om een hond te houden. Tegenwoordig worden huisdieren gevolgd via gps-trackers en gevoerd door een automaat. Sommigen kunnen dankzij elektronica zelfs ‘praten’.
Golden retriever Uwe gaat er graag vandoor. Zijn baasje vond hem eens terug in het lokale asiel en een andere keer voor het huis van een loopse teef. Om tijdrovende zoektochten te voorkomen, draagt Uwe voortaan een halsband met gps-tracker.
Kat Cleo mag wel zonder digitale controle naar buiten, maar als ze naar huis wil, moet ze zich identificeren: het kattenluikje herkent haar dankzij een microchip. Veel honden en katten hebben zo’n identificatiechip al onder hun huid zitten.
Cleo krijgt haar voer uit een automaat. Tegen etenstijd speelt de machine een geluidsopname af die haar baasje eerder heeft ingesproken. Zo wordt ze naar haar voerbak gelokt. Binnenkort krijgt Cleo’s kattenluik een upgrade: met behulp van een camera en kunstmatige intelligentie kan het luikje herkennen of Cleo een muis heeft gevangen. Als dat zo is, blijft het luik dicht: de kat kan alleen binnen zonder haar bloederige buit.
Stappentellers
Digitalisering verovert de huisdierensector. Marktleider Tractive draait jaarlijks een omzet van ongeveer 100 miljoen euro met gps-trackers en abonnementen op de bijbehorende apps. Die apparaten registreren niet alleen waar huisdieren zich bevinden, maar ook hoeveel stappen ze zetten en hoeveel en wanneer ze slapen. Andere bedrijven ontwikkelen slimme voederbakken die, net als Cleo’s kattenluik, alleen opengaan voor een specifiek dier dat een chip draagt. Sommige van die bakken kunnen ook via een smartphone bediend worden.
Maar welk van deze snufjes maakt het leven van mens en dier echt makkelijker? Wat is duur speelgoed? En wat kan zelfs schadelijk zijn?
Dierenarts Janey May uit Gstadt am Chiemsee houdt zich steeds vaker bezig met deze vragen. Ze is gespecialiseerd in gedragstherapie voor honden en werkt vooral als hondentrainer. Ze heeft een online hondenschool en een podcast over viervoeters.
May vindt gps-trackers erg nuttig. Vooral honden die bang zijn voor harde geluiden, zoals vuurwerk, kunnen baat hebben bij een tracker, omdat ze sneller gevonden kunnen worden. Ook slaapmonitoring kan nuttig zijn, legt May uit. ‘Veel nerveuze herdershonden in mijn praktijk slapen onvoldoende diep. Meer diepe slaap betekent minder stress, en dan weet ik dat de training goed werkt.’ Automatische voerbakken die op afstand worden bediend zouden ook nuttig kunnen zijn, zegt de expert.
Pipiknop
Kan de digitalisering van huisdieren ook de wetenschap vooruithelpen? De Duitse biologe Juliane Kaminski, hoofd van het Dog Cognition Centre aan de University of Portsmouth, doet onderzoek naar sociale cognitie: hoe en wanneer ontwikkelen mensen het vermogen zich in anderen in te leven? En kunnen dieren dit ook, al is het maar gedeeltelijk?
Honden worden steeds meer vermenselijkt.
Volgens Kaminski versterkt de technologische hype een bredere trend: ‘Honden worden steeds meer vermenselijkt’, zegt ze.
En de technologische snufjes blijven maar komen. Nieuw zijn de zogenaamde talking buttons – drukknoppen die woorden of zinnen uitspreken die door het baasje zijn ingesproken. Oorspronkelijk waren de knoppen bedoeld voor mensen met spraakstoornissen, nu zijn ze populair bij het opvoeden van honden. Honden leren bijvoorbeeld dat het woord ‘wandelen’ klinkt als ze op een bepaalde knop drukken. Zo kunnen ze op den duur zelf een wandeling aanvragen.
Trainer May gebruikt de zogenaamde ‘pipiknop’ geregeld. Getrainde honden kunnen ermee aangeven dat ze even op zoek willen naar een boom of struik. Dat is handig wanneer mensen in de dagelijkse drukte signalen van hun hond over het hoofd zien.
Op TikTok heeft de sheepadoodle Bunny miljoenen volgers door het indrukwekkende repertoire aan knoppen dat ze beheerst. Zo begreep haar baasje eens uit een combinatie van woorden dat Bunny een doorn in haar poot had. Het strafste is dat die doorn er ook echt zat. Een video op YouTube levert het bewijs.
Elf wonderhonden
Kan dit echt? Onderzoeker Kaminski is sceptisch. ‘Ik denk wel dat honden het verband kunnen leggen tussen knoppen en woorden’, zegt ze. ‘Sommige dieren kunnen zelfs tot 100 knoppen bewust selecteren.’
Toch gaat het om uitzonderlijke talenten, zoals bordercollie Rico, die meer dan 200 objecten bij naam kon onderscheiden. Twintig jaar geleden toonden Kaminski en haar collega’s aan dat honden nieuwe woorden kunnen leren op dezelfde manier als jonge kinderen.
Kaminski onderzoekt nu wat zulke wonderhonden onderscheidt van soortgenoten die minder woorden onthouden. Ze heeft elf honden geselecteerd voor een studie, waaronder borderbollies, een dobermann, een labrador en een mopshond.
Onrealistische verwachtingen kunnen ervoor zorgen dat mensen de echte behoeften van hun dieren over het hoofd zien.
De taalzoemers hebben hun weg gevonden naar onderzoek elders. Cognitiewetenschapper Federico Rossano van de Universiteit van Californië in San Diego heeft aangetoond dat sommige honden de gadgets niet zomaar willekeurig gebruiken, maar combinaties van twee woorden vormen en woorden begrijpen die worden afgespeeld. Hij meldde dit begin december in het wetenschappelijke tijdschrift Scientific Reports.
‘Er is ongelofelijk veel training voor nodig voordat een hond dit kan’, zegt Kaminski. Tot slot waarschuwt ze: ‘De verwachting dat een hond daadwerkelijk kan spreken is onrealistisch en kan ervoor zorgen dat mensen de echte behoeften van hun dieren over het hoofd zien.’
© Der Spiegel/Julia Koch
