Rutten en Almaci: ‘Bitch is een geuzennaam’

Deze Week interviewde partijvoorzitters Gwendolyn Rutten en Meyrem Almaci naar aanleiding van Internationale Vrouwendag. ‘Een politicus die weigert mij een hand te geven, die hoef ik niet te zien, ook al is dat een staatshoofd.’

Ze hebben het al meegemaakt, flagrant seksisme. Groenvoorzitter Meyrem Almaci zelfs lijfelijk. ‘Ik was vroeger bestuurslid van het jeugdhuis in ons dorp. Ik stond eens op een kruk affiches op te hangen toen plots een oudere man mijn achterste betastte. Eerst besef je niet goed wat er gebeurt. Dan zie je die man staan met een grijns op zijn gezicht. Ik ben gigantisch beginnen roepen. (feller) Wat denkt die wel! We hebben die buitengezet, en ik heb nog geroepen dat hij de volgende keer een pint over zijn kop krijgt. Best dat hij buiten was, want ik was echt in staat die iets aan te doen. Ik ben nogal temperamentvol. Maar ik ben niet de enige die dat meemaakt. Elke vrouw die ik ken, heeft een verhaal. ‘

U ook, mevrouw Rutten?

RUTTEN: Ik ben nooit betast. Mocht dat gebeuren, denk ik dat ik die persoon zo’n mep verkoop dat hij niet meer weet waar hij staat. Ik heb wel meegemaakt dat iemand voor mij in de tram zijn hand in zijn broek steekt. En niet om naar zijn zakdoek te grijpen. Dan weet je toch even niet hoe je moet reageren.

ALMACI: Sowieso reageren, dat is het belangrijkste. Ook als het iemand anders overkomt. Want het slachtoffer kan verstijven.

RUTTNE: Klopt. Wat op mij een verpletterende indruk heeft gemaakt, is een anekdote van toen ik 24 was, net afgestudeerd. Ik zat op een vergadering met vooral oudere mannen. We waren nog niet begonnen toen iemand zich naar mij richtte en zei: kunnen wij koffie krijgen? Ik dacht: oh my god, die denkt echt dat ik de koffievrouw ben. Ik heb, weliswaar met enige pretentie, geantwoord: uitstekend idee, voor mij met melk en suiker. Of orthodoxe joden die weigeren een hand te geven. Ook al meegemaakt. Een politicus die weigert mij een hand te geven, die hoef ik niet te zien, ook al is dat een staatshoofd.

Is de politiek een machowereld?

RUTTEN: Als je te veel van je tak durft maken, word je al snel een bitch genoemd.

ALMACI: Bitch is een geuzennaam geworden. (lacht) Je krijgt zeer snel opmerkingen over je uiterlijk. Of, als je fel reageert, dat het wel die periode van de maand zal zijn. Je moet stevig in je schoenen staan. Men probeert je te pakken op emoties.

RUTTEN: Ik heb de indruk dat wereldwijd het machogehalte stijgt. Een Poetin die in bloot bovenlijf op zijn paard poseert. Of een Erdogan. Of zelfs Marine Le Pen: ook vrouwen kunnen macho zijn. In eigen land vind ik Peter Mertens (PVDA-voorzitter, nvdr) een grote macho. Ik had eens een ideologisch debat met hem. Zijn strafste argument was: meiske. (zucht) Dat is zo’n veelzeggende ‘slip of the tongue’.

Ook liberalen staan bekend als macho’s.

RUTTEN: Ik heb nooit weerstand ondervonden omdat ik een vrouw ben. Echt waar. En ik steek mijn vrouwelijkheid niet weg, hé. Ik wil geen manwijf worden. Te veel internationale rolmodellen in de politiek doen dat wel. Denk aan Merkel of Clinton. Zij wissen hun vrouwelijkheid bijna uit. Jammer.

Wint Internationale Vrouwendag aan belang nu Donald Trump president van Amerika is?

ALMACI: Absoluut. Je voelt dat het niet bij woorden blijft. De financiering van internationale programma’s voor gezinsplanning is al geschrapt. Vrouwen in ontwikkelingslanden worden daardoor keihard getroffen.

RUTTEN: (knikt) Woorden kunnen kwetsen, maar daden zijn nog erger. Alexander De Croo (vicepremier, Open VLD, nvdr) lanceert trouwens een tegenbeweging, She Decides, zodat dat werk in ontwikkelingslanden wél verdergezet wordt. Tussen haakjes: ik had wel verwacht dat de kiezer Trump harder zou aanpakken voor die woorden, maar goed. De aanduiding van rechters voor het Hooggerechtshof maakt mij echt ongerust. Als de conservatieven daar de macht grijpen, dan riskeert Amerika een serieuze stap achteruit te zetten op vlak van vrouwenrechten. De discussie over abortus bijvoorbeeld, die is niet beslecht, hoor.

ALMACI: En het is niet alleen Trump. Vicepresident Mike Pence is lid van de Tea Party, een oerconservatieve groepering. Als gouverneur en parlementslid voerde die al hevig strijd tegen abortus en anticonceptie.

RUTTEN: De pil is de meest fantastische uitvinding ooit, nota bene door een Belg. De Republikeinen willen de terugbetaling daarvan terugschroeven. Dat zou dramatisch zijn. Zonder anticonceptie ben je als vrouw gedoemd om enkel en alleen kinderen op de wereld te zetten.

Kunnen die debatten naar ons land overwaaien?

ALMACI: Ik vrees ervoor, ja. Vrouwenrechten staan ook bij ons onder druk. Petra De Sutter (Groen-senator, nvdr) voelt dat heel goed in de Raad van Europa (instelling die toeziet op mensenrechten, nvdr). In Malta, Polen en Hongarije zijn zeer conservatieve krachten aan het werk. (feller) In Rusland is nu zelfs beslist dat geweld binnen het huwelijk niet meer strafbaar is. Kun je je dat voorstellen?

RUTTEN: Ik heb lang gedacht dat onze idealen zo sterk zijn dat ze vanzelf overeind blijven. Dat denk ik niet meer. We moeten weer op de barricaden staan. Ik word soms echt bang als ik zie wat er wereldwijd gebeurt. Vaak onder religieuze druk. De oerkatholieken die anticonceptie in vraag stellen en creationisme promoten, de salafisten en wahabieten die vinden dat jongens en meisjes niet samen mogen zwemmen, dat mannen geen hand mogen geven aan vrouwen. Neen, de strijd is niet gestreden. Ook bij ons niet.

ALMACI: (knikt) Het wahabisme, dat uit Saoedi- Arabië komt, verspreidt een zieke interpretatie van de islam. Dat iemand weigert een hand te geven aan een vrouw, is heel verontrustend. Maar dat is niet de islam waarmee ik opgevoed ben. Mijn islam gaat wél uit van gelijkheid. Gelukkig zie ik ook hoopgevende voorbeelden. Je hebt bijvoorbeeld in Denemarken een progressieve moskee met alleen vrouwelijke imams.

Wat is het belangrijkste aandachtspunt in ons land?

ALMACI: Ik vind dat moeilijk te rangschikken. Dat zoveel vrouwen verkracht worden, of gewelddadig behandeld, is zeer verontrustend. En zij krijgen nog vaak te maken met ‘blaming the victim’ als ze aangifte doen. Dat moet eruit. Ook op de arbeidsmarkt is er nog veel werk. En sorry Gwendolyn, maar een federale regering met amper drie vrouwen op veertien ministers, dat laat zich voelen in het beleid.

RUTTEN: Komaan, ik vind die symboliek ook belangrijk, maar dat is toch niet cruciaal als het over vrouwenrechten gaat? Het is trouwens Maggie De Block (Volksgezondheid, Open VLD, nvdr) die het grootste budget beheert. Ik zie andere prioriteiten. Ik droom van een volledig genderneutraal systeem. Een voorbeeld: ouders zouden na de geboorte van een kind zelf moeten kunnen kiezen wie hoeveel zorgverlof opneemt. We zijn hiermee bezig in het parlement.

ALMACI: Ik deel het opzet om mannen meer zorgverlof te geven. Wel één grote kanttekening: wij willen geen verlof afpakken van de vrouw om door te geven aan de man. Wij vinden dat beide ouders meer verlof mogen hebben. Dat is haalbaar, andere landen bewijzen dat. Als vrouw heb je trouwens die maanden nodig om fysiek te herstellen.

RUTTEN: (verontwaardigd) En wat dan met al die vrouwen die zelfstandig zijn? Zij hebben ook geen maanden verlof, hé. Wij pakken niets af. Wij willen juist volledige vrijheid geven.

Uit onderzoek blijkt dat één op drie vrouwen zich gediscrimineerd voelt op onze arbeidsmarkt.

ALMACI: Dat verrast mij niet. Dat heeft net te maken met dat zwanger worden. En met het beleid. Het aantal vrouwen in leidinggevende functies bij de Vlaamse overheid daalt van 24 naar 21 procent. Als twee mensen evenwaardig zijn, kies dan toch de vrouw. Dat is géén positieve discriminatie. Laat dat mijn oproep zijn aan Liesbeth Homans (minister van Gelijke Kansen, N-VA, nvdr).

RUTTEN: De overheid heeft een voorbeeldfunctie te vervullen, en doet dat niet genoeg. Als je voor een leidinggevende functie solliciteert, vraagt ook de overheid vijf of tien jaar relevante ervaring. Dat vind ik een foute zienswijze. Wat telt, is competentie, niet het aantal jaren op de teller. Anders blijven vrouwen benadeeld.