‘Soms moet je vrijheden inperken om de structuur die ze garandeert te bewaren’

‘Op basis van welke criteria onderscheidt Gwendolyn Rutten ‘onze’ manier van leven van alle anderen en duidt ze het aan als de beste’, vraagt Othman El Hammouchi.

In haar recente interview met Het Laatste Nieuws deed Open VLD-voorzitster Gwendolyn Rutten een reeks opmerkelijke uitspraken, die laten vermoeden dat de verkiezingen er ook bij ons zitten aan te komen.

Naar de hel met het milieu

Om te beginnen betreurt Rutten het blijkbaar dat men vanuit bepaalde kringen, die ze als ‘progressief’ aanduidt, ervoor ijvert dat we bepaalde van onze gedragslijnen aanpassen. In het bijzonder is ze misnoegd over de beperking op de vrijheid om vlees eten, alcohol te drinken en met de auto te rijden. Ze lijkt zich er niet van bewust dat men erop staat dat er zowel socio-culturele als legale beperkingen komen op dergelijke zaken vanwege de enorme schade die zij toebrengen aan het milieu.

Dat er bepaalde radicale elementen zijn binnen de groeperingen die milieubewuste gedrags- en beleidslijnen bepleiten, is zeker waar. Het doet echter geen afbreuk aan het feit dat ons verbruik inderdaad drastisch moet dalen indien we willen voorkomen dat we met enorme problemen te kampen krijgen. Indien een inperking van bepaalde vrijheden noodzakelijk is om de structuur die ze garandeert te bewaren, dan lijkt me dat geen onredelijke eis. Verder is het nogal goedkoop om religie als maatstat te nemen voor het zogezegde fanatisme van milieubewuste groeperingen.

Tussen pest en cholera

Verder merkt Rutten op dat we, in het licht van de omstandigheden in Saudi-Arabië, de diplomatieke betrekking met dit land moeten stopzetten.. Hierin moet ze zeker bijgetreden worden, het is een dappere politieke positie. Echter, het doorknippen van alle banden met de Saoedi’s betekent ook dat hun financiering van islamitische organisaties en instituties in ons land (inclusief de Grote Moskee) wordt stopgezet. Als dat gebeurt, moet volgens mij wel structurele steun worden verschaft aan de gemeenschap uit een andere bron.

Rutten bepleit echter juist het droogleggen van alle vormen van overheidsfinanciering voor erkende religies. Niet alleen biedt ze hierdoor de moslimgemeenschap geen alternatief, ze negeert ook het feit dat de moslims reeds vele decennia belastinggeld hebben gestoken in het systeem, maar er weinig voor hebben teruggekregen. Nu moslimgemeenschappen door toenemende erkenning van moskeeën en een ontwaking van het collectieve bewustzijn eindelijk kunnen beginnen profiteren van hun contributie, wil men hun dat ontnemen. Dat is niet bepaald eerlijk.

Westers suprematisme

Haar meest adembenemende uitspraak doet Rutten echter naar het einde van het interview toe. Na een bespreking van het gedrag van Belgische kiezers bij het recente Turkse referendum beweert ze dat we (wie?) hun duidelijk moeten maken dat er een radicaal verschil bestaat tussen onze samenleving en die van president Erdogan. Daarbij doet ze na een beschrijving van deze samenleving een verbazingwekkende bewering: onze manier van leven zou zonder twijfel superieur zijn aan alle anderen ter wereld. Ze lijkt zich er niet van bewust hoe moeilijk het is dat oordeel te onderbouwen, wellicht omdat ze vooral bedoeld is voor de eigen achterban. Desalniettemin wil ik graag de ongelooflijke filosofische obstakels schetsen die ze moet overkomen. Om te beginnen moet er gekeken worden naar haar opmerkelijke gebruik van het woord ‘ons’. Dit duidt niet alleen aan dat Rutten het gevaarlijke spel van de identiteitspolitiek speelt door de verdeling van de samenleving in de twee segmenten ‘wij’ en ‘zij’ (waarvan er een in de minderheid is en dus kwetsbaar).

Ze gaat ook gewoon volledig voorbij aan het feit dat er in ons land vele verschillende manieren van leven bestaan. De rechten die zij opsomt (abortus, homohuwelijk, etc.) zijn louter juridische constructies die bepaalde manieren van leven mogelijk maken, maar geenszins bepalen. Ze zijn zeker niet van dien aard dat ze één manier van leven zouden definiëren. Tenzij Rutten dus bereid is om mensen zoals ik van de ‘ons’ uit te sluiten (wat heel alarmerend zou zijn) is haar uitspraak zonder grond.

Antropologe en filosofe?

Bovendien kunnen we hier de vraag stellen of Rutten het geheel van de talloze manieren van leven die door de 7 miljard mensen op aarde worden beleefd heeft bestudeerd voor ze haar oordeel heeft geveld. En hoe is ze in staat om waardeoordelen te vellen aangaande die verschillende manieren van leven? Op basis van welke criteria onderscheidt ze ‘onze’ manier van leven van alle anderen en duidt ze het aan als de beste? Heeft ze enige moraalfilosofische rechtvaardiging daarvoor? Niets hiervan wordt toelicht.

Daardoor komt zo’n uitspraak over als nutteloos en provocerend. Politici zouden beter moeten weten, en focussen op het echte maatschappelijke, sociale en economische werk dat hen te doen staat.

Othman El Hammouchi is laureaat van de Belgische Filosofie Olympiade en leerling van het Koninklijk Atheneum Vilvoorde.