‘Slimme meters zullen ervoor zorgen dat mensen zichzelf zonder energie zetten’

‘Een prepaid-systeem zal de energiearmoede niet doen afnemen’, waarschuwt Frederic Vanhauwaert van Netwerk Tegen Armoede. ‘Zo’n systeem zorgt ervoor dat mensen enkel kunnen verbruiken, wat ze kunnen betalen, ook al is dat onmenselijk weinig.’

Vandaag breekt Dirk Avonts (Groen) in De Morgen een lans voor slimme meters als instrument tegen energiearmoede. Er zijn vele argumenten pro of contra deze slimme meters, maar als Netwerk tegen Armoede zijn we zeer sceptisch. De voordelen van deze slimme meters lijken ons vooral voor producenten en netbeheerders, terwijl winst voor de kleine individuele gebruiken gering tot onbestaand is. Het gedragseffect dat zou ontstaan door het duidelijk zicht op verbruik wordt vaak overschat. De kans dat de kost op een of andere manier wordt doorgerekend aan de consument is groot.

In zijn opiniestuk focust professor Avonts vooral op het veralgemeende prepaidsysteem als oplossing tegen energiearmoede. Volgens het ocmw-raadslid zou dergelijk systeem een oplossing zijn tegen de vele onbetaalde energiefacturen, die sociale diensten van ocmw’s momenteel tonnen werk bezorgen.

Als Netwerk tegen Armoede vinden we dit een erg gevaarlijk standpunt. Invoeren van prepaid zal de werklast van ocmw’s misschien verminderen, maar de energiearmoede niet. Iedereen heeft recht op energie, en dat recht mag niet afhangen van of je al dan niet kan opladen. De suggestie om dan maar 10 euro te lenen bij een buur, geeft alvast blijk van weinig inzicht in leefwereld van mensen in armoede.

Op het eerste zicht lijkt het simpel, als je alleen verbruikt wat je kan betalen, maak je geen schulden. Op deze manier zorgen we echter dat mensen ook enkel kunnen verbruiken, wat ze kunnen betalen, ook al is dat onmenselijk weinig. Het invoeren van een prepaid-systeem voor energie zal er voor zorgen dat mensen zichzelf zonder energie zetten, of dat gezinnen gaan inboeten op andere basisbehoeften om die meter toch maar opgeladen te krijgen.

Bovendien zullen de kosten in winterperiodes hoog oplopen, terwijl het huidige systeem, met een vast voorschotbedrag per maand, net zorgt voor de nodige spreiding. Het probleem wordt op deze manier enkel verschoven, tijdens koude winterdagen zal de slimme meter meer budget eisen , waardoor andere facturen misschien onbetaald blijven.

Momenteel bestaat een prepaid-systeem al voor mensen met energieschulden: de budgetmeter. Ook dit wordt voor sommigen gezien als dé oplossing tegen energiearmoede, terwijl verhalen in de realiteit hier toch vraagtekens bij doen plaatsen. Mensen met budgetmeters zitten soms uren zonder licht, omdat het krediet op was voor er budget is voor nieuw krediet. Bij vele budgetmeters is de minimumlevering van 10 ampère uitgeschakeld, omdat schulden alsnog werden opgebouwd. Wasmachines en douches bij welzijnsorganisaties worden intens gebruikt, omdat er thuis geen elektriciteit meer is of omdat het daar goedkoper is. Dergelijke oplossingen lijken ons geen oplossingen.

Op het hoge aantal onbetaalde facturen moet inderdaad een antwoord gevonden worden. Wij stellen voor extra in te zetten op lagere facturen, onder andere door terug dringen van verbruik. De woonkwaliteit en isolatie op de huurmarkt laat te wensen over, energiezuinige toestellen blijven voor veel mensen te duur. Onze energieprijzen blijven stijgen, ook dat moet worden aangepakt.

Voor geen enkele van deze problemen biedt een slimme meter oplossingen. Misschien wel integendeel, de kans dat kosten van die slimme meter op een of andere manier worden doorgerekend aan de consument is zeer reëel.

Als Netwerk tegen Armoede roepen we dus op erg goed te bezinnen vooraleer prepaid-systemen als oplossingen tegen armoede te verkopen. Wat als straks iemand hetzelfde voorstelt voor water, of voor gezondheidszorg, voor onderwijs enz.? Wij kunnen alvast niet aanvaarden dat wie niet kan betalen wordt uitgesloten van basisrechten.

Oplossingen voor onbetaalde facturen zijn nodig, maar wij roepen vooral op samen werk te maken van een gegarandeerd recht op betaalbare basisbehoeften, zoals energie, voor iedereen.