Hoewel Rik Coolsaet, professor Internationale Politiek, de halvering van de prinselijke economische missies absurd vindt en zich zorgen maakt over de staatssecretaris van Buitenlandse Handel die voortaan bij het departement Economie hoort, viel toch vooral de continuïteit hem op in het regeerakkoord van Michel I. ‘Dit onderdeel had evengoed geschreven kunnen worden door centrumlinks.’
Vóór de verkiezingen op 25 mei vroeg Knack.be aan een reeks experts over de belangrijke hedendaagse thema’s naar de uitdagingen voor de nieuwe regering. Nu de regeerverklaring van de coalitie N-VA, MR, CD&V en Open VLD is goedgekeurd door de Kamer, is het tijd voor een evaluatie. Neemt Michel I de juiste maatregelen?
Vandaag Rik Coolsaet over Buitenlandse Zaken.
Gelijkgezinde partners binnen Europa
‘België moet haar historische rol van kleine, maar invloedrijke diplomaat weer oppakken’, liet Rik Coolsaet professor Internationale Politiek (UGent) verstaan voor de verkiezingen. Ons land moet volgens de professor pro-actiever haar invloed laten gelden op het Europese toneel. Dit aspect vindt Coolsaet, die bescheiden genoeg is om er op te wijzen dat hij niet alleen stond met deze gedachte, terug in het regeerakkoord van Michel I. ‘De Belgische regering komt tot het besef dat de EU een nieuw wervend verhaal nodig heeft, dat het zo niet langer meer kan. Het is opvallend hoeveel aandacht Michel I aan Europa besteedt in het nieuwe regeerakkoord’, klinkt het.
Al blijft Coolsaet voorlopig nog wat sceptisch. ‘De grote vraag is of de woorden ook zullen omgezet worden in daden. Dingen wijzigen op Buitenlandse Zaken is namelijk een proces van lange adem en nog belangrijker het gaat om een gedeelde verantwoordelijk. Naast de bevoegde minister geven de deelstaten én de eerste minister mee vorm aan het Buitenlandse Beleid.’
‘Het zal er voor België op aan komen om voldoende eensgezinde, kritische, lidstaten te vinden die het zelfde doel voor ogen hebben: namelijk Europa vooruit helpen.’ Tijdens de zoektocht naar gelijkgezinde partners voor een alliantievorming ligt het volgens Coolsaet voor de hand dat een land als Groot-Brittannië eerder zal tegenwerken terwijl landen als Duitsland en Oostenrijk bereid zijn om steun te verlenen om zo Europa opnieuw relevant te maken.’
Vlaamse versus federale
Naast de belangrijke focus op Europa, pleit Coolsaet voor een departement Buitenlandse Zaken als spil voor de economische diplomatie buiten Europa. Hij is voorstander van de oude logica dat alles wat Europa aanbelangt onder de bevoegdheid van de gewesten valt en alles daarbuiten onder het federale niveau. Maar dat is volgens hem vloeken in de kerk, ‘want bevoegdheden die opschuiven naar de gewesten, is in de hedendaagse politiek een ware religie geworden’, klonk het voor de verkiezingen.
En zijn vrees wordt bevestigd in het regeerakkoord. Coolsaet ontdekt een zware tegenstrijdigheid tussen enerzijds het regeerakkoord van Michel I en anderzijds de beleidsbrief van Bourgeois. Deze laatste maakt namelijk geen melding van het Belgische niveau. ‘Twee logica’s staan dus naast elkaar: de Vlaamse versus de Federale. ‘Iets wat wel vaker voorkomt in dit land’, voegt hij er smalend aan toe.
‘Maar wat me echt zorgen baart is dat de staatssecretaris voor Buitenlandse Handel is toegevoegd aan het departement Economie. Hoewel dit niet de eerste maal is, vind ik het toch behoorlijk problematisch dat deze oude functie opnieuw leven werd ingeblazen. Buitenlandse Handel hoort namelijk veel beter thuis bij het departement Buitenlandse Zaken. Economie heeft nu eenmaal niet het postennetwerk van BZ, met gevolg dat alles gaat afhangen de persoonlijke relatie tussen twee politici, de minister van Buitenlandse Zaken en de secretaris voor Buitenlandse Handel, wat niet zou mogen in de politiek.’
En aangezien deze twee functies worden uitgeoefend door politici van een verschillende partijen (CD&V versus MR), heeft de professor er geen goed oog op.
Prins of prinses is relevant tijdens missie
De halvering van de prinselijke handelsmissies is een reeds doorgevoerde maatregel, waar Coolsaet zich niet in kan vinden. Hij noemt het een slecht singnaal om zo’n belangrijk wapen naar de achtergrond te duwen. ‘Een prins of een prinses is echt wel relevant en opent deuren die anders gesloten blijven. Dat mag je niet onderschatten.’ Onderzoek heeft aangetoond dat missies waar een lid van het koningshuis deel van uitmaakte succesvoller waren en leidde tot meer of betere akkoorden. ‘Zeker in landen met autoritaire regimes als China en Rusland, maakt het een groot verschil welke leider je naar voor kan schuiven. Iemand van het koninklijke huis legt veel meer gewicht in de schaal onder meer door de protocollaire status. Bovendien verhoogt een lid van de koninklijke familie de nieuwswaarde van zo’n missie.’
Didier Reynders bis
De toekomst van voormalig minister van Buitenlandse Zaken Didier Reynders (MR) bleef lange tijd onzeker tijdens de regeringsonderhandelingen. Meermaals werd zijn naam genoemd als kanshebber voor de Europese post van Eurocommissaris en zelf bleef hij naar verluidt dromen van de Zestien. Maar coformateur Charles Michel werd premier en Reynders behield zijn functie als minister van Buitenlandse Zaken. ‘Reynders zal tijdens Di Rupo vooral herinnerd worden als de man die tegen de schenen schopte van de gewesten door zelf federale economische adviseurs aan te duiden. Dit veroorzaakte grote woede bij de gewesten, die vonden dat Reynders in hun vaarwater kwam’, zegt Coolsaet.
‘Maar om een balans op te maken van Reynders op de post van Buitenlandse Zaken moet naar het breder plaatje gekeken worden, een minister van buitenlandse zaken werkt namelijk parallel met de premier’, zegt Coolsaet. Of Charles Michel het als premier beter gaat doen op het internationale toneel dan zijn voorganger Elio Di Rupo (PS) wordt nog afwachten volgens Coolsaet. ‘Het zal er op aan komen hoeveel middelen Michel wil inzetten, en dan heb ik het niet alleen over financiële middelen, maar ook tijd is belangrijk. Hoeveel tijd wil Michel bijvoorbeeld vrijmaken om Europese Raden bij te wonen. Want op dat vlak heeft Di Rupo het laten afweten.
‘Wat me vooral opviel in het luik Buitenlandse Zaken in het regeerakkoord van Michel I, was de continuïteit. Dit onderdeel had evengoed door centrumlinks geschreven kunnen worden’, besluit de professor.
Michel I onder de loep
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier