Speelt Kris Peeters paniekvoetbal over zijn adviseur Jan Callebaut?

‘Het nieuws dat Jan Callebaut zowel de adviseur zou zijn van de openbare omroep als van minister-president Kris Peeters (CD&V), deed alvast mijn wenkbrauwen fronsen’, stelt Open VLD-fractieleider Bart Tommelein. ‘Het kleinste kind begrijpt toch dat zoiets niet kan.’

Het interview met Jan Callebaut in Knack deed heel wat stof opwaaien. Dat de prominente marktonderzoeker zowel de openbare omroep als de Vlaamse minister-president Kris Peeters (CD&V) zou adviseren deed mijn wenkbrauwen alvast fronsen. Dit impliceert namelijk dat er een ongezonde verstrengeling zou kunnen bestaan tussen een regeringsleider enerzijds en de publieke omroep anderzijds. Naar verluidt zou de heer Callebaut mee de positionering van de zenders bepalen, maar ook de nieuwsdienst zou op zijn advies kunnen rekenen. Uit het interview bleek dat hij met een groot onderzoek bezig is dat als inspiratiebron kan dienen voor de nieuwsdienst in aanloop naar de verkiezingen.

Met andere woorden, de grootste redactie van het land, de leidende nieuwsformatie in Vlaanderen, laat zich bij haar verkiezingsthema’s inspireren door de persoonlijke adviseur van de regeringsleider. Het kleinste kind begrijpt dat zoiets niet kan. Dit betekent in feite dat het perfect mogelijk is dat de heer Callebaut een onderzoek uitvoert op kosten van de VRT (en dus op kosten van de belastingbetaler) en dat hij de resultaten van dat onderzoek zonder veel problemen met de minister-president kan delen.

De VRT speelt naar mijn weten een niet onbelangrijke rol in de communicatie tussen politiek en de burger. Hierdoor ontspringt bij wijze van reflex de logische vraag: spreekt het niet voor zich dat de nieuwsdienst ten allen tijde volledig onafhankelijk moet kunnen handelen? Tenzij ik de vetgedrukte zin op pagina 25 van de VRT-beheersovereenkomst – “betrouwbaarheid, onpartijdigheid en geloofwaardigheid zijn kernwaarden van het VRT Nieuws” – verkeerd geïnterpreteerd heb. Om alvast een deel van deze twijfel op te vangen heb ik intussen alle mogelijke stukken opgevraagd bij het Rekenhof. Onthoud alvast de eerste drie woorden: betrouwbaarheid, onpartijdigheid en geloofwaardigheid.

Gelukkig schepte minister Ingrid Lieten (SP.A) reeds wat helderheid over een deel van mijn twijfels. Volgens de minister begeleidt de heer Callebaut de VRT bij haar merkenbeleid via het bedrijf Ravian BVBA, waarvan hij zaakvoerder is, en levert hij marktonderzoek via de onderneming Why5Research, waarvan hij CEO is. Callebaut zou niet in loondienst zijn bij de VRT, maar er wel op ad hoc basis advies verlenen. Hij zou er een “klankbord” zijn. Tot zover de relatie met de VRT, wat ineens de helft van de beweringen van de heer Callebaut bevestigt.

De kern van het probleem zit echter in het antwoord op de vraag of de heer Callebaut eveneens adviseur is van de regeringsleider. Maar enkel als de waarheid wordt gesproken. Het antwoord was iets te opvallend geruststellend. De heer Callebaut zou geen arbeidsrechtelijke of contractuele relatie hebben met Kris Peeters (CD&V), aldus minister Lieten die hiervoor bij haar collega ten rade was gegaan. Dat klinkt nogal eenvoudig en zadelt zowel meerderheid als oppositie met nog meer vragen op. Blijkbaar is hij daar dus officieus een “klankbord”.

Dat Ingrid Lieten deze boodschap moest verkondigen, plaatst haar meteen tussen twee vuren. Een van deze vuren is ongetwijfeld haar partijvoorzitter Bruno Tobback die in Villa Politica liet weten dat hij geen advies hoeft van Callebaut net omdát Callebaut betaald wordt door Kris Peeters. Hij zou, aldus de SP.A-partijvoorzitter, betaald worden door de minister-president. De vraag is dan meteen. Wie spreekt nu de waarheid? Voorlopig is het wachten op die helderheid. Speelt Kris Peeters hier paniekvoetbal? Het antwoord op deze vraag kunnen we misschien vinden bij de kat die CD&V deze week stuurde naar de commissie.

Na het enigszins bizarre vragenuurtje met minister Lieten in de commissie Media moet ik tot mijn grote spijt concluderen dat hoe verder dit dossier vordert, hoe groter de twijfel wordt. De terechte achterdochtigheid berust nog steeds op dezelfde grondslag: laat onze democratie het zomaar toe dat de heer Callebaut marktonderzoek uitvoert naar de interesses van de kiezers om de verkiezingsprogramma’s te inspireren, en tegelijk de zelfverklaarde adviseur is van de regeringsleider?

Toch werd de commissie Media gisteren een heel stuk wijzer en ironisch genoeg kwam dit door de informatie die wij niét te horen kregen. En natuurlijk ook door het schokkende nieuws dat iemand zichzelf blijkbaar via de media kan uitroepen tot topadviseur van de Vlaamse regeringsleider. Want zolang de Kris Peeters, bij monde van Ingrid Lieten, ontkent dat hij eender welke professionele relatie heeft met de heer Callebaut, is de heer Callebaut in mijn ogen de zelfverklaarde topadviseur van de minister-president. Aangezien het voorlopig wachten is op duidelijkheid en transparantie van de minister-president zelf, kan ik nog geen definitieve conclusies trekken. Het zou de basisingrediënten van onze democratie – duidelijkheid en transparantie – ten goede komen, mocht de minister-president volledig open kaart spelen. Anders blijft er een zweem van belangenvermenging in de lucht hangen.

Maar uiteindelijk moet Jan Callebaut ook zelf eens voor de spiegel durven staan. Hijzelf heeft zijn opdrachtgevers in verlegenheid gebracht, met dat interview. Hijzelf heeft de minister-president en de publieke omroep voor schut gezet. Misschien kan hijzelf de zweem van belangenvermenging, die er nu in de lucht hangt, verwijderen, door de eer aan zichzelf te houden en het dubbel petje af te zetten.

Bart Tommelein, Fractievoorzitter Open VLD