‘Sojabonen zijn krachtig Chinees wapen in handelsoorlog met VS’

Sojabonen lijken niet erg bruikbaar in een oorlog. Maar ze zijn wel het belangrijkste Chinese wapen in het steeds hoger oplopende conflict met de Verenigde Staten, zegt Ian Sheldon, landbouweconoom aan de Ohio State University (VS).

China, wereldwijd de grootste koper van het product, zei eind vorige week de import van Amerikaanse sojabonen te zullen stoppen. Het is een vergelding voor de verhoogde Amerikaanse belastingen op 250 miljard dollar aan Chinese goederen. Het is ook heel slecht nieuws voor de Amerikaanse boeren.

Voor veel Amerikanen kwam het misschien als een verrassing dat China zijn pijlen richt op sojabonen. Maar voor landbouweconomen is het niet zo verrassend.

Zelfs voor het einde van de presidentiële race in 2016 wezen handelsanalisten al op de mogelijkheid van een Chinees embargo op Amerikaanse sojabonen, als gevolg van de protectionistische retoriek van beide kandidaten.

Nu de handelsoorlog op volle sterkte is, zijn Amerikaanse sojaboeren onder de grootste verliezers. De cijfers laten zien waarom.

Sojabonen zijn krachtig Chinees wapen in handelsoorlog met VS.

Sojabonen zijn een cruciaal onderdeel van de wereldwijde voedselketen, vooral als bron van proteïnen bij de teelt van varkens en pluimvee.

China is zo belangrijk als markt voor sojabonen als gevolg van een binnenlandse explosie van de vraag naar vlees. Consumenten stappen over van een dieet gedomineerd door rijst naar een dieet waar varkensvlees, kip en rundvlees een belangrijke rol spelen.

De Chinese productie van vlees van die drie diersoorten steeg met 250 procent tussen 1986 en 2012. Naar verwachting zal die vraag nog eens 30 procent stijgen tegen het einde van dit decennium. China kan echter zelf niet genoeg diervoeder produceren en heeft dus de import van sojabonen uit de VS en Brazilië nodig.

Concurrent Brazilië

In 2017 was de Amerikaanse soja goed voor 21,4 miljard dollar aan export. Het land is daarmee de grootste exporteur na concurrent Brazilië, dat voor 25,7 miljard dollar exporteerde.

China was in 2017 wereldwijd de grootste afnemer. Dat land importeerde dat jaar voor 39,6 miljard dollar soja, ofwel twee derde van het totaal. Dat was destijds goed nieuws voor Amerikaanse boeren. Ongeveer een derde van de Chinese import, 13,9 miljard dollar, kwam namelijk uit de VS. Daarmee werden sojabonen, na vliegtuigen, het belangrijkste Amerikaanse exportproduct naar China.

De Amerikaanse export naar China is echter dramatisch gedaald sinds het land een belasting van 25 procent ging heffen op Amerikaanse sojabonen. Dat gebeurde in april, in reactie op de handelsmaatregelen van de Amerikaanse president Donald Trump.

Prijsdaling

In het huidige landbouwjaar, dat begon op 1 september, hebben Amerikaanse boeren nog maar 5,9 miljoen ton sojabonen geëxporteerd naar China. In de voorgaande drie jaren was dat gemiddeld 29 miljoen ton in dezelfde periode – een daling van 80 procent of meer dus.

Dit is waarom belastingen potentieel desastreus kunnen zijn voor boeren in de staat waar ik woon, Ohio. Sojabonen waren hier in 2017 met een waarde van 1,3 miljard dollar het belangrijkste exportproduct. En China de belangrijkste markt.

Nationaal gezien is Ohio slechts de op zes na grootste exporteur van sojabonen, na Illinois, Iowa, Minnesota, Nebraska, Indiana en Missouri. Al die staten lijden onder de handelsoorlog.

Niet alleen dreigen de boeren hun marktaandeel kwijt te raken aan Braziliaanse boeren, ook de prijzen in de haven van New Orleans zijn gedaald. Momenteel is de prijs 9,35 dollar per bushel (35,2 liter), een jaar geleden was dat nog 10,82 dollar. Daardoor dalen de inkomens en worden de boeren in het Midwesten op twee fronten geraakt.

Trump-aanhangers

Uiteraard is dat ook de belangrijkste reden waarom de Chinezen in de eerste plaats al de importtarieven verhoogden op Amerikaanse sojabonen. De boeren zullen dit voelen, en met name in de staten waar veel aanhangers van Donald Trump zitten. China hoopt waarschijnlijk dat deze boeren er bij de regering op zullen aandringen de handelsoorlog niet verder te laten escaleren.

Gezien de 28 miljard dollar aan hulp die Trump de boeren heeft toegezegd, lijkt die opzet echter niet te gaan slagen. Ook heeft de president aangekondigd mogelijk hogere belastingen te gaan heffen op nog eens 325 miljard dollar aan Chinese import. Het lijkt er op dit moment op dat beide partijen zich ingraven voor een langdurige handelsoorlog.