Rechts moet kiezen

De Franse rechterzijde staat voor een verscheurende keuze: het spel van Marine Le Pen meespelen of niet?

Het Elysée heeft sinds 15 me, officieel een nieuwe bewoner. Dat is met François Hollande voor het eerst in zeventien jaar een socialist. Dat zou eigenlijk geen verrassing mogen zijn. De indruk dat de rechterzijde in Frankrijk traditioneel over een meerderheid beschikt, klopt namelijk niet met de cijfers zoals die nu op tafel liggen. Links levert niet alleen de president. Het is ook baas in de Senaat, in zo goed als alle regionale besturen en in de belangrijkste grote steden van het land. Daar kan volgende maand ook de Assemblée bij komen, als de Parti Socialiste ook de parlementsverkiezingen wint.

De ooit zo trotse Franse rechterzijde is op dit moment stuurloos. Toen Nicolas Sarkozy op 6 mei zijn nederlaag toegaf en meteen zei dat hij zijn Union pour un Mouvement Populaire (UMP) niet bij de parlementsverkiezingen zou leiden, gooide hij ook de strijd om het leiderschap open. Het ordewoord luidde al in de televisiestudio’s dat de eenheid moest worden bewaard: het proces van de campagne zou niet snel worden gemaakt, want dan zouden er harde woorden kunnen vallen. Bijlange niet iedereen was het eens met de zeer rechtse campagne van Sarkozy, op de rug van de migranten, de islam en de vakbonden.

Tegenover elkaar staan op dit moment vooral partijchef Jean-François Copé en François Fillon, die vijf jaar lang de eerste minister van Sarkozy was. Toch volgt Copé meer de lijn van de voormalige president dan Fillon, die een gedistingeerde gaullistische koers verkiest en zich tijdens de campagne nooit over de migranten of de islam heeft uitgesproken. Maar de partij bestaat als het erop aankomt uit een bonte verzameling van oude gaullisten, liberalen en centristen die niet zullen twijfelen om eieren voor hun geld te kiezen. Als ze bij de parlementsverkiezingen de meubelen wil redden, moet de UMP een keuze maken die beslissend kan zijn voor haar toekomst. Ze moet uitmaken of ze straks voor de tweede ronde een akkoord sluit met het Front National van Marine Le Pen. Een keuze waaraan voor de partij geen goede kant zit. De kans dat ze onder druk van dit dilemma uit elkaar brokkelt, is levensgroot aanwezig.

Het probleem is zo scherp door de 18 procent van de stemmen van Le Pen bij de eerste ronde van de presidentsverkiezingen. Ze hield de blik altijd op de Assemblée gericht: ze wil straks genoeg zetels om een eigen fractie te kunnen vormen – met alle voordelen die daaraan verbonden zijn. Haar vijand is niet de linkerzijde. Als ze de grootste rechtse partij van Frankrijk wil worden, moet ze de partij uit elkaar spelen die daar nu de plak zwaait en dat is dus de UMP.

Als Le Pen nu zo sterk staat, komt dat mede doordat Nicolas Sarkozy haar programma tijdens zijn campagne legitiem maakte. Het is daarom niet gek dat pro-Europese liberalen zoals Guy Verhofstadt niet ontevreden zijn met de overwinning van de socialist Hollande. Ondanks zijn kritiek op het begrotingspact valt er in de Unie beter met hem te praten dan met de wispelturige Sarkozy met zijn aanvallen op het Verdrag van Schengen. Het Engelse weekblad The Economist noemde Hollande de spirituele zoon van Jacques Delors. Het blad bedoelde dat vast niet als een compliment, maar in Brussel is het een eretitel die kan tellen.

Hubert van Humbeeck