De Boerenbond en de CD&V verzetten zich tegen de plannen voor een adequaat stikstofbeleid van Vlaams minister Zuhal Demir (N-VA). Dat kan leiden tot een complete impasse.
Gerechtelijke instanties hebben zich uitgesproken over de dramatische stikstofsituatie in Vlaanderen. Op 25 februari 2021 was er het ‘stikstofarrest’. Daarbij vernietigde de Raad voor Vergunningsbetwistingen voor het eerst een vergunning voor een stal omdat bij de toekenning ervan te weinig aandacht was geschonken aan de stikstofproblematiek. Om min of meer dezelfde reden vernietigde de Raad van State op 3 december een besluit van de vorige Vlaamse regering over een ruilverkaveling in het Pajottenland. Zo dwingen rechters politici tot handelen.
Dat blijkt nodig, want pogingen om de landbouwpraktijk stikstofvriendelijker te maken, stuitten tot nu toe steevast op een njet van de Boerenbond. De CD&V, die de voorbije twintig jaar de Vlaamse ministers van Leefmilieu en Landbouw leverde, danste al die tijd naar het pijpen van de landbouwersorganisatie. Zo groeide het probleem uit tot een woekerende kanker. En er zal diep gesneden moeten worden om die weg te krijgen.
Veevoeder en filters
Het stikstofdossier dreigt nu zelfs een wig te drijven tussen de Vlaamse coalitiepartijen. Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA) staat op het punt om de problematiek kordaat aan te pakken. Ze zou een pakket maatregelen voorbereid hebben, waaronder de afbouw van de veestapel door de zwaarst vervuilende bedrijven in de buurt van beschermde natuurgebieden te sluiten. Er zouden ook flankerende maatregelen zijn, zoals fondsen om boeren uit te kopen, te delokaliseren of te heroriënteren naar andere activiteiten, en middelen om gehavende natuur te herstellen. Het klinkt als een ambitieus plan.
Helaas wil de Boerenbond, en dus ook regeringspartij CD&V, er niet van weten. De organisatie ziet vooral heil in technologische maatregelen, zoals aangepast veevoer en stikstoffilters voor stallen. Die zouden een verdere schaalvergroting bevorderen.
Via zijn holding MRBB (Maatschappij voor Roerend Bezit van de Boerenbond) heeft de Boerenbond belangen in onder meer veevoederbedrijven en leveranciers van mechanisch materieel. De bond heeft er dus belang bij dat er zo veel mogelijk vee is, wat nog iets anders is dan zo veel mogelijk boeren. Een vermindering van de veestapel en van het aantal stallen snijdt in de economische arm van de Boerenbond, die op ramkoers ligt met de eerste milieuminister in twee decennia die niet automatisch op zijn wensen ingaat. Demir sloeg bij het begin van haar ambtsperiode ook een genereus aanbod van de Boerenbond af. Die had haar aangeboden om drie leden van zijn studiedienst naar haar kabinet te detacheren.
Een vermindering van de veestapel en van het aantal stallen snijdt in de economische arm van de Boerenbond.
Demir wil niet inbinden, naar verluidt tot lichte wanhoop van haar partijgenoot Jan Jambon, minister-president van de Vlaamse regering. Ze zou wel de steun hebben van haar partijvoorzitter Bart De Wever, het partijbestuur en de partijraad, onder meer omdat ze de opvallendste incarnatie is van de ‘kracht van verandering’ waarmee de N-VA in 2019 de verkiezingen won. Er wordt al hardop gedacht aan een eventuele wisselmeerderheid in het Vlaams Parlement, een nachtmerrie voor Jambon. Die optie wordt echter gehypothekeerd door het feit dat de derde regeringspartij, de Open VLD, geneigd zou zijn het CD&V-standpunt te volgen. Er is weinig steun voor natuur en volksgezondheid in de Vlaamse regering, en des te meer voor landbouw en industrie.
Wanhopige Jambon
Naast de natuur dreigen de boeren de voornaamste dupe te worden van een impasse. Als er geen stikstofakkoord komt, blijven zij afhankelijk van het huidige vergunningenbeleid. De komende jaren moeten honderden landbouwvergunningen vernieuwd worden. Als natuurverenigingen, onder meer door de zware stikstofbelasting, systematisch tegen nieuwe vergunningen procederen, zouden veel boeren niet voort kunnen werken. Bovendien zouden ze ook niet kunnen rekenen op flankerende maatregelen, zoals financiële steun bij de stopzetting van hun activiteiten. Het is een situatie die niemand wil.
De Boerenbond kan ook zelf zijn verantwoordelijkheid opnemen. De MRBB heeft een vermogen van 4,3 miljard euro, dat jaar na jaar stijgt. In 2020 bedroeg de nettowinst 201 miljoen euro, in 2019 liefst 418 miljoen. Na de betoging van Vlaamse boeren op 1 december schreef een bezorgde boerin: ‘De Boerenbond heeft veel middelen van en voor boeren die ingezet kunnen worden om op een respectvolle manier naar andere modellen/jobs te zoeken.’
Zo zou de Boerenbond een ‘warme sanering’ kunnen organiseren: het tegen de marktprijs uitkopen van boeren die willen stoppen. Het is wishful thinking. De Boerenbond doet al jaren niets liever dan de hoge milieukosten van de landbouwpraktijk afwentelen op de overheid. Dat lucratieve privilege zal de organisatie niet zonder slag of stoot opgeven.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
