Het Indiase persagentschap ANI citeert bronnen die niet bestaan. Dat schrijft de vzw EU DisinfoLab in een nieuw rapport over Indiase beïnvloeding dat Knack en Le Soir konden inkijken.
Het Indiase persbureau Asian News International (ANI) heeft herhaaldelijk een denktank geciteerd die in 2014 is opgeheven ‘en dus niet meer bestaat’. Meer nog: ANI citeert ook een journalist en verschillende bloggers en geopolitieke experts ‘die niet bestaan’. Dat schrijft EU DisinfoLab – een Brusselse vzw die ‘gesofistikeerde desinformatiecampagnes’ onderzoekt – in zijn nieuwe rapport #BadSources.
Knack en Le Soir konden het rapport als eerste inkijken samen met mediapartners van #StoryKillers, een wereldwijd onderzoek naar de desinformatie-industrie gecoördineerd door het journalistencollectief Forbidden Stories.
‘De verhalen van deze neppersoonlijkheden gaan bijna uitsluitend over kritiek op Pakistan en China, landen die op het internationale toneel niet India’s grootste bondgenoten zijn’, schrijft EU DisinfoLab over de betwiste bronnen van ANI. Het persbureau speelt volgens EU DisinfoLab een ‘belangrijke rol in het informatieve ecosysteem van India’: het levert nieuwsberichten aan vele Indiase media en bereikt indirect ‘miljoenen Indiërs’.
‘Omdat de verhalen in verschillende media keer op keer worden herhaald, kunnen lezers gemakkelijk het spoor bijster raken van de oorspronkelijke bronnen’, staat in het rapport. ‘De verhalen raken dan zo sterk verankerd in het publieke debat dat ze als legitieme standpunten worden beschouwd.’
Mensen of geesten
Als voorbeeld van een betwiste bron noemt EU DisinfoLab de Policy Research Group (Poreg), een organisatie die herhaaldelijk door persbureau ANI geciteerd wordt.
‘In de afgelopen twee jaar schijnen drie nieuwe bijdragers tot de platforms te zijn toegetreden, maar we konden geen spoor van hun bestaan terugvinden’, schrijft EU DisinfoLab over Poreg. De organisatie communiceert niet via sociale media ‘en lijkt te vertrouwen op ANI, dat de denktank van regelmatige en consistente berichtgeving voorziet’.
Een verantwoordelijke van Poreg reageert dat de drie bijdragers al langer dan twee jaar bij de groep actief zijn. ‘Ik heb geen van deze (of vele andere) Poreg-auteurs persoonlijk ontmoet (…) Ik heb geen reden om te twijfelen of het mensen of geesten zijn. De manier waarop zij reageren op het aanpassen/bewerken (van hun artikelen) is voor mij reden genoeg’ om de samenwerking voort te zetten.’ Poreg bevestigt ook dat ANI ‘ons coverage geeft. Gebaseerd op nieuwswaarde’.
Valse conferentiesprekers
Een ander voorbeeld uit het rapport van EU DisinfoLab is het International Forum for Rights and Security (IFFRAS). ‘De denktank, voorheen voorgezeten door Mario Silva, een voormalig Canadees parlementslid, werd in 2012 in Canada geregistreerd en in 2014 officieel opgeheven’, schrijft EU DisinfoLab. ‘De website bleef echter online en werd bijgewerkt.’
Volgens EU DisinfoLab is IFFRAS tussen mei 2021 en januari 2023 meer dan 200 keer geciteerd door het persbureau ANI. Maar EU DisinfoLab plaatst vraagtekens bij de organisatie en wijst erop dat IFFRAS in 2020 een conferentie zou hebben georganiseerd met vier professoren, van wie er twee ontkennen ooit te hebben deelgenomen. En in een samenvatting van de lezingen op de IFFRAS-website verwijst één spreker in zijn notities naar gebeurtenissen die pas weken ná de conferentie plaatsvonden.
‘Geen echte conferenties dus, maar we merkten wel dat de meeste van de ruim 70 sprekers die in die valse IFFRAS-conferenties werden genoemd, helemaal niet bestonden’, aldus EU DisinfoLab. IFFRAS reageerde niet op onze vragen om commentaar.
Lees verder onder de afbeelding.
‘ANI speelt sleutelrol in beïnvloedingsoperatie’
‘We vermoeden dat het enige doel van IFFRAS is inhoud te produceren die door ANI kan worden gecoverd en vervolgens op grote schaal in de Indiase pers wordt gepubliceerd’, schrijft EU DisinfoLab. ‘Het feit dat sommige van de genoemde “organisaties” valse personages gebruiken en hun sporen trachten te verbergen terwijl zij erop rekenen dat zij geregeld door ANI worden geciteerd, toont aan dat ANI de facto een sleutelrol speelt in deze beïnvloedingsoperatie.’
De journalisten van ANI moeten weten dat deze bronnen verzonnen zijn, vindt EU DisinfoLab. ‘En als ze dat niet weten, falen ze als journalist.’
Volgens EU DisinfoLab ligt de doelgroep van de hele beïnvloedingsoperatie binnen India: ‘Wij denken dat het opzetten van valse personages in Europa of Noord-Amerika en hen vervolgens citeren wordt gezien als een manier om deze verhalen geloofwaardiger en legitiemer te maken.’
Onbestaande Brusselse freelancejournalist
Het nieuwe EU DisinfoLab-rapport zoomt ook in op een onbestaande journalist:
‘In juli 2021 publiceerde ANI een bericht onder de titel “Europees Parlement trekt SAP+-status Pakistan in wegens misbruik blasfemiewetten” – een intrekking die niet plaatsvond. ANI citeerde Philippe Jeune, soms voorgesteld als “Phillipe Jeune”, “Philippe Jeaune” of “Philippe Lejeune”, die beweert een “onderzoeksjournalist uit Parijs met meer dan 10 jaar ervaring” of een “freelance journalist uit Brussel” te zijn, die echter niet bestaat.’
Volgens EU DisinfoLab heeft de valse “Philippe” artikels gepubliceerd op zowel EU Political Report als EU Today, twee online media in Brussel: ‘Het stuk van ANI citeert zowel EU Political Report als EU Today, waardoor het lijkt op goed onderbouwd EU-nieuws, terwijl het in feite discutabel is.’
EU DisinfoLab probeerde tevergeefs de mysterieuze journalist te ontmoeten en nam contact op met de Brusselse media waaraan hij meewerkte. ‘Gevraagd naar de bijdrage van de heer Jeune aan EU Political Report, adviseerde de hoofdredacteur ons contact op te nemen met de directeur van EU Today. Ondanks onze herhaalde verzoeken kon geen van hen ons in contact brengen met de heer Jeune.’
Ook Knack nam contact op met beide media en vroeg of Philippe Jeune echt bestaat. Van de uitgever van EU Today kregen we géén antwoord. EU Today haalde de artikels van Philippe Jeune wel offline.
De hoofdredacteur van EU Political Report mailde: ‘Ik heb je vraag naar de journalist gestuurd zodat hij rechtstreeks kan antwoorden.’ We hebben er niets meer van gehoord. Opnieuw gevraagd of Jeune – auteur van een artikel op zijn website – bestaat, antwoordt de hoofdredacteur ‘de feiten en de berichtgeving (in het artikel) zijn volgens mij accuraat’.
Knack klopte ook aan bij de Vlaamse Vereniging van Journalisten, de International Federation of Journalists en de International Press Association. Bij geen enkele van de drie organisaties deed de naam Philippe (Le)Jeune een belletje rinkelen.
Het Indiase persbureau ANI reageerde niet op onze vragen om commentaar.
Dit artikel is de laatste aflevering in de reeks #StoryKillers, een wereldwijd onderzoek door 30 media naar de desinformatie-industrie, gecoördineerd door het journalistencollectief Forbidden Stories. Het zet het werk voort van de vermoorde Indiase journaliste Gauri Lankesh, die waarschuwde voor de gevaren van nepnieuws en desinformatie.
#StoryKillers
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier