Tot ontsteltenis van Sammy Mahdi (CD&V) opent Brussel een opvang- en doorverwijscentrum voor transmigranten. De relatie tussen de staatssecretaris voor Asiel en Migratie en de hoofdstad is al langer complex.
‘Calais verplaatsen naar onze hoofdstad, begrijpe wie begrijpen kan.’ Met enkele scherpe tweets maakte staatssecretaris voor Asiel en Migratie Sammy Mahdi zich donderdagavond boos op de Brusselse regering. Haar plan om 400 opvangplaatsen voor transitmigranten te creëren in Haren schoot bij de CD&V’er in het verkeerde keelgat. ‘Onderneem gerust een levensgevaarlijke en onwettige doortocht naar het Verenigd Koninkrijk. Je mag zelfs uitrusten in Brussel’, tweette Mahdi sarcastisch.
Transmigratie is een complex fenomeen. Door de band genomen gaat het om mensen die louter in ons land zijn om het zo snel mogelijk te verlaten. Bijna altijd is hun eindbestemming het Verenigd Koninkrijk. De aanwezigheid van een sociaal netwerk, maar ook het gemak waarmee men er onder de radar kan verblijven, maakt de tocht over het Kanaal aantrekkelijk.
Extra moeilijkheid is dat opgepakte migranten zelden kunnen worden teruggestuurd. Er zijn amper commerciële vluchten naar Eritrea, Sudan en Ethiopië, veelvoorkomende herkomstlanden van transmigranten.
Rubberbootjes
Sinds het fenomeen in 2018 hoog op de politieke prioriteitenlijst verscheen, zijn de methodes van de mensensmokkelaars driester geworden. Rubberbootjes om het Kanaal over te steken zijn geen uitzondering meer. Eind november verdronken 27 mensen voor de kust van het Franse Calais.
In de ogen van Mahdi draagt de creatie van een opvangcentrum bij tot een normalisering van transmigratie die de georganiseerde misdaad in de kaart speelt.
Sinds 2019 stuurt de federale overheid zogenaamde outreach-medewerkers op pad, in de eerste plaats in Brussel. Zij moeten de migranten informeren over hun mogelijkheden in ons land. Begin 2021 breidde Mahdi de teams uit. Er zijn ook terugkeerkantoren in Brussel, waar migranten vrijwillig kunnen aankloppen met vragen over hun status en kansen.
Het Brusselse gewest bekijkt de problematiek dan weer vanuit een veiligheidsstandpunt. ‘Het is niet meer dan gerechtvaardigd om mensen in een precaire situatie op te vangen, zeker tijdens een pandemie die blijft aanhouden, hoewel dit een federale bevoegdheid is’, zegt minister-president Rudi Vervoort (PS).
De Brusselse burgemeesters trekken al langer aan de alarmbel. In november schreven Schaarbeek, Sint-Joost-ten-Node en Evere een brief aan onder meer Mahdi. Reden was de onveilige situatie in het Brusselse Noordstation, waar veel transmigranten samenkomen. De burgemeesters dreigden ermee om een deel van het station af te sluiten.
Het Brussels gewest verwacht dat de federale regering mee haar duit in het zakje doet voor de nieuwe opvanglocatie. Mahdi is niet geïnteresseerd.
Op hotel
Het laatste opstootje is een nieuwe episode in de ingewikkelde relatie tussen Brussel en Mahdi, een Vilvoordenaar die geboren en getogen is in Brussel.
Begin oktober kreeg de staatssecretaris samen met premier Alexander De Croo (Open VLD) en minister van Binnenlandse Zaken Annelies Verlinden (CD&V) een brief in de bus van diezelfde Brusselse regering. Een ‘noodkreet’, voor de naar schatting 100.000 sans-papiers in de hoofdstad. In de brief vraagt de regering snellere asielprocedures en de terugbetaling van de kosten van de opvang van mensen zonder papieren sinds 2019. Het is Mahdi’s betrachting om de procedures fel in te korten. Maar Brussel financieel bijspringen is een ander paar mouwen.
De moeilijke verhouding uitte zich ook in de opvangcrisis van de afgelopen maanden. Voor het Klein Kasteeltje, het Brusselse opvang- en aanmeldcentrum van Fedasil, moesten tientallen asielzoekers vaak noodgedwongen aan de poort blijven wachten, en zelfs overnachten, om een asielaanvraag in te dienen. Plaatstekort, veroorzaakt door een perfecte storm van tegenslag, weerhield hen van een opvangplek.
Mahdi zocht in allerijl naar nieuwe plekken, maar stond erop dat hotelkamers geen optie zouden zijn. In het parlement werd die mogelijkheid nochtans veelvuldig geopperd door coalitiepartners Groen en Ecolo. Enkele nachten op hotel zou de toestroom naar België aantrekkelijker maken, het aanzuigeffect zou te groot zijn, vreesde Mahdi.
Wat deed de stad Brussel? Die huurde tijdelijke opvangruimte in hotels. ‘Ook al is het niet onze bevoegdheid, we doen wat nodig is om de openbare rust te vrijwaren’, zei burgemeester Philippe Close.
Bougeren
Dat Close van PS-signatuur is, maakte de beslissing des te bitterder. Op het kabinet-Mahdi vond men al langer dat Defensie, onder leiding van PS-minister Ludivine Dedonder, te weinig deed om via haar capaciteit de crisis mee op te vangen. In PS-kringen werd steevast gewezen op de verantwoordelijkheid van Fedasil en Mahdi.
Die tweedeling was ook te vinden in de crisis rond de hongerstakers afgelopen zomer. Daar speelde Close een belangrijke rol. Een onderhoud tussen de Brusselse burgemeester en de woordvoerders van de 400 hongerstakers in de Begijnhofkerk en de ULB en VUB zou mee aan de de-escalatie hebben geholpen.
Publiekelijk klopte Close zich daarvoor niet op de borst. Dat deed Paul Magnette voor hem. De PS-voorzitter minimaliseerde de rol van Mahdi. ‘Kijk maar naar de hongerstakers deze zomer. Wie heeft dat opgelost? De PS’, aldus Magnette onlangs in Het Laatste Nieuws. ‘Philippe Close heeft onderdak gevonden. Vicepremier Pierre-Yves Dermagne heeft de vzw’s ontmoet. Ik heb véél politieke contacten gehad om de situatie te regelen met Mahdi. We wilden een drama vermijden. Ik was verbaasd dat Mahdi en De Croo niet bougeerden.’
Het afgelopen jaar toont aan dat samenwerking mogelijk is, maar dat Brussel vaak voor een eigengereide aanpak kiest, en niet aarzelt om daarvoor ook financiële compensaties te vragen. Dat de CD&V noch in het Brusselse stadsbestuur, noch in de gewestregering zit, speelt wellicht ook een rol.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier