‘Straks wordt de schooldirecteur een uitstervend ras’

‘Kennis zit niet alleen in de hoofden van mensen, maar groeit door samen school te maken’, schrijft Vlaams parlementslid Loes Vandromme over de toenemende druk die schooldirecteurs ervaren.

De voorbije maanden werd ik meermaals gebeld door een wanhopige directeur. Handen in het haar, water aan de lippen, radeloos. Directeurs willen geen lege plaatsen. Niet in de klas en al zeker niet ervoor. Maar er zijn geen vervangers meer die de lege plaatsen vooraan in de klas opvangen, dus gaat hij of zij zelf voor de klas staan. En zo blijven de vele ander to do’s liggen en stapelt het werk zich op. Één bijzonder bericht van een directeur die aangaf dat het écht niet meer lukt en hij nu noodgedwongen moet afhaken, raakte mij het meest.

Ons onderwijs staat al langer voor grote uitdagingen. Het lerarentekort en de kwaliteit van ons onderwijs zijn wat mij betreft de allergrootste.

Vandaag ligt de focus van het beleid vaak op de individuele leerkracht. Hoe kunnen we hem of haar ondersteunen? Hoe kunnen we professionaliseren? Maar moeten we niet ruimer kijken?…

De onderwijscontext is een zaak die iedereen aanbelangt.

Beleidsmakers zijn als imkers: ze willen graag de beste honing die er is, het eindproduct van een lang en mooi proces. De bezige bijen, de leerkrachten zijn de superverspreiders van kennis. Imkers kunnen ook heel goed meten hoeveel honing er is geproduceerd en wat de kwaliteit er van is. Maar weten we dan ook hoeveel bloemen er bevrucht zijn en hoeveel appels er uiteindelijk geplukt kunnen worden?

Een goede imker weet dat als je meer bijen wil, je vooral moet zorgen voor een goede koningin en een bijenvriendelijke omgeving. Wil je meer kwalitatieve honing, zorg dan voor een competente directeur en een rijk ecosysteem: een uitdagend, duurzaam werk – en leefklimaat.

Daartoe moet er ingezet worden op de beleidsdriehoek waarbij elk punt onmisbaar is en sterk genoeg moet zijn om de school en haar uitdagingen te dragen. We hebben nood aan sterke schoolleiders, aan een competent schoolteam waarmee kan gewerkt worden aan schoolontwikkeling en tot slot moet er een complementair sterk schoolbestuur dat ondersteunend werkt aanwezig zijn.

Sterke schoolleiders

Sterke schoolleiders coachen, verbouwen, begroten, lossen op, plannen, netwerken, vertegenwoordigen, faciliteren, bemiddelen.. evenveel werkwoorden als beleidsdomeinen allemaal met een eigen expertise.

Maar laat ons eerlijk zijn: kunnen we dit verwachten van één man of vrouw?

Zeker voor het basisonderwijs, maar ook op andere onderwijsniveaus, is er nood aan een middenkader. Er moet meer tijd en ruimte zijn zodat ook anderen schoolbrede taken kunnen opnemen.

Schoolleiders moeten kunnen inspelen op de talenten in hun korps en moeten competenties valoriseren. Te veel mensen verlaten het onderwijs omwille van de vlakke loopbaan terwijl hun talenten en vaardigheden zo goed zouden kunnen renderen bij de aanpak van bepaalde uitdagingen. Op vandaag eisen we veel van onze onderwijsleiders. Te veel. De psychosociale belasting is enorm.

Straks is dé directeur een uitstervend ras. Omdat we niemand vinden, die nog alle taken kan of wil opnemen. Gedeeld leiderschap biedt hier enorm veel kansen.

Sterk schoolteam

Als beleidsmakers moeten we ons niet alleen op de individuele bijen richten, maar onze aandacht richten op de hele kolonie. Op het ecosysteem, de organisatie, de samenwerking, de processen,… de schoolontwikkeling.

Kennis zit niet alleen in de hoofden van mensen, maar groeit door samen school te maken.

Willen we scholen tot ontwikkeling laten komen, dan moeten we de omstandigheden creëren waardoor leerkrachten graag samenwerken. Er is nood aan tijd voor overleg, voor afstemming om tot doorlopende lijnen te komen.

Complementair sterk schoolbestuur

Laatste punt van onze beleidsdriehoek: de schoolbesturen die vanuit een heel waardevolle vrijwilligheid de schoolleiders ondersteunen. Vrijwilligers die vaak pas na hun dagtaak ook nog een school besturen, samen met de schoolleiders. De complexe wetgeving vergt ook van die bestuurders meer kennis, waardoor inzetten op compententieverhoging en de zoektocht naar complementariteit in competenties van bestuurders een must is.

Hier komen veel uitdagingen samen. Maar als we niet dringend de onderwijscontext veranderen, dan zijn er straks geen leerkrachten meer om leerlingen met kennis, vaardigheden en attitudes te bestuiven en dan zal de maatschappij de vruchten van haar onderwijs niet meer kunnen plukken.