De Raad van State schort de coronamaatregelen voor de cultuursector op, al is niet helemaal duidelijk hoever het arrest precies reikt. De opschorting gaat per direct in maar is voor alle duidelijkheid voorlopig, tot er ten gronde wordt geoordeeld. Het Overlegcomité komt woensdag over de heropening voor de cultuursector bijeen en het kernkabinet ondersteunt de heropening.
Het arrest van de Raad van State (zie verder de tekst van het arrest) zette de controversiële sluiting van de cultuursector versneld op de helling. De Raad van State schortte de sluiting op. Het kernkabinet kwam na dat arrest bijeen en de federale topministers beslisten om de sluiting van de cultuursector van vorige week terug te draaien, aldus Belga. Theaters, bioscopen en concertzalen zouden zo weer open kunnen, met een maximale capaciteit van tweehonderd aanwezigen. Minister van Binnenlandse Zaken Annelies Verlinden (CD&V) zou daarvoor een nieuwe koninklijk besluit moeten opstellen.
Een nieuw digitaal Overlegcomité, waarin ook de regionale overheden zetelen, komt woensdag in speciale zitting bijeen over de nieuwe regeling. Het is dat Overlegcomité dat de uiteindelijke goedkeuring voor de heropening moet geven.
Bij het kabinet van vicepremier Georges Gilkinet (Ecolo) valt nog te horen dat er volgende week een nieuwe afspraak is. Daar moet naast de epidemiologische situatie bekeken worden hoe er op een structurelere manier gewerkt kan worden.
‘Theaters en bioscopen zijn belangrijke culturele plekken, en de sector is steeds voorzichtig te werk gegaan in deze pandemie’, zegt Gilkinet. ‘Het is zeer goed dat zij nu opnieuw kunnen werken. Voor de toekomst moeten er meer proportionele normen komen, zodat we met dit virus kunnen leven, met respect voor ons fysieke gezondheid maar ook voor mentaal welzijn.’
Onduidelijk
De Raad van State oordeelde – voorlopig dus – dat de cultuursluiting die het Overlegcomité vorige week afkondigde ‘disproportioneel is’ en ‘niet steunt op adequate motieven waaruit opgemaakt zou kunnen worden waarom het bezoeken van culturele voorstellingen bijzonder gevaarlijk zou zijn voor de volksgezondheid.’ Mogelijk wordt er later dinsdag nog geoordeeld over de ontvankelijkheid van de beslissing van de Raad van State, meldt persagentschap Belga.
In afwachting van de beslissing van het Overlegcomité heerst onduidelijkheid. Het is onduidelijk hoever het arrest reikt. De klager was een medewerker van een theatershow. Zulke culturele voorstellingen moeten voor de Raad van State nog kunnen plaatsvinden. Of ook muziekoptredens en filmvoorstellingen volgens de RvS weer mogen, is minder duidelijk. Over niet-culturele evenementen spreekt de Raad van State zich niet uit.
De aangevochten beslissing
Het Overlegcomité had de maatregelen op 22 december aangekondigd. Cultuurzalen en bioscopen moesten sluiten om de verspreiding van het coronavirus tegen te gaan. Opmerkelijk is dat de experten dat niet eens geadviseerd hadden maar dat het toch werd beslist. PS-voorzitter Magnette zei dinsdag dat politici zich tijdens dat Overlegcomité ‘collectief vergist’ hadden.
De cultuursector kon zich er in elk geval niet in vinden, en kondigde afgelopen zondag tijdens de protestmanifestatie in Brussel al aan dat er een procedure zou worden opgestart bij de Raad van State, samen met de Mensenrechtenliga.
Het ging om een beroep tot nietigverklaring, een procedure die volgens persmagistraat bij de Raad van State Eric Brewaeys ‘in het beste geval’ een jaar tot 15 maanden in beslag neemt, maar er werd ook een vordering tot schorsing bij uiterste dringende noodzakelijkheid ingediend.
Letterlijk: het arrest van de Raad van State
Sluiting van binnenruimtes van culturele instellingen: gedeeltelijke schorsing
Bij arrest nr. 252.564 van 28 december 2021 schorst de Raad van State de maatregel tot sluiting van de binnenruimtes van inrichtingen die tot de culturele sector behoren, die opgelegd is bij het koninklijk besluit van 23 december 2021 houdende wijziging van het koninklijk besluit van 28 oktober 2021 houdende de nodige maatregelen van bestuurlijke politie teneinde de gevolgen voor de volksgezondheid van de afgekondigde epidemische noodsituatie betreffende de coronavirus COVID-19 pandemie te voorkomen of te beperken.
De Raad heeft immers voorlopig geoordeeld dat die maatregel disproportioneel is en dat de bestreden handeling niet steunt op adequate motieven waaruit opgemaakt zou kunnen worden waarom het bezoeken van culturele voorstellingen bijzonder gevaarlijk zou zijn voor de volksgezondheid.
Annelies Verlinden: ‘Op basis van arrest bekijken wat we kunnen doen’
In een eerste reactie op het arrest, dus voor het kernkabinet bijeenkwam, schoof Binnenlandse Zaken Annelies Verlinden (CD&V) het voorstel naar voren om terug te keren naar de situatie van voor het jongste Overlegcomité, waarbij het mogelijk was om met een beperkt aantal personen voorstellingen bij te wonen.
Verlinden zei nog dat het nu belangrijk is om ‘snel te schakelen’ om een antwoord te bieden op de vragen van de cultuursector. Maar ze benadrukte tegelijk het belang om oog te hebben voor de opmars van de omikronvariant.
Lees verder onder de foto
Regeringspartij Groen pleitte na het arrest opnieuw voor een snelle heropening van de cultuursector. ‘Intussen is er een brede consensus dat de sluiting van de cultuur te voortvarend was. Laat ons nu onmiddellijk terug heropenen, de sector heeft bewezen dat veilig te kunnen doen’, zegt voorzitster Meyrem Almaci in een persbericht. ‘Daarnaast hebben we ook nood aan een stappenplan en een langetermijnvisie, zodat de willekeur eindelijk kan stoppen.’
Egbert Lachaert, voorzitter van Open VLD, had dan weer een bericht van zijn partijgenote en voorzitter van de Senaat, Stephanie D’Hose, geretweet. ‘Duidelijk standpunt Raad van State. Het was al langer duidelijk dat de sluiting van de cultuursector een verregaande beslissing was. Nu wordt best in overleg met de minister van Cultuur een plan uitgewerkt voor heropening op korte en middellange termijn’, luidt het. D’Hose was afgelopen zondag nog een opgemerkte aanwezige op de betoging van de cultuursector in Brussel.
Joachim Coens, voorzitter van CD&V, de partij van bevoegd minister van Binnenlandse Zaken Annelies Verlinden, hield op Twitter een pleidooi voor een coronabarometer. ‘Het cultuurarrest bevestigt andermaal de noodzaak van een vooruitziende dynamische barometer waaruit adequaatheid en proportionaliteit blijken’, klinkt het. ‘We pleiten al een hele tijd voor meer structurele maatregelen zoals de vaccinatieplicht en een coronabarometer die dynamisch en voorspelbaar kan inspelen op de situatie in de zorg. De nood aan objectiveerbare parameters stijgt alleen maar.’
Lees ook: CD&V legt coronabarometer op tafel
Sound of Silence: ‘Dialoog blijven aangaan’
De uitspraak van de Raad van State betekent dat de cultuursector in principe direct kan heropstarten, ook al is dat om praktische redenen niet altijd haalbaar, zegt Katrien Vermeire van Sound of Silence, de actiegroep die opkomt voor de eventsector. Tegelijk is het volgens haar belangrijk om de politieke dialoog te blijven aangaan.
Volgens Vermeire wordt er onder de organisatoren van de betoging van de cultuursector van zondag met blijdschap gereageerd op de beslissing van de Raad van State om de sluiting van de cultuursector te schorsen. ‘En dat geldt niet alleen voor ons, maar voor iedereen in de sector. Het is een zeer terechte beslissing. Iedereen voelde dat de sluiting niet klopte en dat heeft de Raad van State nu bevestigd.’
Het directe gevolg is dat de cultuursector nu in principe onmiddellijk kan heropstarten, klinkt het. ‘Op basis van het arrest mogen we onze job weer uitvoeren. Maar of dat gaat lukken? Het is niet zo dat het gewoon een kwestie is van de stekker er terug in te steken.’
Qua symboliek was deze uitspraak belangrijk.
Volgens het juridisch advies van Sound of Silence geldt het arrest, dat er komt na een procedure over een theatershow die niet kon doorgaan, strikt genomen enkel voor theaters. ‘Maar het schept wel een precedent. Ik denk niet dat de situatie in andere culturele instellingen erg verschilt’, zegt Vermeire.
Maar ook al staat de sector dus weinig in de weg om herop te starten, toch benadrukt Vermeire het belang om de politieke dialoog te blijven aangaan. ‘Er mogen nog altijd maar tweehonderd aanwezigen in de binnenruimtes. We willen dat gekeken wordt naar de proportionaliteit van de zalen. Een dialoog is nodig om te komen tot een stappenplan voor de heropening, zodat we nooit meer dicht moeten.’
‘Qua symboliek was deze uitspraak belangrijk’, besluit Vermeire. ‘We waren met duizenden bijeen op de betoging op de Kunstberg. Na het overleg van deze voormiddag waren we niet helemaal blij. Het was nodig om de dag te kunnen afsluiten met een klein hoera-moment.’
Michael De Cock, artistiek directeur van de Koninklijke Vlaamse Schouwburg (KVS) in Brussel, riep in zijn eerste reactie de beleidsmakers op om het coronabeleid nu bij te sturen. Volgens De Cock is het niet vanzelfsprekend dat de KVS zijn programmatie gewoon zal hervatten, zoals die voor het Overlegcomité uitgetekend was. ‘Een theater doe je niet open en dicht op een uur. Het is geen flipperkast. Het lichtzinnige politieke beleid heeft veel schade aangericht’, zegt hij.
‘Dat de Raad van State nu bevestigt dat de politiek slecht huiswerk heeft geleverd, is heel belangrijk’, zegt de artistiek directeur. De Cock blikt daarom vooruit naar het overleg volgende week met minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (Vooruit).
Lees ook: Vandenbroucke buigt zich over stappenplan voor cultuursector
‘Het beleid was fout. Neem de verantwoordelijkheid en corrigeer het. Er wordt gesproken van een stappenplan voor een heropening. Wel, maak daar werk van en zorg ervoor dat we nooit meer dicht moeten gaan, graag.’
Stany Crets, een van de oproepers tot het protest van vorige zondag in Brussel, sprak op Radio 1 van ‘een overwinning voor de cultuursector en ook van de democratie’.
Lees verder onder de afbeelding
Arrest verandert niets aan juridische procedures
Voor het nieuws over een nieuw Overlegcomité bekend werd, lieten actoren uit de cultuursector weten dat het arrest van de Raad van State niets verandert aan de andere juridische procedures die werden aangekondigd. Zo werd maandag door een coalitie van verschillende organisaties, waaronder de Liga voor de Mensenrechten, een beroep ingediend bij de Raad van State tegen de sluiting van de sector. De pleidooien daarvan staan nog altijd gepland voor vrijdag, bevestigt Olivia Venet van de Franstalige Ligue des Droits Humains. ‘Onze actie gaat breder en omvat ook de bioscopen en concertzalen. We richten ons tegen verschillende punten uit het koninklijk besluit’.
Daarnaast is er nog een kort geding aangespannen tegen de Belgische staat door verschillende Franstalige organisaties. Daarbij werd minister Verlinden gedagvaard voor de rechtbank van eerste aanleg in Brussel. ‘De vraag blijft nog altijd of een bioscoop ook een culturele instelling is’, zegt advocaat Jacques Englebert. ‘Wij denken van wel, maar dit blijft voor controverse zorgen en dus zetten mijn cliënten voor het moment hun actie voort. Als er volgens de Raad van State sprake is van discriminatie voor de theaters, dan geldt dat ook voor de bioscopen, en zeker voor de bioscopen die gesloten moeten blijven, terwijl de theaterzalen mogen heropenen.’
Mocht het beroep van de Liga van de Mensenrechten succesvol zijn, dan kan volgens de advocaat het kort geding ook gestopt worden. ‘Maar zover zijn we nog niet.’