‘Samenleving kan niet bestaan zonder vele soorten zorg. Toch worden die beroepen nog steeds ondergewaardeerd’

‘Corona heeft ons geleerd dat forse investeringen in zorg mogelijk zijn als het nodig is. En laat dat nu net héél erg het geval zijn’, schrijven Franne Mullens en Els Flour van de feministische organisatie Furia.

De Eerste 1000 dagen

Op vrijdag 25 maart staakten 500 begeleiders van kinderopvang en crèches in Gent. Afgelopen vrijdag werd er nationaal actie gevoerd in Brussel en verenigde de kinderopvangsector zich in ‘De Eerste 1000 dagen’. De werkdruk in de kinderopvang is te hoog en de waardering veel te laag. Een verzorgende in een crèche verdient met gemiddeld 2.317 euro bruto per maand het minst van alle essentiële beroepen (pakjesbezorgers en poetspersoneel inbegrepen).

Het is dan ook niet verwonderlijk dat de vele vacatures in de kinderopvangbranche zo moeilijk ingevuld geraken. De kinderopvangsector stelt dat er nood is aan een Marshallplan voor kwalitatieve kinderopvang en legt verschillende eisen op tafel. Zo wilt hij erkenning van het pedagogisch belang van de eerste 1000 dagen, waardering voor de functie van kinderbegeleider, betere omkadering voor de medewerkers en mee aan tafel zitten om het Marshallplan uit te tekenen.

Onderbetaling als uitdrukking voor waardering

Als feministische organisatie steunt Furia deze eisen volmondig. Zorg, en in dit geval zorg voor het kleine kind, moet als waardevol erkend worden. Een samenleving kan niet bestaan zonder vele soorten zorg. Toch worden zorgberoepen nog steeds ondergewaardeerd, zowel qua verloning, beeldvorming als werkomstandigheden. Zorg is de collectieve taak van een samenleving. Het individualiseren van zorg, met behulp van ouderschapsverlof om het tekort aan plaatsen in de kinderopvang op te vangen, zoals Wouter Beke beoogt, is dan ook geen oplossing.

Onderzoek bevestigt dat de eerste 1000 dagen van een kind cruciaal zijn voor de verdere ontwikkeling. Kwaliteitsvolle zorg in deze eerste levensjaren is dus nodig. Onderzoek stelt echter niet dat enkel de zorg van moeders en vaders kwaliteitsvol kan zijn. Kinderen die naar de kinderopvang gaan, ontwikkelen zich net zo goed als kinderen die nog thuis blijven, op voorwaarde dat daar ook genoeg aandacht en tijd voor het kind is. Laat dat nu net zijn waar het schoentje knelt en waar onze samenleving te kort schiet. Met 9 kinderen per begeleider, is het zo goed als onmogelijk om ieder kind de aandacht en zorg te geven die het nodig heeft. Dit frustreert ook de begeleiders zelf. De huidige werkomstandigheden en werkdruk laten niet toe om steeds kwaliteitsvolle zorg te bieden.

Kinderopvang als onbetaald werk

Als feministische organisatie vinden we het belangrijk dat kinderopvang voor iedereen toegankelijk is en blijft. Het biedt ouders, en vooral moeders, de mogelijkheid om zich buiten het gezin te ontplooien in een betaalde job en om een eigen inkomen te verwerven. Toch mogen ook de sferen buiten het betaald werk meer aandacht krijgen. Onbetaald werk, waaronder zorgarbeid, neemt veel tijd in beslag en is minder zichtbaar. De combinatie van de rollen geassocieerd met de verschillende sferen is niet voor iedereen even makkelijk.

De huidige verlofsystemen komen hier deels aan tegemoet, maar zijn ontoereikend en lang niet voor iedereen toegankelijk. De ‘keuze’ om minder te gaan werken is in onze samenleving een individuele, met alle consequenties – een lager inkomen en geen volledige opbouw van sociale rechten – van dien. Furia pleit voor een solidaire en zorgzame samenleving die mensen in staat stelt om op ontspannen wijze te zorgen én betaald te werken. Concreet pleiten we al sinds de jaren ’70 van de vorige eeuw voor collectieve arbeidsduurvermindering met loonbehoud en een kwalitatief, toegankelijk collectief zorgaanbod.

We zijn het eens met minister Wouter Beke dat we moeten zorgen voor kwaliteitsvolle zorg in de eerste drie jaar. Maar als politici zo bekommerd zijn om de eerste levensjaren, waarom liggen de vergoedingen voor ouderschapsverlof dan zo laag en hebben vaders of mee-ouders nog steeds maar drie weken (vier weken vanaf volgend jaar) geboorteverlof? Ook ouderschapsverlof wordt niet gelijk door mannen en vrouwen (m/v/x) opgenomen. De verdeling van zorg, samen met de waardering ervan, is dus ook nog een groot werkpunt.

Zorg voor (jonge) kinderen is een collectieve verantwoordelijkheid

Wij pleiten ervoor om in het debat over kwaliteitsvolle zorg voor het jonge kind zowel oog te hebben voor de ontwikkeling van het kind, de noden en rechten van personeelsleden in de sector als de posities van ouders of verzorgers (v/x/m). Het is een en-en verhaal. Bij de verwezenlijking van de eisen van het Marshallplan voor de kinderopvang wint iedereen. Vlaanderen zou van hekkensluiter trotse koploper kunnen worden in Europa. Corona heeft ons geleerd dat forse investeringen in zorg mogelijk zijn als het nodig is. En laat dat nu net héél erg het geval zijn.

Franne Mullens en Els Flour zijn bestuursleden van de feministisch Denktank en Actiegroep Furia.