Stadsvlucht uit Genk: ‘Verhuis de universiteit van Diepenbeek naar Genk’

Om jonge mensen en tweeverdieners aan te trekken moet een stad ofwel een bruisend centrum hebben ofwel landelijke rust uitstralen. Op dat vlak heeft Genk een groot probleem, blijkt uit een nieuw onderzoek.

Alle Vlaamse centrumsteden zien jonge inwoners vertrekken tegen de tijd dat ze kinderen krijgen. Aangezien het vaak om de betere verdieners gaat, is dat allesbehalve fijn voor de stadskas. Maar één Vlaamse centrumstad heeft nog een groter probleem: uit Genk vertrekken ook meer jonge twintigers dan er in de stad komen wonen. Onderzoekgroep P.PUL (Planning for People, Urbanity and Landscape) van de KU Leuven en studiebureau Atelier Romain zochten uit waar die stadsvlucht vandaan komt.

Wat duidelijk meespeelt, is dat Genk van andere centrumsteden verschilt doordat de stad geen historisch centrum heeft en is ontstaan uit verschillende dorpen en wijken, die destijds dienstdeden als huisvesting voor de mijnarbeiders. Daardoor is stad vandaag een lappendeken van aparte wijken die door steen- en snelwegen met het moderne centrum zijn verbonden. De administratieve grenzen van de stad komen vaak niet overeen met hoe de inwoners Genk zien. Vandaar dat nogal wat vertrekkers haast toevallig in een andere gemeente terechtkomen.

Meer dan de helft van de mensen die uit Genk wegtrekken, gaat in een buurgemeente wonen. Vaak omdat ze daar vinden wat ze willen: een groot perceel waarop ze een vrijstaand huis kunnen bouwen en een grote tuin kunnen aanleggen als buffer tegen de buren. ‘In Genk houden ze vast aan de Vlaamse woondroom en die kunnen ze daar ook relatief gemakkelijk waarmaken doordat de vastgoedprijzen meevallen’, zegt Brecht Vandekerckhove van Atelier Romain. ‘Toch wel verrassend in een tijd dat de overheid ons wil stimuleren om dichter bij elkaar te gaan wonen.’ Ook in Genk zelf zijn er nog veel vrije kavels, maar die zijn doorgaans wat kleiner of liggen op een plek die veel mensen niet erg aantrekkelijk vinden, zoals in de voormalige mijncités.

Dat ook jonge starters nog voor ze en gezin stichten uit Genk vertrekken, komt onder meer doordat veel Genkenaars een broertje dood hebben aan huren en meteen een eigen huis willen kopen. Desnoods wonen ze in afwachting even in de garage van hun ouders. Er is ook weinig wat jonge mensen in de stad houdt. ‘In tegenstelling tot de meeste andere centrumsteden, is er geen grote onderwijsinstelling en na de sluiting van de mijnen en later Ford Genk is er ook geen moderne economie in de plaats gekomen’, legt socioloog Pascal De Decker van P.PUL uit. ‘Welke steden doen het vandaag wel goed? Steden met een universiteit, die een boost geeft aan de plaatselijke economie.’

Naast de groep jonge mensen die in hun zoektocht naar een eigen huis in de buurgemeenten terechtkomt, zijn er ook die net meer stedelijkheid willen en daarom naar Hasselt verhuizen. Dat doen ze omdat ze in Genk dingen missen die een historische centrumstad wel heeft: amusement, gezelligheid en drukte.

Als Genk in de toekomst starters en jonge gezinnen wil houden én aantrekken, zal het dus een keuze moeten maken. ‘De stad moet een positie kiezen in het vis-noch-vleesverhaal’, zegt Vandekerckhove. ‘Het stadsbestuur heeft veel plannen en ideeën, maar gemakkelijk is het niet. Zo is er C-Mine, het ontwikkelingsproject op de site van de oude steenkoolmijn van Winterslag, dat veel potentieel heeft. Het zou goed zijn om het gebied tussen de site en het centrum van de stad te verdichten, maar het is niet evident om een projectontwikkelaar te vinden die er wil bouwen.’

Om de stad aantrekkelijk te maken voor jonge mensen, zijn onderwijs en werkgelegenheid natuurlijk cruciaal. ‘Vandaag ontbreekt elke vorm van moderne economie’, legt De Decker uit. ‘De stad probeert wel start-ups en andere nieuwe bedrijven aan te trekken, maar dat lukt moeilijk zonder trekkers. Dé oplossing zou zijn om de campus van de UHasselt die vandaag in Diepenbeek ligt naar het centrum van Genk te verhuizen. Dan zouden jonge mensen niet alleen een reden hebben om in de stad te blijven maar ook om er heen te verhuizen.’