‘Reactie van justitie op corona: traag, verdeeld en inefficiënt’

‘Hoeveel rechtszaken zijn belangrijker dan de zaak van de volksgezondheid?’ vragen advocaten Eva Albers en Frank Scheerlinck.

Sinds woensdag 18 maart gelden er bijzonder strenge maatregelen in ons land om de razendsnelle verspreiding van COVID-19 zoveel mogelijk te vertragen en de overbelasting van onze gezondheidszorg te beperken.

Bedrijven, winkels, onderwijs- en zorginstellingen etc. proberen naar best vermogen de strikte maatregelen van de overheid en de adviezen van experten toe te passen. Maar hoe reageert de wereld van justitie op deze ongeziene crisis?

Hoewel er wel wat valt aan te merken op de aanpak van onze noorderburen, hebben de hoven en rechtbanken in Nederland al spoedig beslist om te sluiten. Enkel uiterst dringende zaken worden behandeld, zoals dossiers van mensen die in voorlopige hechtenis zitten of van mensen die dreigen uit hun huis gezet te worden.

In België voert elke rechtbank een eigen beleid. Via een overzicht van ruim 80 (!) bladzijden, dat vrijwel dagelijks verandert, laten de rechtbanken weten welke richtlijnen ze ieder afzonderlijk toepassen. Zo blijkt dat de Nederlandstalige rechtbank van eerste aanleg in Brussel de zittingen gewoon laat doorgaan, zolang mensen 1,5 meter bij elkaar uit de buurt blijven. Cliënten mogen niet aanwezig zijn, alleen hun advocaten. Kennelijk ervaren magistraten advocaten als minder besmettelijk dan hun cliënten, of vinden ze het minder erg als advocaten besmet worden. In Antwerpen worden alle strafzaken in eerste aanleg dan weer uitgesteld, behalve in dringende gevallen. Ook in Gent moeten cliënten zich door hun advocaten laten vertegenwoordigen, en worden gedetineerden zonder uitzondering niet meer toegelaten in het gerechtsgebouw. In de zittingszaal moet iedereen voldoende afstand bewaren. In afwachting van de behandeling van de zaak moeten advocaten in de gang wachten, op veilige afstand van hun confraters.

Het is volstrekt onbegrijpelijk waarom in sommige hoven en rechtbanken niet-dringende zaken wel nog doorgang vinden. In een zittingszaal zitten rechter(s), advocaten, procureur en griffier in eenzelfde ruimte. Zij zijn doorgaans niet mekaars gezinsleden, lief of huisgenoot. Ongeveer iedereen in Vlaanderen weet inmiddels dat alle sociale contacten met mensen die niet onder eenzelfde dak wonen of acute hulp nodig hebben, simpelweg verboden zijn. Waarom zouden advocaten dan wél nog moeten samenkomen, vaak in muffe, slecht onderhouden zittingszalen, om zaken te behandelen die helemaal niet dringend zijn? Hoeveel rechtszaken zijn belangrijker dan de zaak van de volksgezondheid?

Wij leven immers in uitzonderlijke tijden. De economie wordt vrijwel lam gelegd om de volksgezondheid zo veel mogelijk te vrijwaren. Deze regering legt niet zomaar zeer vrijheidsbeperkende maatregelen op. Ziekenhuizen maken zich klaar voor een overrompeling van patiënten die besmet zijn met het coronavirus. Dokters bereiden zich op dit eigenste moment voor op een hartverscheurende keuze: red ik het ene of het andere leven?

De verspreiding van het virus afremmen moet nu de hoogste prioriteit van iedereen zijn. Het is onverantwoord dat justitie zelfs in deze uiterst kritieke omstandigheden andermaal reageert zoals zo vaak in het verleden: traag, verdeeld en inefficiënt.

Een justitieel apparaat dat zo weinig doortastend reageert op deze ongeziene maatschappelijke crisis boezemt geen vertrouwen in, niet bij de bevolking maar ook niet bij advocaten en alle andere mensen die her en der in gerechtshoven nog aan het werk zijn. Door het incoherente beleid van justitie lopen zij vermijdbare risico’s op besmetting, niet alleen voor zichzelf, maar ook voor hun omgeving.

Wij vragen dan ook dat justitie liever vandaag dan morgen krachtdadige, éénduidige en efficiënte maatregelen zou afkondigen die ons kunnen helpen deze plaag gezamenlijk te bestrijden.

Eva Albers en Frank Scheerlinck zijn advocaat aan de balie van Gent.

Reactie, toegevoegd op 24 maart 2020:

Beste advocaten,

Met enige verbazing lezen we in uw opiniestuk van vandaag dat in onze rechtbank de zittingen gewoon doorgaan, zolang mensen 1,5 meter bij elkaar uit de buurt blijven.

Met uitzondering voor de dringende zaken zijn immers alle zittingen geschrapt. Dit geldt ook voor de strafzaken. Enkel zaken met gedetineerden worden nog behandeld.

De beslissing om enkel nog dringende zaken te behandelen is overigens genomen op nationaal niveau door het college van hoven en rechtbanken en geldt op dwingende wijze voor alle rechtbanken van het land.

Anouk Deveneyns, persrechter van de Nederlandstalige rechtbank van eerste aanleg Brussel.