‘Reclame voor gokken verbieden? Meer regels helpen niet wanneer moreel besef ontbreekt’

‘Er is niets mis met bescherming van de burger maar doorgeschoten regulering schiet zijn doel voorbij’, schrijft Jean-Marie Dedecker. Hij hekelt de selectieve verontwaardiging van de regeringspartijen als het gaat om gokreclame.

Onze federale ambtenaren mogen na de wekker van 17 uur niet meer geambeteerd worden, want dan zijn ze gedeconnecteerd volgens minister Petra De Zutter (Groen). De verbodsbrigade draait daarentegen wel overuren in regeltjesland. Antonio Vivaldi was een roodharige pastoor en zijn volgelingen ontpoppen zich meer en meer als keizerkosters.

Justitieminister Vincent Van Quickenborne is de ultieme minister van gebod en verbod. Hij zette al de toon over het eigendomsrecht.

“Indien een zaak of dier op onopzettelijke wijze op een naburig onroerend goed is terechtgekomen, moet de eigenaar van het onroerend goed ze teruggeven of toelaten dat de eigenaar van deze zaak of dit dier ze weghaalt”.

Je zou denken dat er met deze paragraaf een scheut Gezond Verstand in artikel 544 van ons Burgerlijk Wetboek over het goederenrecht was gegoten, ware het niet dat er verder geordonneerd werd dat er “een recht bijkomt om onbebouwde en onbewerkte privégronden te betreden, tenzij er een afsluiting is of een duidelijke bordje het verbiedt.”

De nieuwe wet is al in voege sedert 1 september 2021, met als gevolg dat we met zijn allen naar ons braakliggend privéterrein moeten om verbodspaaltjes in te kloppen.

Met dergelijke haarkloverij wordt het eigendoms- en zelfbeschikkingsrecht stelselmatig uitgehold door politici die zich gedragen als keizerkosters en doorgeschoten huiskamergeleerden. Bij elk nat dweiltje moet een bordje “natte plaats” gezet worden. De fundamentele vraag is hoever de politiek mag ingrijpen in het recht van een individu om zijn eigen leven te leiden en zijn have en goed te beschermen. Regelzucht is van alle tijden. Koning Salomon ordonneerde hoever de bomen uit elkaar moesten staan. De Romeinse pretoren beslisten hoe vaak je zonder in overtreding te zijn naar het land van je buurman mocht gaan om de eikels op te rapen die erop vielen en welk deel daarvan je buurman toekwam.

De Romeinen organiseerden ook al loterijen en in zijn boek De Bello Gallico schreef Julius Caesar 2100 jaar geleden dat de Belgen niet alleen de dapperste van alle Galliërs waren maar ook hardwerkende dobbelende drinkebroers. De eerste dobbelstenen werden 7.000 jaar geleden al gevonden in het huidige Irak.

Net zoals Hippocrates 2500 jaar schreef hoe de nagels moesten geknipt worden (gelijk met de vingertoppen, niet korter, niet langer) zijn hypocrisie en regelneverij bij Open Vld omgezet in liberale deugden. Het woord “libertas” (vrijheid) waaraan dit blauwe fabriekje haar naam ontleedt, is verwaterd tot verknechting en paternalisme.

Vincent Van Quickenborne heeft al de tolerantiegrens afgeschaft bij snelheidsovertredingen om de  staatkas te spijzen, en gaat nu ook reclame voor gokspelen verbieden, maar zeer selectief. Niet voor de Lotto, want die brengt jaarlijks zo’n 1,5 miljard euro gokgeld op, waarmee politici naar hartenlust aan cliëntelisme kunnen doen. De Lotto is nochtans het grootste en meest gediversifieerde gokbedrijf van het land. Voor elke Lottospeler bestaat er een specifieke verslaving: krasloten, Win for life, Euromillions (‘Word schandalig rijk!’), sportweddenschappen met Scooore, online gokken met e-lotto… Is het selectieve verontwaardiging of zinsverbijstering van morele regeringsdemagogen?

Is verslaving voor Vivaldi niet eerder een alibi om de gokreclame te beteugelen, of is het om de poen te doen en om het gokmonopolie van de Lotto te beschermen? Op pagina 25 van de notificaties van de meerjarenbegroting (Ministerraad 20.10.21) staat er immers zwart op wit dat de Lotto bereid is 30 miljoen euro extra monopolierente in de staatskas te storten als de gokreclame beteugeld wordt voor de anderen.

Als je het meent met de strijd tegen de gokverslaving is het toch ook niet normaal dat je het overheidsbedrijf BPost zopas toeliet om 170 krantenwinkels te verkopen aan gokbedrijf Golden Palace. Daar mogen gokmachines staan en is er vrije ongecontroleerde toegang  voor kinderen, terwijl de legale casino’s onderworpen zijn aan stringente identiteitscontrole en aan de raadpleging van de lijst met 40.000 gokverslaafden.

Ondertussen worden zestien van onze 18 voetploegen in de Jupiler Pro League (jawel: alcohol) gesponsord door kansspelbedrijven en onze eigenste Lotto is hoofdsponsor van Union Saint-Gilloise. Die zorgen voor 12% van de omzet van die voetbalclubs. Voor de sjotters zullen er zich bij een verbod wel andere gegadigden aanbieden. De oplichtersbrigades met cryptomunten staan al in de rij.

Maar er is geen sportfederatie in ons landje dat niet door de Lotto gesponsord wordt, van Het Olympisch Comité tot de judo- en de volleybalbond. Er is nog wat hypocrisie te overwinnen. Zal de Ronde van Vlaanderen nog op het tv-scherm mogen als La Française des Jeux meefietst of Napoleon Games? Of de Champions League als een Engelse club met Betway of Dafabet op hun truitjes op het veld staat? Of tennistornooien met BetWin op de reclameborden?

Spa opende in 1763 het tweede officiële casino op het Europese vasteland. De Belgische overheid heeft sedert haar ontstaan een haat-liefdeverhouding met gokken. Wedden op sport werd in 1895 al verboden. Verbod op uitbaten van casino’s en andere gokspelen volgde in 1902. Daarna werd het hypocriet gedoogd, onder andere in negen fysieke casino’s van Knokke tot Spa, en op paardenwedrenbanen en dergelijke.

In 1963 werd de Nationale Loterij opgericht en sportweddenschappen werden officieel toegelaten. Speelautomaten in cafés werden gezien als een vorm van amusement tot de komst van bingo-en slottoestellen eind de jaren 80  leidde tot een gokexplosie en dito gokverslaving. In 1998 werd daarom een stringente kansspelwet gestemd en de Kansspelcommissie als controleorgaan geïnstalleerd.  De eerste online kansspelen kwamen er al in 1990. Het duurde echter 21 jaar, tot 2011, vooraleer de overheid controle en vergunningen in de wetgeving opnam.

De Kansspelcommissie beschikt over diverse IT’ers, maar slechts één die de controles op de legale gokwebsites uitvoert, en illegale gokwebsites op een zwarte lijst plaatst. Een titanenwerk als je weet dat Illegale gokconcerns bijvoorbeeld steeds vaker gebruik maken van bulletproof hosting. Daarbij wordt de website gehost in landen met een zwakke wetshandhaving en dito gegevens- en computerwetgeving. Denk maar aan China, Rusland, Wit-Rusland, Oekraïne en Moldavië.

Wat legaal niet kan, gaat ondergronds. De illegale goksites zoals 1xBet, Gratorama, Fruity Reels, vele casino’s van de Game Tech Group en een resem Aziatische sports betting sites hebben sinds enkele jaren hun vizier ook op ons land gericht. Theoretisch moet het onmogelijk zijn in België om op illegale gokwebsites in te zetten of te spelen, maar zelfs met een beperkte ICT-kennis kan je illegaal gokken. Ook mensen die op de zwarte lijst voor gokkers staan (EPIS – Excluded Persons Information System), vinden vlot hun weg naar illegale websites. Spelers surfen ook vaker via VPN (Virtual Private Network), en firma’s zoals Surfsharks bieden versleutelingssoftware aan. Volgens officieuze cijfers zou 20% van alle online gokken via illegale sites gebeuren. Dit marktaandeel zou met een verbod op reclame voor legaal gokken volgens kenners stijgen naar minstens 50%.

Onze overheid slaagt er nu al niet in om gokken op illegale sites tegen de gaan, en ondertussen zien we ook hoe de grens tussen gamen en gokken soms vervaagt in spellen die gericht zijn op jongeren. Zullen we dan ook publiciteit voor games verbieden? Zullen we bierreclame verbieden omdat er alcoholisten zijn? Of publiciteit voor auto’s wegens dodelijke verkeerongevallen? Op frisdranken omdat onze Body Mass Index hoger is dan onze lichaamstemperatuur? Rokers zijn al melaatsen en obesitas is een beschavingsdeficit. Nu nog de gokkers stigmatiseren als asielzoekers achter hun computerschermpje. (Vierenzestig procent van onze bevolking waagt al eens een gokje.)

Meer regels helpen echter niet wanneer moreel besef ontbreekt. De Kansspelcommissie, die sedert eind de jaren 90 het gedoogbeleid rond gokken moet kanaliseren en controleren, en eveneens als taak heeft de gokverslaving te bestrijden, is in haar opdracht faliekant mislukt. Enerzijds door gebrek aan expertise, maar vooral door innerlijke twisten en corruptie. Kortom, door gebrek aan integriteit van de waakhond zelf.

Quickie wil nu als populist van de mentale hygiëne uit geldingsdrang gokreclame verbieden met discriminerende instantwetgeving. Eigen Lotto eerst. Er is niets mis met bescherming van de burger maar doorgeschoten regulering schiet zijn doel voorbij. Het is het handelsmerk geworden van Open Vld om op disproportionele, paternalistische, onwetenschappelijke en autoritaire wijze onze vrijheden in te perken. De partij overweegt uit wanhoop ook een naamwijziging. Ze kunnen het woord liberaal vast al schrappen.