‘Richt steden zo in dat een kind van 8 veilig en zelfstandig naar school kan fietsen’

‘Een kindvriendelijke fietsstad is voor alle inwoners een verademing. Op levenskwaliteit staat geen leeftijd’, schrijft Lies Corneillie (Groen).

Vrijheid geeft kinderen zelfvertrouwen. De vrijheid om keuzes te maken, om te spelen en om zelf op pad te gaan. Naar de school, de volleybalclub, de muziekacademie, op bezoek bij vriendjes. Maar om zich in alle vrijheid te kunnen verplaatsen, moet de omgeving wel veilig genoeg zijn. En daar laat Vlaanderen het helaas afweten. De 15-jarige Cobe uit Nijlen toonde het onlangs nog in een filmpje van zijn dagelijkse schoolroute, over een absurd smal fietspad net langs razende vrachtwagens.

Verkeersveiligheid is een van de redenen waarom kinderen zich nog weinig zelfstandig mogen verplaatsen of buiten spelen, zegt ook de Nederlandse onderzoekster Lia Karsten. Ouders zijn bang voor het dodelijke monster dat Verkeer heet. De kwetsbaarheid van een kind zorgt ervoor dat kinderen meer en meer begeleid worden op hun verplaatsingen. Dat betekent soms samen met mama of papa stappen of fietsen, maar vaak ook ‘veilig’ op de achterbank. Op deze manier krijgen kinderen weinig kans om zich zelfstandig te leren verplaatsen. En als autogebruiker versterken ouders zelf het onveiligheidsgevoel voor andere zachte weggebruikers. Het is een straatje zonder eind: voor de auto kiezen ‘omdat het voor een kind toch wel gevaarlijk is met al die auto’s op de weg…’

Kinderen hebben op deze manier ook weinig vat op hun eigen vrije tijd. Of ze op woensdagnamiddag naar sportclub of tekenschool kunnen, hangt af van de beschikbaarheid en mobiliteit van hun ouders. Hetzelfde geldt natuurlijk voor ouders zelf: de activiteiten van zoon- en dochterlief doen hen tijdens het weekend van hot naar her rijden. De auto, je vrijheid?

Dit is natuurlijk geen vingerwijzing aan ouders. De kwetsbaarheid van een kind in het verkeer, daar ga je niet licht over. Het is de overheid die de basisvoorwaarden voor veilig verkeer moet vervullen. Ik wil net dat ouders geen spelletje ‘durven of doen’ moeten spelen wanneer ze beslissen over de verplaatsing van hun kinderen. Het zou niet mogen aanvoelen als een gewaagde keuze wanneer je je kind alleen laat fietsen. Elk kind heeft recht op zelfstandige mobiliteit, en daarvoor zijn veilige wandel- en fietsroutes nodig. Verkeersveiligheid voor elk kind, dat is vrijheid.

Een stad inrichten op maat van kinderen, dat levert ons veel meer op dan alleen maar veilige straten. Stel dat elk kind vanaf 8 jaar alleen naar school of sportclub zou kunnen stappen of fietsen. Dan krijgen we ook gezondere, zelfzekere en gelukkige kinderen. Een kind dat naar school fietst of stapt, heeft een dagelijkse portie beweging achter de kiezen en voelt zich beter en zelfzeker in zijn vel. Kinderen en ouders worden weer baas over de eigen tijd. Kinderen zijn minder afhankelijk van hun ouders om hun vrije tijd in te vullen, waardoor ook ouders weer vat krijgen op hun tijd. Afscheidszoen aan de voordeur, kind veilig alleen naar school, weg met de ochtendrush. Is dat geen verademing?

Veilige route van voordeur tot schoolpoort

Er bestaan al heel wat initiatieven die verkeersveiligheid stimuleren. Gemeentebesturen maken een speelweefselplan of een netwerk van trage wegen. Scholen organiseren fietspoules om in groep naar school te fietsen, de Octopusstraat is autovrij aan het begin en het einde van de schooldag en Sam de Verkeersslang stimuleert kinderen en ouders om minstens elke woensdag te kiezen voor duurzame mobiliteit.

Allemaal noodzakelijke en effectieve initiatieven, maar er is nog meer nodig. Om kinderen zelfstandig te laten stappen of fietsen volstaat de veilige schoolomgeving niet, maar is een veilige route van aan de voordeur tot aan de schoolpoort noodzakelijk. Dat betekent: een fijnmazig netwerk van degelijke fietspaden en fietssnelwegen, veilige oversteekplaatsen, op de drukste en gevaarlijkste plekken een gemachtigd opzichter, vrachtverkeer weren uit woonkernen, signalisatie op kinderhoogte, investeren in fietsvaardigheden en stimuleren van fietsgebruik bij elk kind.

De stad Odense in Denemarken toont hoe het kan. Odense wil kinderen naar school doen fietsen vanaf hun allereerste schooldag in de kleuterschool. Naast een uitgebreid netwerk van veilige fietsroutes in de stad, is er een intensieve samenwerking tussen de stad en de kleuter- en basisscholen om fietsen te promoten. Leerkrachten integreren de fiets in de leerplannen, kinderen werken aan hun fietsvaardigheden tijdens zomerkampen, scholen krijgen subsidies om oefen-fietspaden aan te leggen op de speelplaats. De stad ziet de meerwaarde van fietsende kinderen, ook voor hun gezondheid, persoonlijke ontwikkeling en sociale vaardigheden.

Zie zelfstandige mobiliteit als een recht voor elk kind en neem het uitgangspunt voor je mobiliteitsbeleid. Niet enkel verkeersveiligheid, maar ook de gezondheid en het welzijn zullen er wel bij varen. Een kindvriendelijke fietsstad is voor alle inwoners een verademing. Op levenskwaliteit staat geen leeftijd.