Als een hedendaagse profeet daalde Oprah Winfrey af uit de hemelen. Ondernemend Vlaanderen sloeg haar ademloos gade. ‘Mijn show is meer dan een talkshow. Het is een kracht die het Goede dient.’
Op de achtergrond speelt loungemuziek. Modieuze brilmonturen en witte Lacoste-sneakers zoeken hun plaats op de tribunes. Woorden als ‘empowerment’, ‘resilience’ en ‘powerlady’ gonzen door de zaal als gezapige hommels.
Stormachtig applaus breekt uit wanneer presentatrice Lynn Wesenbeek de centrale gast van de avond aankondigt. In een wit-zwart gewaad, vrolijk zwaaiend, beent ze naar het podium. Uit de boxen weerklinkt plots Higher Ground van de Red Hot Chili Peppers. Oprah Winfrey is nedergedaald in Puurs.
Het bezoek van Oprah Winfrey is opnieuw een stunt van SuperNova, het netwerk van technologie-ondernemers. Vorig jaar slaagde SuperNova erin Barack Obama te strikken voor een soortgelijk interview.
An Evening with Oprah Winfrey is de prelude van het SuperNova Festival, een tweedaags technologiefestival waarbij ondernemers en technologie-innovators van allerlei pluimage komen spreken. Het festival is het geesteskind van de techentrepreneur, investeerder en SuperNova-bedenker Jürgen Ingels, die als interviewer fungeert.
Luisterend Oor van de Natie
Oprah Winfreys leven leest dan ook als een sprookje. Geboren in diepe armoede in Mississipi, weggelopen van huis als jonge tiener, om via een lokaal radiostation in Nashville de bekendste talkshowhost ter wereld te worden.
Oprah – de familienaam valt doorgaans weg – geldt in Amerika als het Luisterend Oor van de Natie. Op de bank van Oprah kwam heel Amerika uitsnotteren. Ellen Degeneres kwam er uit de kast, Whitney Houston praatte er over haar drugsverslaving, Lance Armstrong biechtte er zijn dopingverleden op, Rihanna vergaf er haar ex Chris Brown, die haar enkele jaren voorheen in elkaar getimmerd had.
Winfrey luisterde, knikte instemmend, sloeg en zalfde. Ze was de coole tante die je met ‘jongeman’ of ‘jongedame’ aanspreekt wanneer ze je berispt, maar je finaal met een aai over de bol naar huis stuurt.
Sinds haar laatste Oprah Winfrey Show in 2011 is ze doorgegroeid tot het pantheon van de hedendaagse profeten. Ze werd de succesvolle eigenaar van haar eigen medianetwerk, stampte een liefdadigheidsorganisatie uit de grond die ze met honderden miljoenen dollars steunde. Er was de meeslepende speech op de Golden Globes in 2018, waarbij ze de natie net niet tot tranen ontroerde. Ze heeft een schare volgelingen die ervan overtuigd zijn dat ze zich weldra verkiesbaar stelt als presidentskandidaat.
Spirituele bocht
Tijdens het gesprek toont Winfrey zich opgewekt, ontwapenend en bovenal enorm geestig. Wanneer Ingels aangeeft een beetje nerveus te zijn, biedt ze aan om haar hand vast te houden. Ze vertelt dat Beyoncé haar leerde twerken. Ze pakt ermee uit dat ze na maanden fitness een minuut lang kan planken. ‘Was Obama vorig jaar leuker dan ik?’ gooit ze Ingels halverwege het gesprek voor de voeten.
Het gesprek neemt al snel een scherpe spirituele bocht. Wanneer ze over haar leven en werk praat, praat Winfrey onvermijdelijk honderduit over haar geloof. ‘Ik ben geaard in het spirituele geloof van God als mysterie dat ons allen overstijgt’, oreert Winfrey, die haar inzichten brengt op een manier alsof ze ze zonet na lang nadenken voor het eerst formuleert.
‘Ik droom over de droom van het leven. Ik droom over de droom van God.’ Ze vertelt dat haar naasten die overleden zijn haar nog steeds omringen. ‘Ik geloof dat we spirituele wezens zijn in een mensenlichaam’, stelt Winfrey vastbesloten.
Als een soort apocrief Bijbelverhaal vertelt ze de anekdote van hoe ze als vijfjarige al kon lezen en schrijven, en hoe ze de directeur van haar kleuterschool een brief stuurde met de vraag of ze een jaar mocht overslaan. Hoe ze haar oma kleren zag wassen in een pot kokend water, en besloot dat dat leven niet voor haar mocht zijn. Hoe ze als kind al in kerkdiensten preekte en daar de grondslag legde voor haar latere televisiecarrière.
Die spirituele ingesteldheid stopt ze in haar werk, aldus Winfrey. ‘Alles wat ik doe, gaat over hoe ik me voel. Het gaat over iemand anders dan mezelf vooruit helpen. Mijn show is meer dan een talkshow. Het is een kracht die het Goede dient.’
Ze vertelt hoe ze lange tijd bang was dat de onvermijdelijke branding die met haar succes gepaard ging haar authenticiteit zou aantasten. Ze huivert ervan een merk te zijn. Zoals Winfrey het zelf zegt: ‘Mijn hart is mijn merk.’
Hedendaagse profeet
Profeten hebben de gewoonte om zich te openbaren op onwaarschijnlijke plekken. Die wetmatigheid indachtig had Oprah Winfrey geen betere plek kunnen kiezen dan de Studio 100 Pop-Up Theater, midden op een industrieterrein in Puurs.
Het is de gemeente waar FC De Kampioenen, die andere bron van goddelijke wijsheid op mensenmaat, werd opgenomen. Het is de locatie waar Gert Verhulst, die andere Ozempic gebruikende talkshowhost, afscheid nam van zijn leven als hondenbaasje. Zoals de oevers van het Meer van Galilea ooit de voeten van Christus droegen, zo torst het zandleem de VIP-parkeergarage waar ondernemend Vlaanderen in de uren voorheen is aangemeerd.
Want wat is Oprah Winfrey anders dan een hedendaagse profeet, geschoold in de geplogenheden van de hedendaagse marketing? Ondanks de verregaande staat van ontkerkelijking wordt haar boodschap geslikt als zoete koek. Oprah spreidt het soort spiritualiteit tentoon dat zowel geschikt is voor innerlijke meditatie als voor corporate LinkedIn-posts – het verschil tussen beide is in de regel klein.
Uit de losse pols lanceert ze stellingen als ‘alles wat in je leven gebeurt kun je in de toekomst gebruiken om sterker te worden’ of ‘je echte werk is niet je job, maar ontdekken wat de kracht is van jouw bestaan hier op Aarde’.
Ze benadrukt het belang van het lot in haar leven. Als haar ouders 73 jaar geleden geen onbeschermde en slechts eenmalige seks hadden gehad onder een eik – ‘misschien houd ik daarom zo van bomen’ – was ze er nooit geweest. Meermaals zal ze het mirakel benadrukken van hoe die ene spermacel en die ene eicel tot elkaar waren gekomen.
Een avond met Jordan Peterson: de dalai lama in glitterpak
Rechten en plichten
Wanneer het strikt getimede uur zijn einde nadert, vraag ik me af wat ondernemend Vlaanderen hier eigenlijk aan heeft. Wat nemen de ongeveer 1600 toeschouwers mee van deze avond? Zullen scrum masters voortaan over Gods droom dromen? Zal de volgende sprint meeting vergezeld gaan met Bijbelse wijsheden? Hoe lang kan Marc Coucke eigenlijk planken?
Zoals het elke profeet betaamt, zijn haar formuleringen zodanig ontworpen dat ze slechts op instemmend geknik kunnen worden onthaald. Geluk is ‘weten dat je lichaam, geest en ziel in vrede zijn’. Mensen moeten ‘proberen om de beste versie van zichzelf te worden’. Ons echte werk is ‘de kracht ontdekken van je bestaan hier op Aarde en hoe je die kracht kan aanwenden.’ Er is geen speld tussen te krijgen. Meer nog: er is eigenlijk geen zinnig woord over te zeggen.
Haar benadering van empathie en medeleven betekent overigens niet dat Oprah geen stachanovistische principes honoreert. De reden van haar succes is simpel, aldus Oprah. Regel nummer één: go the extra mile. ‘Ieder krijgt wat hem toekomt.’ Het concept work-life balance vindt ze onzin. Wie in de eerste vijf jaar van zijn of haar carrière al een vrij weekend wilt, komt er niet, is het onverbiddelijke devies. Was ze in Vlaanderen geboren, was de onvermijdelijke woordgroep ‘rechten en plichten’ niet ver geweest.
Winfreys spirituele benadering is aantrekkelijk omdat ze zo hyperindividueel is. Het is het soort spiritualiteit waarvoor je, op de keper beschouwd, weinig moet doen. Eigenlijk volstaat het om nu en dan eens mijmerend door het raam te staren. Of dankbaarheid te voelen wanneer je na een sessie in de gym je oprit oprijdt – wat in het geval van Winfrey kennelijk enige tijd duurt.
Zelfs als Winfrey zelf zweert bij de Bijbel, zijn haar aanhangers vrij om de minder leuke passages weg te denken. De profeet Oprah is meer Mattheus 5:3 (‘Zalig zijn de zachtmoedigen, want zij zullen de Aarde beërven’) dan Leviticus 11:5 (‘Klipdassen hebben geen gespleten hoeven en gelden daarom als onrein’).
Vanuit een ooghoek zie ik Ghelamco-eigenaar Paul Gheysens zitten in het publiek. Zou hij op dit ogenblik denken aan het moment waarop de ouderlijke eicel en zaadcel waren versmolten?
Circusnummer
Bij wijze van afscheid wordt Oprah Winfrey gevraagd om haar bekendste fragment nog eens na te spelen. Het fragment waarin een extatische Winfrey haar hele studiopubliek een auto cadeau deed, is ondertussen een bekende meme. Dat het deze keer niet om een auto maar om een doos chocolaatjes gaat, kan de pret niet drukken. Het heeft iets van een circusnummer, waarvan Winfrey zich overigens met enig enthousiasme kwijt.
Terwijl het applaus uitsterft, laat presentatrice Lynn Wesenbeek weten dat er voor de dames eveneens een skincare in de goodiebag is voorzien. Luttele seconden na de passage van Amerika’s bekendste profeet wordt ondernemend Vlaanderen opnieuw geconfronteerd met het onherroepelijke verschrijden van de tijd.
Yuval Noah Harari en de parallellen met “Life of Brian”: ‘Maar ik bén geen profeet’
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier