Seksueel geweld: ‘Koppeling met vluchtelingenproblematiek gaat voorbij aan werkelijke omvang van het probleem’

In de reacties op de aanrandingen in Keulen wordt een koppeling gemaakt tussen seksueel geweld en de vluchtelingenproblematiek. Geweld tegen vrouwen is echter een veel breder probleem: in België krijgt bijna de helft van de volwassen vrouwen ermee te maken. Tegelijk moeten taboes geslecht en moet de positie van de vrouw in patriarchale culturen bespreekbaar worden.

De groepsaanrandingen in Keulen deden het stilzwijgen over ongepast mannelijk gedrag in patriarchale culturen ten aanzien van vrouwen plots sneuvelen. Men kan zich natuurlijk de vraag stellen of deze nieuwe parler-vrai in de eerste plaats ingegeven is door een diep collectief ontzag voor het Westers ideaal van de gelijkheid van man en vrouw, dan wel of velen eindelijk hun kans schoon zien om ongezouten hun mening over allochtonen, asielzoekers, oorlogsvluchtelingen en moslims – diverse categorieën die vandaag op één hoop worden gegooid – te kunnen ventileren.

De grote aandacht in media en publieke opinie voor de gebeurtenissen in Keulen wijzen minstens voor een deel in de richting van die laatste verklaring. De verontwaardiging is immers op zijn zachtst gezegd wat selectief. De Genderstatistieken 2011 van het Instituut voor de Gelijkheid van Vrouwen en Mannen toonden immers aan dat maar liefst één op zes vrouwen in België het slachtoffer was van partnergeweld gedurende het voorbije jaar. In het geval van vijf procent van de vrouwen gaat het om zeer ernstig partnergeweld.

Vijfenveertig procent – bijna de helft – van de vrouwen stelt ooit in het volwassen leven geweld ervaren te hebben; in één op de drie gevallen was de partner de dader van de ergste feiten. Het is bovendien duidelijk dat het hier wellicht om een onderrapportering gaat; nog steeds doen vele vrouwen geen aangifte of durven ze het probleem niet aankaarten. Over deze problematiek zag ik echter geen opiniestukken als paddestoelen uit de grond rijzen de laatste periode.

Openlijk

Deze pijnlijke realiteit in oer-Vlaamse huisgezinnen mag echter het probleem van interculturele spanningen rond de gelijkwaardigheid van man en vrouw en seksuele moraal niet doen ondersneeuwen. Waar geweld tegen en seksuele intimidatie van vrouwen in de Vlaamse cultuur vooral achter gesloten deuren, in het verborgene plaatsgrijpt, manifesteert dit zich met mannen uit traditioneel patriarchale culturen openlijker, en op straat.

Het voordeel daarvan, als je dat al zo mag noemen, is dat de vaststelling van het ongepaste gedrag gemakkelijker gebeurt. Het nadeel is dat de identificatie van de culturen waarin mannen dit soort misbruik plegen ook sneller gebeurt waardoor veralgemening en stereotypering nooit ver weg is.

Getuigen

We durven het nu met z’n allen uitspreken: in culturen waar de vrouw voornamelijk geacht wordt zich te laten beschermen door mannelijke familieleden, meer dan door de wet en de moraal, is de afwezigheid van zo’n beschermer aan de zijde van de Westers geklede vrouw voor sommigen een signaal dat op seksueel vlak alle registers open staan.

Nadat ik na twee jaar woonst onze hoofdstad ontvluchtte wegens de intussen genoegzaam gekende Femme de la rue -taferelen, kan ik daarvan helaas getuigen. Maar even goed kregen ikzelf en de meeste vrouwen die ik ken al te maken met ongepast gedrag van Vlaamse mannen.

Vluchtelingen

Een eenvoudige cursus seksuele opvoeding in asielcentra, op zichzelf een goed voorstel, zal hier duidelijk niet tegen volstaan. Het probleem is veel dieper geworteld; het gaat bovendien niet alleen over de seksuele moraal ten aanzien van vrouwen maar bijvoorbeeld ook over de aanvaarding van holebi’s. De koppeling die wordt gemaakt tussen seksueel geweld en de vluchtelingenproblematiek, gaat voorbij aan de werkelijke omvang van geweld op vrouwen.

Het moge nog blijken dat bij de daders in Keulen vluchtelingen betrokken zijn; in feite is dit irrelevant. Aanranding van vrouwen gebeurt op grote schaal door Westerse mannen, net als door nieuwe Europeanen wiens families zich al generaties eerder bij ons vestigden. Het mechanisme zelf, de bredere problematiek moet worden aangepakt.

Inburgering

Natuurlijk moet er daarbij aandacht zijn voor culturele verschillen inzake de gelijkwaardigheid van man en vrouw en de seksuele benadering van vrouwen. Voor nieuwkomers ligt het antwoord in een doortastende begeleiding en voldoende aandacht tijdens het inburgeringstraject dat de Vlaamse overheid uitstippelt. Kinderen zullen daarnaast via de school formeel en informeel de Westerse verhoudingen tussen man en vrouw meekrijgen.

Wet baat niet

Ongewenst gedrag dat gepleegd wordt door zij die al in onze samenleving aanwezig zijn, is moeilijker aan te pakken. De hoge cijfers van partnergeweld in Vlaanderen tonen dat aan. Wetgevende initiatieven kunnen hier bovendien niet zomaar baten. Toen Joëlle Milquet in 2014 naar aanleiding van de reportage Femme de la rue seksisme strafbaar maakte, gold dit vooral als signaal; de bestaande wetgeving inzake discriminatie bestrafte het aangekaarte probleem immers al. Hetzelfde geldt voor de feiten gepleegd in Keulen: strafbaar zijn ze al.

Dat neemt niet weg dat via sensibilisering in de allereerste plaats moet worden ingezet tegen het geweld op vrouwen dat vandaag zo’n grote proporties aanneemt in onze samenleving. Vrouwen moeten aangemoedigd worden aangifte te doen; huiselijk en andere vormen van geweld moeten uit de doofpotsfeer.

Het positieve neveneffect van de hetze rond de gebeurtenissen in Keulen is dat geweld op vrouwen nu zo fors veroordeeld wordt. Dit moet gebeuren in algemene termen en het debat moet losgekoppeld blijven van de vluchtelingencrisis.