‘Veel regeringsbeslissingen worden genomen in de context van een begrotingscontrole’, schrijft Ivan Van de Cloot van Itinera. ‘Veel van de fundamentele maatschappelijke uitdagingen waar ons land mee worstelt zullen zo echter niet meer aangepakt kunnen worden.’
Dit opiniestuk maakt deel uit van de reeks ‘De Doordenkers van Knack.be‘.
Regeerakkoorden ogen meestal erg indrukwekkend. Het lijkt wel alsof elke nieuwe regering het hele systeem op de schop wil nemen. Het regeerakkoord van de regering Michel I vormt daarop geen uitzondering. Denk alleen al maar aan de pensioenhervorming en de tax shift. De vraag is echter hoeveel er effectief van al die plannen gerealiseerd wordt. We weten allemaal hoeveel er van onze eigen voornemens bij nieuwjaar in huis komt. Het is te vroeg om al een evaluatie te maken van Michel I met zoveel dat nog in de stijgers staat.
‘Taxshift: ‘Grote hervormingen worden best stapsgewijs ingevoerd”
Er zijn in elk geval hoge verwachtingen gecreëerd alsof er een radicale breuk met het verleden zou plaatsvinden. Daarvoor heeft overheidsbeleid echter te veel weg van een tanker. Die kan je wel een lichte koerswending opleggen maar aan het roer draaien zoals je bij de botsauto’s op de kermis doet, heeft heel weinig zin. Dit suggereert reeds het belang van een langetermijnvisie gekoppeld aan een stapsgewijs transitieplan van implementatie. Daarbij verkijken mensen zich vaak op het type leider dat het meeste effectief is.
Dominante leider
Een leider die erg dominant en autoritair oogt, maakt meestal veel indruk op het eerste gezicht. Dergelijke types zijn echter zelden goed in het anticiperen van problemen en het bijsturen van hun plannen. Daarvoor moet je immers openstaan voor kritiek op de tekortkomingen van die plannen.
De vorige regering Di Rupo besliste bijvoorbeeld de belastingen op de liquidatiebonus te verhogen van 10 naar 25 procent, een belastingverhoging van 150 procent op wat vele ondernemers beschouwden als hun pensioenspaarpot. Nu blijkt dat hierdoor meer dan 10.000 vennootschappen werden geliquideerd. Critici wezen destijds al op het feit dat door de maatregel aan te kondigen en pas een jaar later in voege te laten treden hierdoor de belastingsinkomsten weliswaar tijdelijk aangejaagd werden maar met zware economische gevolgen. De toenmalige minister van financiën leek echter vooral geïnteresseerd in het tijdelijk stoppen van het begrotingsgat door zijn “slimmigheidje”.
‘We zijn gewoon dat ministers zich vrijdag opsluiten in een kasteel en zondag met kleine oogjes triomfantelijk komen vertellen dat er een oplossing is gevonden.’
Sinds jaren worden de echte beslissingen bijna steevast genomen in de context van de begrotingscontrole. Dan is het niet verwonderlijk dat zowel in het dossier van de pensioenhervorming als de tax shift de budgettaire logica primeert. Dit wijst op een ander euvel van de Belgische politiek. We zijn het zo gewoon geworden dat ministers zich vrijdag opsluiten in een kasteel en zondag met kleine oogjes triomfantelijk komen vertellen dat de oplossing is gevonden. Veel van de fundamentele maatschappelijke uitdagingen waar ons land mee worstelt zullen zo echter niet meer aangepakt kunnen worden.
Vereenvoudiging van fiscaal stelsel
Denk aan de noodzakelijke vereenvoudiging van ons fiscaal stelsel waarin een kat haar jongen niet meer in terugvindt. Een voorbeeld bij uitstek is het kadastraal inkomen. Voor een woning van 250.000 euro kun je evengoed een kadastraal inkomen vinden van 500 of één van 1250 euro. Eigenaars met een gelijkwaardig huis worden in dezelfde omstandigheden zeker niet altijd gelijk belast. Een schande waaraan iets moet gebeuren. Hieraan verhelpen zal echter een werk van lange adem zijn dat jaren in beslag zal nemen.
‘De werkelijkheid is vandaag vaak zo complex geworden dat enkel praatjesmakers nog een big bang beloven.’
Wat we dus nodig hebben zijn niet alleen politici die keuzes durven maken maar ook de volharding en capaciteit hebben om via een stappenplan zaken in de realiteit te implementeren. Die werkelijkheid is vandaag vaak zo complex geworden dat enkel praatjesmakers nog een big bang beloven.
Echt nodig zijn beleidsmakers die in staat zijn om de visie maar ook discipline op te brengen voor hervormingen die alleen maar gefaseerd en met veel volharding kans op slagen hebben.
De Doordenkers van Knack.be
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier