Cameron-James Wilson creëerde het eerste virtuele model: ‘Transparant zijn over wat fake is, is net authentiek’

De Britse digitale kunstenaar Cameron-James Wilson zoekt de grens op tussen de echte en de virtuele wereld. Wilson is de oprichter van The Diigitals, een modellenbureau met alleen maar virtuele mannequins. ‘Maar authenciteit staat voorop.’

Shudu is een ranke zwarte vrouw met een korte afrocoupe en ellenlange benen. Ze heeft 240.000 volgers op Instagram, is te zien in campagnes voor de grote modehuizen en sierde al de cover van Vogue. Wat haar onderscheidt van andere modellen? Ze bestaat niet. Shudu is de creatie van de Britse digitale kunstenaar Cameron-James Wilson.

‘Op mijn achttiende ben ik begonnen als modefotograaf, maar na tien jaar wilde ik mijn creativiteit liever in iets minder vluchtigs stoppen’, vertelt Wilson. ‘In 2017 ging ik weg uit Londen, ik installeerde me in het tuinhuis van mijn moeder en na vier maanden experimenteren met 3D-programma’s was Shudu geboren. In de modewereld is niets wat het lijkt. Ieder beeld is gefilterd of bewerkt, zodat niets nog helemaal echt is. Met de creatie van Shudu wilde ik “echt” en “fake” eens helemaal door elkaar gooien.’

Wilson postte Shudu op Facebook, een vriend deelde haar op Instagram en daar ging ze in geen tijd viraal. ‘Iedereen wilde weten wie dat mysterieuze model was. Ook vrouwen zoals Naomi Campbell en Tyra Banks, die mij hadden geïnspireerd om haar te creëren, dachten dat Shudu echt bestond.’ Wat meteen Wilsons punt bewees: we zijn zo gewend geraakt aan filters en bewerkingen dat we het zelfs niet meer doorhebben wanneer iets helemaal fake is.

Dit bericht op Instagram bekijken

Een bericht gedeeld door Vogue Czechoslovakia (@vogueczechoslovakia)

Nochtans was het nooit uw bedoeling om mensen voor gek te houden?

Cameron-James Wilson: Absoluut niet. Ik heb er heel bewust voor gekozen om transparant te zijn van in het begin. Wat niet heeft verhinderd dat ik bakken kritiek over me heen heb gekregen. Dat heb ik voor een stuk aan mezelf te danken. Ik had weinig ervaring met journalisten en heb me in het begin wellicht onhandig uitgedrukt in interviews. Maar toch is het opmerkelijk dat die kritiek uit de modewereld zo hevig was, want precies in de mode-industrie is het realisme ver weg. Werkelijk élk beeld is gemanipuleerd: ofwel zijn de foto’s bewerkt, ofwel is de realiteit verdraaid. Zo worden de kleren bijvoorbeeld vastgeplakt op het lichaam van een model, opdat ze beter zouden zitten.

En ondanks de body positivity-hype zijn de meeste modellen nog altijd size 0. Als iets minder slanke consument zie ik kleren alleen maar gepresenteerd op mannequins die er helemaal anders uitzien dan ik. Tegenwoordig zijn er dan wel merken die trots uitpakken met onbewerkte foto’s, maar dan zijn die nog altijd gemaakt tijdens professionele shoots met kappers, make-upmensen, de juiste belichting en de beste fotografen. Hoe ‘echt’ is dat? Is het dan niet authentieker om naar buiten te komen met iets wat helemaal bedacht en gecrëeerd is, maar daarover ook eerlijk te zijn met de consument?

Ondanks die initiële tegenkanting heeft Shudu ondertussen een indrukwekkend cv opgebouwd.

Wilson: Shudu heeft fotoshoots gedaan voor internationale modebladen als Elle en Cosmopolitan, ze heeft gewerkt voor modehuizen als Balmain, Louis Vuitton, Christian Louboutin, Karl Lagerfeld en Paco Rabanne en voor automerken zoals Hyundai, Lexus en BMW. Het was snel duidelijk dat merken openstonden voor digitale modellen. Daarom heb ik The Diigitals opgericht, het eerste virtuele modellenbureau ter wereld, dat naast Shudu nog een aantal andere modellen vertegenwoordigt.

Sommige van jullie virtuele modellen zijn echte persoonlijkheden geworden. Shudu heeft zelfs een eigen stem en verhaal.

Wilson: Critici vonden, terecht, dat ik als witte persoon niet haar verhaal als zwarte vrouw kan vertellen. Daarom hebben we een vrouw gezocht die de stem van Shudu kon zijn. Schrijfster Ama Badu zit achter de Instagramposts van Shudu en geeft interviews in haar naam. Maar hoe dan ook moeten we erover waken dat Shudu’s verhaal niet misleidend of ongeloofwaardig wordt. Bovendien mag er rond een supermodel ook nog wat mysterie hangen. Je hoeft niet alles over haar te weten.

Shudu schitterde onlangs zelfs op de cover van de Tsjechische Vogue. De door u gecreëerde 3D-figuur werd daarvoor met AI tot leven gewekt. Tijdens de presentatie die u bij het digitalemarketingbureau Chase gaf noemde u dat ‘een bijzondere ervaring’.

Wilson: Shudu deed voor die Vogue-editie een fotoshoot in Praag. De locatiefotografie was echt, AI werd toegevoegd om het geheel realistischer te maken. Dat Shudu toen tot leven kwam, vond ik als haar bedenker best heftig. Ik schrok ervan hoe groot ze was, en haar stem klonk mij iets te veel als een typisch AI-gegenereerd geluid. En ze was geprogrammeerd om lieve dingen over mij te zeggen, zoals ‘Cameron is amazing’ maar erg natuurlijk kwam dat niet over. (lacht)

U kreeg ook de kritiek dat u met uw virtuele modellen even weinig divers en inclusief bent als de echte modellenwereld. De modellen die u creëert voldoen evengoed aan het heersende schoonheidsideaal, en modellen met afwijkende maten of een andere genderidentiteit ontbreken.

Wilson: Die kritiek is niet helemaal terecht. Om te beginnen is Shudu sinds haar creatie al bijgewerkt. Ik heb haar inderdaad ontworpen als een soort Barbie – dat was mijn artistieke vrijheid – maar ondertussen heeft ze iets realistischer proporties aangenomen.

En behalve Shudu en Dagny, een rijzige blonde vrouw, heb ik voor The Diigitals ook minder ‘perfecte’ modellen gecreëerd. Brenn is een plus size-model met striemen, Boyce een dragqueen, Kami een model met downsyndroom. Zij kunnen evengoed voor commerciële campagnes worden ingehuurd, maar Shudu en Dagny zijn het populairst bij adverteerders, ook omdat zij het grootste aantal volgers hebben op sociale media. Er zijn trouwens ook merken die ons vragen om speciaal voor hen een eigen virtuele ambassadeur te ontwerpen.

Begrijpt u de angst van modellen die vrezen dat virtuele collega’s hun werk gaan overnemen?

Wilson: Die angst begrijp ik, zeker gezien de huidige evolutie in AI. Mij kostte het weken of dagen om Shudu en haar collega’s te creëren in 3D, maar nu kun je met de hulp van AI in een paar uren een figuur klaar hebben. Daar zit minder creativiteit achter, maar het is goedkoper en dus een aantrekkelijk alternatief voor modebedrijven die op de kosten letten. En virtuele modellen worden ook niet moe en klagen niet over lastige werkomstandigheden.

Maar toch zie ik vooral mogelijkheden. Wij hebben, bij wijze van experiment, met artificiële intelligentie een kloon gemaakt van een ‘echt’ model, Alexsandrah. Zij hoeft nu niet meer alle shoots fysiek zelf te doen, wat handig is voor haar work-lifebalance als jonge moeder. Voor de opdrachten die ze delegeert aan haar virtuele tweelingzus krijgt ze hetzelfde betaald dat ze zou krijgen als ze de job in het echte leven zou doen. Modellen zullen zelf het heft in handen moeten nemen als ze hier een businessmodel van willen maken, in plaats van lijdzaam toe te kijken hoe AI hun job overneemt. Maar is dat niet de uitdaging waar heel wat professionals voor staan?

Volgens u kunnen virtuele modellen de modewereld ook duurzamer maken?

Wilson: Het zou inderdaad nogal wat schelen in CO2-uitstoot als zowel de modellen als de kleren niet meer de wereld rondgevlogen hoeven te worden – want ook de kleren worden gedigitaliseerd.

Als modefotograaf moest u mensen zo perfect mogelijk maken, bijvoorbeeld door oneffenheden weg te werken. Nu wordt u het omgekeerde gevraagd: virtuele modellen net iets menselijker maken. Een bizarre evolutie?

Wilson: Vreemd genoeg zijn we nu inderdaad op het punt gekomen dat mij gevraagd wordt om meer ‘menselijke trekken’ of details toe te voegen, zoals poriën, zodat het virtuele model meer op een mens gaat lijken. Het is net dat ‘menselijke’ dat maakt dat de consument zich herkent in een personage, wat commercieel blijkbaar beter werkt.

Kunnen virtuele modellen helpen tegen het streven naar het onmogelijke schoonheidsideaal, met al zijn funeste gevolgen, zoals jonge meisjes die zich uithongeren of jongeren die verslaafd raken aan plastische chirurgie?

Wilson: Ik vrees dat het eigen is aan de menselijke natuur om zich altijd met anderen te vergelijken. Dat we een knap iemand zien en denken: zag ik er maar zo uit, of had ik maar zulk haar. Ik denk niet dat dat ooit verandert, maar ik vermoed dat mensen toch minder geneigd zijn om te concurreren met een virtueel model.

Door open, eerlijk en transparant te zijn over het feit dat onze modellen géén mensen zijn, hopen we toch de boodschap mee te geven dat je er niet zoals zij kunt uitzien, wat je ook probeert. En, in tegenstelling tot ‘echte’ influencers, zullen onze modellen geen plastische chirurgie ondergaan of promoten.

Daarmee zijn we bij het ethische aspect aanbeland. Hoe ziet u daar uw eigen verantwoordelijkheid, en die van merken?

Wilson: Er zijn bedrijven die de mensenrechten respecteren in hun keten, terwijl andere dat niet doen. Er zijn merken die op ecologisch vlak duurzame keuzes maken, terwijl andere zich beperken tot greenwashing. Als het gaat over het gebruik van AI, zul je dezelfde kloof zien ontstaan. Sommige merken zullen op een ethische manier omspringen met AI, maar het is niet ondenkbaar dat andere naïeve consumenten om de tuin zullen leiden. Het is zelfs niet ondenkbaar dat sommige merken AI zullen misbruiken om aan de diversiteitseisen te voldoen zonder daarvoor de mensen aan te werven. Het is aan ons om het goede voorbeeld te geven. Wij zullen altijd duidelijk maken dat onze digitale modellen niet echt zijn. En we gaan ze niet laten opdraven in campagnes voor huidverzorgingsproducten. Daarmee zouden we alleen hun geloofwaardigheid ondermijnen.

Mogen AI-beelden gebruikt worden in politieke en maatschappelijke campagnes?