'Solidariteit binnen gezinnen mag niet gebruikt worden om tekorten in de zorg te rechtvaardigen'

‘Gezinnen moeten zelf kunnen kiezen welke hulp ze zelf willen en kunnen geven en welke zorg ze uit handen geven’, schrijft Elke Valgaeren van de Gezinsbond naar aanleiding van de discussie over de budgetten van de Persoonsvolgende Financiering (PVF).

Op 23 april is er in de Commissie Welzijn van het Vlaams Parlement met het Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap een ‘gedachtenwissel’ over de budgetten van de Persoonsvolgende Financiering (PVF). Krijgen we hiermee uitzicht op een systeem van PVF dat werkt in de praktijk voor iedereen die er nood aan heeft?

De voorbije legislatuur gebeurde er een revolutie in de ondersteuning van volwassenen met een handicap: de overheid financiert niet langer diensten en voorzieningen, maar wel de mensen zelf om wie het gaat. Vraaggestuurd werken heet dat: mensen met een handicap kunnen zelf beslissen hoe ze hun budget inzetten om de ondersteuning te kopen die het best bij hun zorgnoden en hun gezinssituatie past. Zo kunnen ze de regie van hun leven zelf in handen houden. Althans in theorie, want één ding bleef onveranderd: de wachtlijsten. Sinds de invoering van de PVF in 2017 wachten volwassenen met een handicap niet langer op een plaats in een voorziening of een dienstverlening, maar op een budget. Een budget waarmee ze zorg op maat kunnen kopen. Een budget dat hun draagkracht-draaglast in evenwicht brengt. Een budget dat zekerheid biedt naar de toekomst toe. Een budget dat er nu… niet voor iedereen is en dat soms onvoldoende hoog is om de noden te lenigen.

Solidariteit binnen gezinnen mag niet gebruikt worden om tekorten in de zorg te rechtvaardigen.

De Vlaamse Regering beloofde tegen 2020 met de PVF de garantie op zorg voor elke persoon met een zware ondersteuningsnood. Ondertussen blijven de wachtlijsten groeien. Ondanks extra investeringen tijdens de voorbije legislatuur hebben mensen met een handicap nog steeds geen zorggarantie. Mantelzorgers worden verondersteld dat ze in afwachting van een budget zelf de zorg opnemen. Of als het budget te krap is de tekorten in de zorg zelf opvangen. Mantelzorg is op die manier geen vrije keuze meer, noch voor de persoon die hulp nodig heeft, noch voor de mantelzorger.

Achter elke persoon die wacht op een budget staat een gezin dat de zorg opneemt, een man of vrouw wiens loopbaan on hold staat, een moeder of vader die zich zorgen maakt over de toekomst. Gezinnen zorgen als vanzelfsprekend voor elkaar, maar het moet wel draaglijk blijven. Solidariteit binnen gezinnen en hun ruimere familie mag niet gebruikt worden om tekorten in de zorg te rechtvaardigen.

Het zijn de budgetten

Hilde, mama van een zoon van 23 jaar met een beperking:

‘Niemand kan ons zeggen wanneer we een budget voor onze zoon krijgen. Het basisprincipe van de ‘persoonsvolgende financiering’ is goed, maar de overheid investeert te weinig in die budgetten. Net als vele andere gezinnen ploeteren we intussen voort… We zitten in een zorgmolen. Wat dat betekent, merk je pas als je er probeert van af te stappen.’

Anja De Clercq van het Leuvense Centrum voor Zorgonderzoek en Consultancy omschrijft het zo: ‘De PVF op zich leidt tot een betere levenskwaliteit en op nog meer positieve effecten, op voorwaarde dat er voldoende geld is. En ik denk dat daar het grote probleem ligt: het gaat niet over de persoonsvolgende financiering, maar over de budgetten die worden uitgetrokken.’

Opnieuw meer middelen voor het systeem van de PVF is ook wat de Gezinsbond verwacht van de (nieuwe) Vlaamse regering. Meer middelen, maar ook budgetten die binnen een redelijke termijn worden toegekend en uitgekeerd. Alleen zo kan de Vlaamse overheid de beloofde zorggarantie waarmaken. Die garantie op zorg en ondersteuning vragen wij ook bij de overgang van minderjarigheid naar meerderjarigheid. Daarom moet er binnen een redelijke termijn een automatische doorstroming geregeld worden.

Werk maken van zorggarantie

Op de teller van de petitie www.genoeggewacht.be van de Gezinsbond staan ondertussen al meer dan 10.000 handtekeningen. Na de verkiezingen stappen wij hiermee naar de nieuwe Vlaamse minister van Welzijn met de oproep om dringend werk te maken van daadwerkelijke zorggarantie. In eerste instantie voor de 14.200 personen die nu al op de wachtlijst staan, maar ook voor alle personen met een handicap en hun zorgend gezin in de toekomst.

Gezinnen moeten zelf kunnen kiezen welke hulp ze zelf willen en kunnen geven en welke zorg ze uit handen geven.

Elke Valgaeren werkt voor de studiedienst van de Gezinsbond.