‘SP.A moet toegeven dat haar gelijkekansenbeleid in het onderwijs heeft gefaald’

Knack-hoofredacteur Bert Bultinck over ons onderwijs: ‘Na de ellende van de Derde Weg moeten de socialisten nu ook toegeven dat hun gelijkekansenbeleid in het onderwijs heeft gefaald. De N-VA staat al te trappelen om de volgende minister van Onderwijs te leveren.’

‘Ons onderwijs verkeert in een diepe existentiële crisis.’ In het interview met Wim Van den Broeck dat deze week in Knack verschijnt vallen harde woorden. De VUB-onderwijspsycholoog klaagt de groeiende invloed van de onderwijsvernieuwers aan, die vanuit hun ‘ivoren toren’ het onmogelijke vragen van leerkrachten. Die leerkrachten moeten vandaag zowel leerlingen kennis bijbrengen als inspelen op alle individuele behoeften. Dat is te veel voor één leraar, vindt hij, en daarom mag de aandacht voor het ‘welbevinden’ van de leerlingen wel een streepje minder.

Ook andere pedagogen, cognitief psychologen en onderwijsexperts maken zich grote zorgen. Een paar maanden geleden haalde Wouter Duyck (UGent) in Knack nog stevig uit naar het idee dat elk kind hetzelfde moet kunnen: ‘In de praktijk komt het erop neer dat ons onderwijs veel te lage verwachtingen aan leerlingen stelt.’ Niet dat er geen aandacht mag zijn voor gelijke onderwijskansen, maar de slinger is veel te ver doorgeslagen, vindt ook hij. Duyck is een vurig voorstander van Latijn en Grieks, en pleit graag tégen de zogenaamde ‘brede eerste graad’. Hij ziet meer heil in het omgekeerde: vroeg genoeg differentiëren. ‘Het heeft geen zin om teksten van Immanuel Kant voor te lezen aan een twaalfjarig kind waarvan de cognitieve vaardigheden minder ontwikkeld zijn. Zo’n kind maakt meer kans om positief te ontwikkelen als het onderwijs op zijn niveau krijgt.’ Duyck neemt het consequent op voor de elite: ‘Vijftien jaar geleden behoorde één op de drie van onze kinderen tot de Europese top. Nu is dat nog één op de vijf.’

Dirk Van Damme kwam dit weekend in De Standaard zelfs tot een stevig mea culpa. De oud-cabinetard van diverse socialistische ministers van Onderwijs is te naïef geweest, vindt hij zelf: ‘Ik ging er, samen met Frank Vandenbroucke, vanuit dat de mechanismen die de kwaliteit van het Vlaamse onderwijs garanderen altijd zouden blijven bestaan. We hebben niet gezien dat ze aangevreten werden door een verkeerd denken over gelijke kansen en door nonchalance.’ Het siert Van Damme dat hij fouten durft toe te geven, maar als verkeerde inschatting kan het wel tellen. Na de ellende van de Derde Weg, waarbij de socialisten in navolging van Tony Blair hun economische kernwaarden uit het oog verloren, moeten ze nu ook toegeven dat hun gelijkekansenbeleid in het onderwijs heeft gefaald. De N-VA staat al te trappelen om de volgende minister van Onderwijs te leveren.

De biecht van Van Damme toont bovendien nog maar eens het belang aan van contact met de vloer. De vele verzuchtingen van topleerkrachten en zeer toegewijde schooldirecteurs en -directrices werden jarenlang in de wind geslagen. Didactici en vooral inspecteurs zadelden hen op met zware administratieve lasten en installeerden een sfeer van wantrouwen, waarin creativiteit en enthousiasme vaak gefnuikt werden. Leraars die vanuit hun ervaringen in hun eigen klas hamerden op meer kennisoverdracht krijgen nu gelijk. En de N-VA, die als geen andere politieke partij op dit onderwijsdebat heeft ingezet, heeft het personeel om de slinger weer de andere kant uit te duwen. Twee jaar geleden zei Koen Daniëls (N-VA), die toen al ‘schaduwminister van Onderwijs’ werd genoemd, welke kant het volgens hem uit moet: ‘Wij helpen leerlingen niet door ze te pamperen, wel door ze sterker te maken in de dingen waar ze goed in zijn.’

Europese onderzoeken en andere Pisa-rankings geven aan dat onze elite er intellectueel op achteruitgaat. Het is goed dat er weer meer aandacht zal komen voor kennisoverdracht, want ook met de wildgroei aan externe geheugens in smartphones en tablets is het belangrijk om veel vanbuiten te leren. Zoals Wim Van den Broeck het heel eenvoudig uitlegt: ‘Ken je de basis niet, dan kun je niet verder gaan.’ En wie achtergrondkennis klaar heeft zitten, zal ook veel sneller online de juiste informatie te pakken krijgen.

Het onderwijs moet dringend bijgestuurd worden, en het lijdt weinig twijfel dat het ook bijgestuurd zál worden. Het blijft dan wel belangrijk dat het kind niet met het badwater wordt weggegooid: ons onderwijs reproduceert nog altijd de sociale ongelijkheid – of vergroot ze zelfs nog. Onder sommige onderwijsexperts leeft nu het idee dat minder ‘gepamper’ mogelijk ook de ongelijkheid zal terugdringen. Het verdient aanbeveling om straks ook die evolutie op de vloer te blijven opvolgen.