‘Worden gezondheidsoverwegingen voldoende meegenomen worden in de beleidsbeslissingen op het gebied van bijvoorbeeld transport, openbaar vervoer, ruimtelijke ordening, onderwijs en huisvesting’, vraagt Danielle Van Kalmthout van de Gezinsbond.
Op 14 maart presenteerde Childproof haar actieplan milieu en gezondheid voor kinderen, het zogenaamde Childproof CEHAP. Childproof, een platform van middenveldorganisaties, dokters en wetenschappers dat zich inzet voor een veiligere en gezondere leefomgeving voor kinderen, stelde een heel aantal concrete maatregelen voor waarmee beleidsmakers kinderen in België een gezonde leefomgeving kunnen bieden waarin een goede ontwikkeling mogelijk is. Minister Vandeurzen sloot de conferentie af met een terechte verwijzing naar het principe ‘Health in All Policies’. Men kan zich de vraag stellen of gezondheidsoverwegingen voldoende meegenomen worden in de beleidsbeslissingen op het gebied van bijvoorbeeld transport, openbaar vervoer, ruimtelijke ordening, onderwijs en huisvesting. Mocht je de economische kosten van milieuvervuiling op een rijtje zetten, dan zou de kosten-baten analyse wel eens tot hele andere beleidsoplossingen kunnen leiden. Volgens Childproof moeten beleidsmakers het recht op gezondheid, en met name die van de meest kwetsbare groepen waaronder kinderen, in het achterhoofd houden wanneer zij een kosten-baten afweging maken bij de mogelijke beleidsmaatregelen.
Kinderen zijn bijzonder kwetsbaar
Vandaag de dag worden kinderen al vóór de geboorte blootgesteld aan giftige stoffen, en ook na de geboorte worden zij steeds vaker met deze stoffen geconfronteerd. Door die blootstelling aan giftige stoffen in de omgeving worden de rechten van het kind op het hoogst haalbare niveau van gezondheid, op overleven en ontwikkeling en op de fysieke integriteit niet ten volle nageleefd. Volgens Childproof moet de bescherming van de gezondheid van kinderen een nationale en internationale prioriteit zijn. Kinderen zijn namelijk meer gevoelig aan giftige stoffen dan volwassenen omdat tijdens de pre- en postnatale periode het organisme van het kind voortdurend verandert, de metabole routes van kinderen in het eerste levensjaar minder goed in staat zijn om te ontgiften en chemicaliën uit te scheiden en kinderen meer blootgetseld worden aan omgevingsrisicofactoren dan volwassenen omdat ze bijvoorbeeld in verhouding tot hun lichaamsgewicht meer water drinken, voedsel innemen en lucht ademen dan volwassenen.
Drie prioritaire gezondheidsproblemen
Het Childproof CEHAP stelt op het drie prioritaire gezondheidsproblemen gerelateerd aan omgevingsfactoren: lucht- en geluidsoverlast, hormoonverstorende stoffen en binnenluchtverontreiniging. Bij deze drie prioriteiten zijn sociale ongelijkheden in gezondheid en welzijn een belangrijke factor, in het bijzonder bij kinderen. Ook al zijn de gegevens gefragmenteerd en vaak enkel beschikbaar in bepaalde landen, toch wijst de bewijslast over sociale ongelijkheid en milieurisico’s volgens de Wereldgezondheidsorganisatie op de grote uitdaging die deze ongelijkheid vormt voor het milieuzorgbeleid. In een studie van de invloed en de gevolgen van sociale ongelijkheid, bevestigt de Wereldgezondheidsorganisatie dat wie in Europa in ongunstige sociaal economische omstandigheden leeft, dubbel zoveel problemen – of zelfs meer – zal ondervinden als gevolg van meerdere en cumulatieve omgevingsrisico’s dan hun rijkere buren. Het actieplan wil er op hameren dat, om tot de nodige resultaten te komen, een verbeterde coördinatie inzake milieu en gezondheid alsook een sterkere integratie met andere beleidsterreinen noodzakelijk zijn.
Waar wachten we nog op?
De problemen die milieuvervuiling op de gezondheid van met name de meest kwetsbare bevolkingsgroepen heeft, zijn allang gekend en stapelen zich maand na maand op. Maatregelen die nodig zijn om de blootstelling van milieuvervuiling op de gezondheid (ten minste gedeeltelijk) aan te pakken ook. De ‘sense of urgency’ lijkt te ontbreken. Hoe lang staan we nog met z’n allen in de file en blijven goed functionerende alternatieven vor het autoverkeer uit? Nergens in Europa wordt de bevolking meer bloot gesteld aan de uitstoot van frauduleuze vervuilende dieselwagens dan in België, aldus het rapport van de Dieselgate-commissie van het Europees Parlement. Hoeveel studies zijn er nog nodig om aan te tonen dat hormoonverstorende stoffen al bij de kleinste dosering een effect kunnen hebben, hetgeen betekent dat deze stoffen uit consumentenproducten en voeding uitgefaseerd moeten worden?
Zelfs niet als het kosten bespaart?
De maatschappelijke kosten van milieuvervuiling zijn enorm, maar ook dat argument lijkt in tijden van besparingen vanwege begrotingstekorten vooralsnog niet te leiden tot een veranderend inzicht over de ‘sense of urgency’. De Europese Commissie heeft de onwaarschijnlijke cijfers gepubliceerd dat de externe gezondheidskosten door luchtvervuiling in België op meer dan 8 miljard euro/jaar wordt geraamd. Deze houden niet alleen rekening met de intrinsieke waarde van een gezond leven, maar ook met de directe kosten van 2,5 miljoen verloren werkdagen per jaar als gevolg van ziekten die verband houden met luchtvervuiling. De kosten voor werkgevers lopen op tot 401 miljoen euro/jaar, voor de gezondheidszorg tot 32 miljoen euro/jaar en voor de landbouw vanwege oogstverliezen tot 37 miljoen euro/jaar.
De cijfers over de maatschappelijke kosten van hormoonverstorende stoffen spreken eveneens voor zich. Hormoonverstorende stoffen dragen waarschijnlijk in aanzienlijke mate bij aan ziekten en disfunctioneren in de hele levensloop met een jaarlijkse economische kost van een geschatte 157 miljard euro, ofwel 1,23% van het Europese BBP. Volgens de onderzoekers een conservatieve benadering want een bredere analyse zou tot grotere bedragen hebben geleid.
En dan toch: een belangrijk politiek signaal
De vraag van 40 Belgische senatoren om een informatierapport over hormoonverstoorders op te stellen, komt dan ook geen dag te vroeg. Zij slaan de nagel op de kop door te stellen dat de preventie en eliminatie van hormoonverstoorders een inclusieve en gecoördineerde aanpak over en tussen alle beleidsniveaus en -sectoren heen vraagt. Deze boodschap is ook een centrale vraag van het door de 18 middenveldorganisaties als 9 wetenschappers en dokters ondertekende Childproof CEHAP.
Preventief gezondheidsbeleid en een effectieve invulling van het ‘Health in All Policies’ principe zijn essentiële elementen voor een gezondere toekomst voor iedereen, en in het bijzonder voor kwetsbare groepen waaronder kinderen. In de transitie naar een gezondere samenleving moeten beleidsmakers het recht op gezondheid, en met name die van kinderen, in het achterhoofd houden wanneer zij een kosten-baten afweging maken bij de mogelijke beleidsmaatregelen.
Danielle Van Kalmthout werkt op de studiedienst van de Gezinsbond vooral rond Duurzame ontwikkeling, energie en leefmilieu.
Hier vindt u meer informatie over de tekst van het Childproof CEHAP:
De (s)preekstoel van Knack.be
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier