Regering kiest voor Amerikaans F-35-gevechtsvliegtuig

De federale regering heeft de knoop doorgehakt in het dossier van de nieuwe jachtvliegtuigen voor het Belgische leger. België koopt Amerikaanse F-35’s om de verouderende F-16’s te vervangen.

De offerte van de Amerikaanse vliegtuigbouwer Lockheed Martin haalde het van die van het Europees consortium Eurofighter. Over de aanbesteding zijn er de afgelopen jaren heel wat woorden gevloeid. De regering gaat 34 toestellen kopen, die samen goed zijn voor een waarde van 4 miljard euro.

‘We hebben gekozen voor een partenariaat met de VS onder de vorm van F-35’, zei minister van Defensie Steven Vandeput (N-VA) donderdag na afloop van het kernkabinet. ‘Het Amerikaanse voorstel kwam op alle zeven evaluatiecriteria als beste uit de bus’, zei Vandeput. Over de hele levensduur zou de F-35 goed zijn voor een investering van 12 miljard, drie miljard minder dan geraamd.

De initiële aankoop van zowat 4 miljard (3,8 miljard euro en 200 miljoen euro aan wisselkoersprovisies) ligt 600 miljoen lager dan geraamd. Tot nu toe werd altijd een plafond van 3,6 miljard euro genoemd, maar dat bedrag uit 2015 moet aangepast worden via een bepaalde inflatiecoëfficiënt en komt dus uit op 4,6 miljard euro.

Ons land krijgt voor dat bedrag 34 F-35A’s, twee centra voor vluchtsimulaties, het materieel en de ICT-systemen voor de operationele en technische ondersteuning en de hoogtechnologische helmsystemen voor de piloten. Tot 2030 dekt die investering ook onder andere de kosten van de verdere evoluties van het wapensysteem en de omscholing van piloten en technisch personeel. Over de hele levensduur zou de F-35 goed zijn voor een investering van 12 miljard, drie miljard minder dan geraamd.

De 600 miljoen euro die uitgespaard wordt, kan volgens premier Charles Michel deels aangewend worden voor prefinancieringen, die ervoor moeten zorgen dat de maatschappelijke return veilig gesteld wordt. Een deel zal ook gereserveerd worden voor eventuele toekomstige Europese defensieprojecten, zoals de ontwikkeling van een toekomstig Europees jachtvliegtuig. ‘We kiezen voor een samenwerking in het kader van de NAVO én voor een Europese defensie’, zei Michel.

Volgens minister van Economie Kris Peeters is de economische en maatschappelijke return van de F-35 goed voor 3,7 miljard euro, terwijl die bij de Eurofighter maar op 2,6 miljard euro lag.

Naast nieuwe gevechtsvliegtuigen mag het leger ook drones en nieuwe voertuigen voor de landmacht aankopen. De aankoop van 442 voertuigen, goed voor een investering van 1,6 miljard euro, wordt gegund aan Frankrijk. Met de VS zullen onderhandelingen opgestart worden voor de aankoop van twee systemen van verkenningsdrones. Die investering zou 226 miljoen euro bedragen.

Met de nieuwe beslissingen is volgens minister Vandeput 80 procent van de 9,2 miljard euro aan investeringen die voorzien waren in de strategische visie van Defensie op de sporen gezet.

Groen: ‘miskoop van de eeuw’

Critici, onder meer bij de oppositie, zeggen dat de keuze voor een Amerikaans toestel ingaat tegen de uitbouw van een Europese defensie. De regering is het daar niet mee eens en wijst erop dat Europese landen zoals Nederland, Noorwegen, Denemarken en Italië het vliegtuig zullen gebruiken en 30% van de onderdelen van het toestel van Europese origine zijn.

Groen-Kamerlid Wouter De Vriendt noemt de beslissing de ‘miskoop van de eeuw’. ‘Defensie is belangrijk. Maar de regering-Michel geeft 15 miljard euro belastinggeld uit aan jachtvliegtuigen waarvan we er in Europa al voldoende hebben.’

De Vriendt hekelt de ‘kaduke en ondemocratische procedure, onder leiding van een onmachtige minister (Steven Vandeput, red.) die de legertop niet onder controle heeft’. Volgens De Vriendt plooit de regering onder druk van de luchtmacht en de Amerikanen. De oppositiepartij roept de meerderheidspartijen op om de knop alsnog terug te draaien en de beslissing te herzien.

‘Dit dossier getuigt van een enorme tunnelvisie. Al van bij de start was de procedure op maat gemaakt van de F-35’, stelt De Vriendt. ‘Er was te weinig ruimte voor concurrerende offertes. Bovendien werden de blunders opgestapeld: studies werden achtergehouden, het Frans bod werd eerst wel en dan niet toegevoegd. Deze beslissing is vooringenomen en niet rationeel.’

Volgens De Vriendt valt het niet te zeggen of de regering uiteindelijk het beste toestel voor het Belgische leger heeft gekocht. ‘Bovendien gaan we in tegen het Europees belang. De regering Michel plooit onder druk van president Trump en wil mee in eerste lijn bombarderen met de grote jongens.’

Uit eerder onderzoek van Knack bleek dat er vanuit Defensie al lang wordt aangestuurd om de F-35 te kiezen.