‘Preventiebeleid? Onvoorstelbaar dat politici die de mond vol hebben over “de grijze tsunami” hier geen aandacht voor hebben’

‘Een lezing door de verschillende partijprogramma’s laat jammer genoeg weinig goeds verhopen’, schrijft Dirk Doucet over de plannen van de politieke partijen om werk te maken van een doordacht preventiebeleid. ‘Geen kennis, geen creativiteit of geen wil?’

“In alle stadia van het leven, van jong tot oud, kunnen we stappen zetten om het risico op dementie zo klein mogelijk te houden, zo blijkt uit onderzoek” kopte Trui Engels in de Knack van 5 augustus. “Je hoeft heus niet nog tien jaar te wachten tot honderden wetenschappelijke studies onomstotelijk de effecten van levensstijl hebben aangetoond, want dan is het misschien te laat” liet Reginald Deschepper in dit artikel optekenen. ‘Be ambitious about prevention’ was de duidelijke boodschap van de Lancet Commission, nota bene in 2017.

Dit laat aan duidelijkheid niets te wensen over. Beter voor de burger en minder sociale zekerheidsuitgaven. Meer dan een lichtpuntje zou je denken. Een no-brainer dus. Maar wat is dan het overheidsbeleid op het vlak van preventie van dementie en bij uitbreiding het preventiebeleid bij mensen in de tweede levenshelft?

Het antwoord is even eenvoudig als vlug gegeven. Geen. Niet dat er  geen specifieke campagnes worden uitgerold. Er is een preventiebeleid betreffende hoge bloeddruk (leefstijl en medicatie), er zijn rookstopcampagnes, campagnes rond gezonde voeding, rond het belang van beweging, enz. maar andere belangrijke risicoreducerende items zoals het belang van sociale verbinding (oa door het verenigingsleven), het belang van een aangepaste woning of buurt of het stimuleren van cognitieve activiteiten worden niet meegenomen.

We missen een structureel geïntegreerd preventiebeleid dat zich vooral richt naar 50 plussers. Weloverwogen investeringen in preventie zullen in de eerste plaats resulteren in een latere hogere levenskwaliteit voor u en voor mij. Dit beleid kan er voor zorgen dat we niet enkel langer zullen leven, maar dat dit ook meer jaren in een betere conditie kunnen doen.

Preventie is in de eerste plaats een opdracht voor u en voor mij. Zorgen voor morgen betekent vandaag al aan de slag gaan. Op het vlak van je eigen fysieke en psychische gezondheid, op het vlak van wonen en op het vlak van je netwerk. Maar het dient wel door een overheid gefaciliteerd en ondersteund te worden. Het helpt natuurlijk niet dat preventie, zorg en welzijn op twee verschillende beleidsniveaus zijn gesitueerd. Vlaams en Federaal. Preventie (en de kosten hiervan) zijn een hoofdzakelijk Vlaams verhaal, terwijl de baten van een degelijk preventiebeleid, door de lagere ziektekosten, vooral op het Federaal saldo komen.

Maar hoe komt dit nu? Is dit de verantwoordelijkheid van één minister. Absoluut niet. Zoals eerder beschreven overstijgt dit het bevoegdheidsniveau van één minister of één bestuursniveau. Zowel de lokale, Vlaamse als Federale Overheid heeft hier boter op het hoofd. En zelfs binnen één bevoegdheidsniveau zijn er verschillende ministers verantwoordelijk.

Neem nu het wonen. Gezien de verscheidenheid aan wensen, voorkeuren en soms ook ondersteuning hebben ook oudere mensen nood aan een scala aan woon- en/of ondersteuningsvormen. Maar buiten het aanbod van assistentiewoningen en woonzorgcentra is er weinig mogelijk. Bij kleinschalige cohousingvormen waar je privé woont en samen leeft zoals bijvoorbeeld Abbeyfield, kampen nieuwe initiatiefnemers (de bewoners zelf dus) met een karrevracht aan lokale en Vlaamse voorschriften.

Als het al financieel en technisch mogelijk is om een huis op te richten is de doorlooptijd van een nieuw initiatief te lang. Hierdoor gooien heel wat mensen de handdoek voortijdig in de ring. Het gevolg is dikwijls vereenzaming. Op Vlaams niveau is het hoognodig dat de opvolgers van ministers van Wonen Hilde Crevits en Matthias Diependaele de koppen bij elkaar steken om hier een faciliterend wettelijk kader rond te creëren.

Dit exemplarisch voorbeeld toont dat een geïntegreerd en doordacht (preventie)beleid noodzakelijk is. Werk op de plank voor onze komende regeringen en lokale overheden zou je denken. Een lezing door de verschillende partijprogramma’s laat jammer genoeg weinig goeds verhopen. Geen kennis, geen creativiteit of geen wil?

Het is daarom ook onvoorstelbaar dat politici die de mond vol hebben over “de grijze tsunami” hier geen aandacht voor hebben. Dat mensen ouder worden is fantastisch. Niet enkel voor hunzelf, maar ook voor de maatschappij is dit een enorme meerwaarde. Dat mensen op het einde van hun leven hulpbehoevend worden is ook normaal. Die zorg moeten we koesteren, net zoals we de zorg voor het pasgeboren kind koesteren.  

We moeten er met het grootst mogelijk respect voor zorgen. Enkel dienen we er met zijn allen naar te streven om die periode zo kort mogelijk te houden. En dat kunnen we enkel bereiken met een weldoordacht preventiebeleid. En dat staat jammer genoeg in geen enkel partijprogramma en komt niet op de onderhandelingstafel. Jammer, want zorgen voor morgen betekent architect blijven van je latere leven.