Reconstructie: welke rol speelde Charles Michel in de aanstelling van zijn broer Mathieu?

Met de benoeming van Mathieu Michel tot federaal staatssecretaris joeg MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez zijn hele partij tegen zich in het harnas. ‘Een verschrikkelijke stommiteit’, zegt een tenor.

Bij zijn ministerskeuze voor de nieuwe Vivaldi-regering sloeg MR-partijvoorzitter Georges-Louis Bouchez zoals bekend de plank compleet mis. Dat mondde uit in een intern conflict dat hem net niet de kop kostte. Pro memorie: Bouchez wilde Waals MR-minister Valerie De Bue uit de Waalse regering gooien, om plaats te maken voor scheidend federaal minister van Landbouw en Middenstand Denis Ducarme, zijn grootste interne rivaal. Dat plannetje ging niet door omdat er in de Waalse regering een wettelijk quorum voor vrouwen geldt, dat Bouchez kennelijk even over het hoofd had gezien. Wat uiteindelijk wél doorging – naast de bijna onvermijdelijke benoeming van Sophie Wilmès op Buitenlandse Zaken en David Clarinval op Landbouw en Middenstand – was de promotie van Mathieu Michel tot staatssecretaris voor Digitalisering. Mathieu is de broer van ex-premier Charles en de zoon van ex-minister Louis Michel.

Vrijwel onmiddellijk na de bekendmaking van de nieuwe excellenties stak binnen de MR een heuse storm op. Er klonken verwijten van amateurisme, gebrek een fatsoen en uiteraard ook van nepotisme. Velen zagen in de aanstelling van Mathieu Michel ‘de onzichtbare hand’ van Charles Michel – gewezen Senaatvoorzitter Sabine Laruelle had het zelfs over maffiapraktijken. Ook de oude interne tegenstellingen tussen de aanhangers van gewezen premier en huidig Europees voorzitter Charles Michel aan de ene kant, en de medestanders van huidig Europees commissaris Didier Reynders, die de partij jarenlang hadden verscheurd, bleken terug van nooit echt weggeweest.

Reconstructie

De vraag is nog steeds hoe die miscast tot stand is gekomen. Duidelijk is dat de jonge MR-voorzitter pas laat in de nacht voorafgaand aan de eedaflegging van de Vivaldi-regering op donderdag 1 oktober, en haast zonder enig overleg, de knoop heeft doorgehakt.

‘Woensdagavond is er telefonisch contact geweest tussen Georges-Louis Bouchez en Charles Michel’, zegt een partijkopstuk. ‘Charles zou daar hebben gezegd dat hij Valérie De Bue niet zichtbaar genoeg vond in de Waalse regering, en dat hij zich afvroeg of zij niet moest worden vervangen. Wie met de naam van Mathieu voor de dag is gekomen, weet ik niet, dat weten alleen Georges-Louis en Charles, maar je kunt ervan uitgaan dat het hele scenario op z’n minst met Charles is afgetoetst en groen licht heeft gekregen. Als het al niet meteen op woensdagavond was, dan toch in de loop van de nacht.’

Uiteraard weten alleen Bouchez en Michel zelf wat er tussen hen is gezegd. De eerste heeft intussen publiekelijk aangegeven dat hij geheel op eigen initiatief met Mathieu Michel op de proppen is gekomen. Maar menig MR-kopstuk zet daar vraagtekens bij. Voor hen lijdt het geen twijfel dat de suggestie Mathieu Michel recht uit de koker van zijn machtige broer Charles komt.

Op de donderdagochtend van de federale eedaflegging, rond een uur of zes, krijgt Jean-Paul Wahl, een Michel-getrouwe en MR-fractievoorzitter in het Waals Parlement, als een van de enigen voorafgaand telefoon van Georges-Louis Bouchez, die hem vertelt wat hij van plan is. Een MR-verkozene: ‘Jean-Paul Wahl heeft ons uitgelegd dat hij uit zijn bed is gebeld, en dat hij, nog niet helemaal wakker, ja noch nee tegen het voorstel van Bouchez heeft gezegd.’

Vooral het gebrek aan openlijke tegenstand is in die vroege uurtjes kennelijk blijven hangen bij Bouchez, en vervolgens maakt de voorzitter om een uur of 8 via Twitter en zonder de betrokkenen vooraf persoonlijk in te lichten het nieuwe MR-personeelsbestand bekend. En dan gaat het hek dus van de dam. Ook belangrijke steunberen van Bouchez, die zich eind 2019 op verzoek Charles Michel allemaal achter diens kandidaatstelling als voorzitter hebben geschaard, zijn in alle staten.

‘Zelfs Willy Borsus, onze nummer één in de Waalse regering, was niet geraadpleegd’, zegt een invloedrijke MR-politicus. ‘Die was razend. En het was ook gewoon een rotslecht idee om Valérie De Bue zomaar overboord te gooien. Maar vooral het feit dat Charles Michel, van wie je zou denken dat hij als voorzitter van de Europese Raad toch andere katten te geselen heeft, nog zo veel invloed heeft in de partij, heeft veel kwaad bloed gezet. En natuurlijk ook dat Bouchez hierover met vrijwel niemand overleg heeft gepleegd.’

Kruitvat

Over één ding bestaat binnen de partij wél eensgezindheid: de oorzaak van het ‘psychodrama’, zoals MR-verkozenen het noemen, was de kwestie-Denis Ducarme. Die invloedrijke interne tegenstrever van Bouchez, die tijdens de voorzittersverkiezingen toch 40 procent van de stemmen achter zich kreeg, moest absoluut ergens onderdak krijgen.

‘Denis Ducarme had laten weten dat hij, als hij niet opnieuw minister werd gemaakt, de lont in het kruitvat zou steken’, zegt een MR-tenor. ‘Georges-Louis heeft hem vervolgens de functie van staatssecretaris aangeboden, maar dat heeft Ducarme geweigerd, want dat vond hij beneden zijn waardigheid. En dus is Georges-Louis tot het besluit gekomen dat er iemand weg moest uit de Waalse regering. Dat kon niet Willy Borsus zijn, de MR-viceministerpresident, en ook niet Jean-Luc Crucke, de ondervoorzitter van de MR en iemand die je niet makkelijk het zwijgen oplegt. Dan bleef alleen Valérie De Bue over. Maar als je haar weghaalt, heeft de provincie Waals-Brabant geen enkele ministerspost meer. En zo is Bouchez, alleen of met Charles, uitgekomen bij Mathieu Michel en heeft hij deze verschrikkelijk stommiteit begaan. Er zijn immers veel goede MR-parlementsleden, en dan gaat Bouchez kiezen voor de voorzitter van een provinciaal college (Mathieu Michel was voorzitter van de deputatie van Waals-Brabant, nvdr)? Wat is dat nu? En zodoende helpt hij de familie Michel opnieuw in het zadel als leidende kracht in Waals-Brabant. Dat is in de partij heel slecht aangekomen.’

De zogenaamde clan-Reynders binnen de MR, die in zijn verzet tegen de benoemingen van Bouchez brede steun kreeg uit alle strekkingen in de partij, ging na lange therapeutische vergaderingen uiteindelijk een openlijk conflict rondom Bouchezs voorzitterschap uit de weg. ‘Ze hebben eerst heel hard geroepen, en vervolgens hebben ze een deal gemaakt met het kamp-Michel’, zegt een MR-kopstuk cynisch.

Die deal bestaat erin dat Bouchez zich voortaan laat omringen door tien zogenaamde wijzen uit de partij, met wie de voorzitter, dat heeft hij op zijn communiezieltje beloofd, zijn voorstellen zal bespreken. Maar in de entourage van Bouchez valt nu al te horen dat die zogenaamde G11 eigenlijk niet veel voorstelt. Het orgaan komt niet voor in de partijstatuten en heeft geen echte macht. ‘Maar dat is klinkklare onzin’, zegt een MR-tenor. ‘Als die groep van partijkopstukken straks tegen Bouchez zegt: “Die of die vlieger gaat niet op”, dan zal dat ook niet gebeuren.’

Ook medestanders in de partij zijn intussen geschrokken van de snelheid waarmee de jonge voorzitter zowel extern als intern krediet heeft verspeeld. ‘Hij heeft niet de maturiteit van een voorzitter’, besluit een kopstuk.