‘Spiraal aan prijsstijgingen lijkt niet te stuiten: het is tijd voor een eenmalige indexsprong’

‘Als wij in België nog enigszins de meubelen willen redden, is een aanpassing aan het indexmechanisme onvermijdelijk’, schrijft Hans Maertens. De gedelegeerd bestuurder van Voka pleit voor een eenmalige indexsprong.

De vakbonden roepen hun leden op om vandaag actie te voeren en meer loon te eisen. De waarheid is dat er geen enkele millimeter marge is om de lonen te verhogen bovenop de index. Niet nu, en ook niet de komende jaren. De vakbonden spiegelen hun leden luchtkastelen voor en spelen met vuur. België is vandaag zowat het enige land ter wereld waar de lonen automatisch de stijgende prijzen volgen. Wie zoals de bonden dat nog niet voldoende vindt, praat ons land de economische afgrond in.

We beleven hoogst ongewone tijden. Een kwalijke cocktail van oorlog, inflatie en wereldwijde leveringsproblemen maakt het leven nu al maand na maand fors duurder. Gezinnen zien hun inkomen meestijgen met de inflatie. De automatische koppeling van de lonen aan de index zorgt ervoor dat de koopkracht op peil blijft.

Voor ondernemingen ziet het plaatje er heel anders uit. Het zijn zij die de loonindexeringen integraal betalen. De factuur voor die koopkrachtaanpassingen bedraagt nu al 20 miljard euro. Een gigantische som. Daarbovenop wordt ook het leven voor bedrijven duurder: energie en grondstoffen noteren aan recordprijzen. Ondernemingen staan met hun rug tegen de muur en proberen die toegenomen kosten zoveel mogelijk door te rekenen in hun prijzen. Het levert een spiraal aan prijsstijgingen op die niet te stuiten lijkt.

Voor een afschaffing van de automatische loonindexering lijken de geesten niet rijp. Al zijn aanpassingen aan het huidige systeem wel dringend noodzakelijk. Als we niets doen, worden de Belgische werknemers zowat de duurste van Europa. Je hoeft geen econoom te zijn om in te zien dat dat ons pijn zal doen.

De sterk stijgende loonkosten zorgen ervoor dat Belgische bedrijven niet meer concurrentieel zijn met bedrijven in het buitenland. Producten bij ons gemaakt, worden eenvoudigweg te duur op de wereldmarkt. Wanneer een internationaal bedrijf op zoek gaat naar een nieuwe locatie om te investeren, dan zal ons landje qua loonkosten onderaan de lijst eindigen. En erger nog: als een bedrijf in moeilijkheden geraakt en beslist om wereldwijd te besparen, dan staan we net bovenaan.

Naast België kent enkel Luxemburg ook een systeem van automatische loonindexeringen. In Luxemburg gingen vakbonden en werkgevers rond de tafel zitten. Ze kwamen er recent overeen om de volgende loonindexering die in augustus gepland stond, pas ten vroegste in 2023 toe te kennen. Door dat indexuitstel krijgt de Luxemburgse economie ademruimte.

Ook in onze andere buurlanden zien de sociale partners het gevaar om door te sterk stijgende lonen niet meer concurrentieel te zijn. In Duitsland geven de vakbonden het signaal dat een sterke loonstijging er niet inzit. De vakbonden en werkgevers in de chemiesector bereikten er een akkoord over een eenmalige premie voor alle werknemers, van onderhoudsmedewerker tot directielid. Centen in plaats van procenten dus. De Nederlandse regering zegt dan weer dat de lonen eenvoudigweg het verlies aan koopkracht niet helemaal zullen kunnen goedmaken.

Als wij in België nog enigszins de meubelen willen redden, is een aanpassing aan het indexmechanisme onvermijdelijk. Voka pleit voor een eenmalige indexsprong. Zo’n indexsprong zou helemaal niet betekenen dat de lonen niet meer kunnen stijgen. Wel betekent het dat we 1 indexering overslaan: als de indexering in de periode ’21-’24 14% zou bedragen, dan zouden onze lonen met ‘slechts’ 12% stijgen. Op die manier dragen de gezinnen een klein stukje van inflatiekosten, en gunnen we de bedrijven een beetje ademruimte. We zouden zo’n indexsprong ook sociaal kunnen corrigeren door die enkel door te voeren voor de hogere lonen, en niet voor wie weinig verdient. Als we niet voor een indexsprong kiezen, kunnen de buitenlandse voorbeelden inspireren: we kunnen een indexuitstel naar Luxemburgs model doorvoeren of we kunnen naar Duits voorbeeld de lonen indexeren in centen ipv in procenten. De opties zijn legio, enkel niets doen is geen optie.

Wat absoluut niet kunnen doen, is bovenop de indexering van de lonen nog een extra loonstijging toekennen. Dat zou onze concurrentiepositie in één klap compleet naar de vaantjes helpen, en dat voor vele jaren. Toch is het net dat waar de vakbonden voor pleiten. Een actiedag voor meer loon is dan ook volkomen misplaatst en dreigt de broze sociale vrede onderuit te halen. Voka roept de vakbonden op om hun komende actiedagen af te blazen. De situatie is ernstiger dan ooit en vraagt om een diepgaand gesprek aan de onderhandelingstafel. Niet om onrealistische slogans en acties die onze economie alleen verder beschadigen.

Hans Maertens is gedelegeerd bestuurder Voka, het Vlaams netwerk van ondernemingen.